Κάποιος να κατασχέσει το κινητό του Ντόναλντ Τραμπ!

Σοβαρά τώρα, κάποιος πρέπει να κατασχέσει το κινητό του Ντόναλντ Τραμπ. Και το αυτοκίνητό του. Και να μπλοκάρει τον λογαριασμό του στο Χ. Ο υποψήφιος πλανητάρχης δεν ξερνάει μίσος σε κάθε του τοποθέτηση, δεν εμφανίζεται πολέμιος του ίδιου του πολιτεύματος που του δίνει τη δυνατότητα να εκφράζεται, αλλά συνεχίζει να ζει το ίδιο lifestyle που παράγουν μόνο (όπως θα προσπαθήσω να αποδείξω) οι κοινωνίες τις οποίες αντιμάχεται. Lifestyle που του προσφέρουν καινοτομίες που μόνο ελεύθερες δημοκρατίες έχουν δείξει ότι μπορούν να παράγουν (ξανά και ξανά).

Τα μαθήματα ιστορίας που δεν έκανε ο Τραμπ

Η ιστορία λένε είναι η φιλοσοφία με παραδείγματα. Και έχει πολλά ραπίσματα για τον Τραμπ. Ποιος εφηύρε το εναλλασσόμενο ηλεκτρικό ρεύμα (σύγχρονος πολιτισμός); Τον λαμπτήρα πυρακτώσεως και τη δίοδο εκπομπής φωτός (φως με χαμηλή ενεργειακή κατανάλωση); Το τηλέφωνο (επικοινωνίες); Το αυτοκίνητο με κινητήρα εσωτερικής καύσης; Το αεροπλάνο για να έχεις σύγχρονες μεταφορές; Εμβόλια RNA; CRISPR; Κάποιοι ευφυέστατοι άνθρωποι, είναι η απάντηση, που δούλεψαν σκληρά σε ένα περιβάλλον που τους έδωσε τη δυνατότητα να μεγαλουργήσουν. Ανάποδα: Τι χρησιμοποιούμε σήμερα και έχει εφευρεθεί σε ένα αυταρχικό καθεστώς; Δεν μπορώ να σκεφτώ κάτι.

Κάποιοι θα πουν ότι και τα αυταρχικά πολιτεύματα παράγουν καινοτομία. Φτιάχνουν ηλεκτρικές συσκευές και αυτοκίνητα. Ποιες κοινωνίες, όμως, φτιάχνουν τις καλύτερες ηλεκτρικές συσκευές; Τα αυτοκίνητα που πραγματικά επιθυμείς να αγοράσεις; Τις καλύτερες κουζίνες; Τους καλύτερους υπολογιστές; Τους καλύτερους υπολογιστές χειρός; Τα smartwatches; Αυτά τα προϊόντα εφευρέθηκαν σε δυτικού τύπου δημοκρατίες και αντιγράφονται από φοβικά, κλειστά και διεφθαρμένα καθεστώτα. Αλλά η αντιγραφή δεν αρκεί για να βγεις μπροστά.

Χαμηλότερο κόστος, ένας κόσμος αντιγραφής

Ναι, η Κίνα αντιγράφει με πολύ χαμηλότερο κόστος. Ναι, πολλές δυτικές βιομηχανίες έχουν κάνει outsource της παραγωγής τους σε χώρες χαμηλού εργατικού κόστους (και στην Κίνα) αλλά τίποτα, απολύτως τίποτα, από όσα προϊόντα και τεχνολογίες απολαμβάνουμε σήμερα δεν έχουν φτιαχτεί στις χώρες που οραματίζονται οι Τραμπιστές. Μπορεί η Κίνα να φτιάχνει τα τηλέφωνα της Apple και μπορεί κάποια κινέζικα ηλεκτρικά αυτοκίνητα να υπερτερούν των ευρωπαϊκών, αλλά χωρίς συνθήκες ελευθερίας δεν θα είχαμε αυτά τα προϊόντα, για να μιλάμε σήμερα.

Ελευθερία παντού

Και ειλικρινά, πιστεύει κανείς ότι αυτό το επίπεδο πολιτισμού που απολαμβάνουμε σήμερα μπορεί να δημιουργηθεί χωρίς γυναίκες στην αγορά εργασίας, χωρίς ΛΟΑΤΚΙ με πλήρη δικαιώματα και ευκαιρίες, χωρίς λαμπρά μυαλά μεταναστών στην παραγωγή; Τα ωραία fonts που βλέπουμε στους υπολογιστές, τα ωραία logos που χρησιμοποιούν οι εταιρείες μας, φτιάχνονται από ελεύθερα άτομα που καλλιέργησαν το ενδιαφέρον τους για τα εικαστικά και την τέχνη από μικρή ηλικία, σπούδασαν στο πανεπιστήμιο κάτι σχετικό και δούλεψαν με ζήλο την τέχνη τους. Φτιάχνονται αντιγράφοντας και εξελίσσοντας προηγούμενα fonts και logos που έφτιαξαν πάλι ελεύθερα άτομα. Σίγουρα όχι από γενικούς γραμματείς γραφιστικής, ούτε κατά παραγγελία υπουργών που ελέγχουν ισχυροί πρόεδροι.

Τα ίδια που ισχύουν για την Κίνα, ισχύουν και για τη Βόρεια Κορέα, τη Ρωσία. Να θυμηθούμε τα Trabant ή τα LADA. Τα συγκεντρωτικά καθεστώτα μπορεί να παράγουν τεχνολογία, αλλά μόνο συμπτωματικά (όταν κάποιος μεγάλος ηγέτης δώσει εντολή) και κυρίως για στρατιωτικούς σκοπούς.

Μια ιστορία δημοκρατίας

Αλλά ας πούμε ότι αυτά είναι υλικά και μικρά. Τι γίνεται για τα μεγάλα; Ξεχνάμε ποιες κοινωνίες γέννησαν τη δημοκρατία; Ας μην πάρουμε το παράδειγμα της αρχαίας Ελλάδας που είναι προφανές. Ας δούμε αυτό της Ρωμαϊκής Δημοκρατίας. Μέσα σε 500 χρόνια, η Ρωμαϊκή Δημοκρατία (Republic) εξάπλωσε τον δυτικό πολιτισμό σε πέντε ηπείρους. Σαν αυτοκρατορία, μετά την ανακήρυξη του Ιούλιου Καίσαρα, γνώρισε μικρή επέκταση και ακολούθως διάλυση. Στην εποχή της ακμής της, δηλαδή τα πρώτα 500 χρόνια, οι Ρωμαίοι διέδωσαν το ελληνικό πνεύμα, το θέατρο, τη δημοκρατία, τη μηχανική, τις επιστήμες και την τέχνη. Ως αυτοκρατορία είχαν τον Νέρωνα, που του άρεσε να βλέπει τη Ρώμη να καίγεται.

Ας δούμε τον Μεσαίωνα. Αυταρχικοί μονάρχες σε όλη την Ευρώπη, θεοκρατικά καθεστώτα, μηδενική άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών. Όπως λέει και ο Ντάρον Ατζέμογλου, που πρόσφατα πήρε το Νόμπελ, υπήρχαν τεχνολογικές καινοτομίες σε αρκετούς τομείς και κυρίως στην παραγωγή τροφίμων. Αλλά το μεγαλύτερο μέρος της Ευρώπης κινήθηκε στη μετριότητα για 500 χρόνια. Και μετά ήρθε ο Διαφωτισμός, η Βιομηχανική Επανάσταση, η άνθηση των επιστημών και των τεχνών. Ο Διαφωτισμός έφερε πίσω τη χαμένη ελευθερία, το όραμα και τη σύγχρονη τεχνολογία.

Το ελληνικό παράδειγμα

Και ας δούμε τη δική μας περίπτωση. Έχουμε πληρώσει περιόδους Τραμπ ως έθνος. Η χούντα ισοπέδωσε κάθε έννοια πολιτισμού, τέχνης και δημιουργίας, γυρίζοντάς μας δεκαετίες πίσω στα δημοτικά τραγούδια και το εθνικό κιτς. Θυμάμαι τον αείμνηστο Γιώργο Τόλιο, ντράμερ του συγκροτήματος Τρύπες, που εξηγούσε πως μία περίπου γενιά μουσικών δεν μπόρεσε να εκφραστεί σε αυτές τις συνθήκες και κατέληξε στα μπουζούκια για μεροκάματο. Είχαμε άνθηση των γραμμάτων και των τεχνών στη χώρα μας μετά την αποκατάσταση της δημοκρατίας; Ναι, μπορεί να μην δημιουργήσαμε την Tate Gallery της Αθήνας, αλλά σίγουρα είμαστε πολύ καλύτερα από πλευράς καλλιτεχνικής δημιουργίας. Χάσαμε πολλά τρένα τότε (θέμα άλλου άρθρου) και θα πρέπει να είμαστε ιδιαίτερα χαρούμενοι που κάτι φαίνεται να γίνεται στην πληροφορική (βλέπε π.χ. Beat).

Για αυτό με φοβίζει ο Τραμπ. Στη γειτονιά μας έχουμε αρκετούς Τραμπολάγνους (Ιταλία, Τουρκία, Ουγγαρία), αλλά και στη χώρα μας έχουμε αρκετά «τραμπάκια» που λέει και ο Στράτος Μπαλής, που μου έδωσε την έμπνευση για αυτό το άρθρο.

Αντί επιλόγου, διάβασέ το.