Κομισιόν για ανθρακικές περιφέρειες: Συγκρότηση σχεδίου μετάβασης με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας

Απάντηση της Κομισιόν στην ερώτηση που κατέθεσαν με πρωτοβουλία του Πέτρου Κόκκαλη οι ευρωβουλευτές του ΣΥΡΙΖΑ-Προοδευτική Συμμαχία, Δημήτρης Παπαδημούλης, Κώστας Αρβανίτης, Αλέξης Γεωργούλης, Στέλιος Κούλογλου και Έλενα Κουντουρά, σχετικά με τα κριτήρια με τα οποία θα γίνει η κατανομή της χρηματοδότησης στις 41 ανθρακικές περιφέρειες της Ευρώπης, από το Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης, καθώς και στο χρονικό ορίζοντα, αλλά και στα εργαλεία χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας προκειμένου να εξασφαλιστεί η μέγιστη συμμετοχή εμπλεκομένων φορέων, κατοίκων και εργαζομένων στην κατάρτιση τοπικών σχεδίων μετάβασης, έδωσε η Ευρωπαϊκή Επιτροπή δια του Επιτρόπου της, αρμόδιου για τον Προϋπολογισμό, Γιοχάνες Χαν.

Συγκεκριμένα, η Κομισιόν στην απάντηση της αναφέρει πως τα κράτη μέλη είναι αυτά που θα καταρτίσουν τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης για τον προσδιορισμό των εδαφών που θα λάβουν στήριξη. Τα σχέδια θα περιγράφουν συνοπτικά τη δέσμευση όσον αφορά τη διαδικασία μετάβασης, σύμφωνα με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050.

Τα σχέδια θα καταρτίζονται από τις εθνικές αρχές, σε στενή συνεργασία με τους εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς εταίρους, και θα πρέπει να εγκρίνονται από την Επιτροπή. Θα παρέχουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πραγματοποιηθούν οι επενδύσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από τους τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης. Η κυβέρνηση της Νέας Δημοκρατίας παρ όλες τις υποδείξεις της Κομισιόν ετοιμάζει τα σχέδια χωρίς διαβούλευση και χωρίς  τη συμμετοχή όλων των τοπικών φορέων, είναι λοιπόν απαραίτητο η ελληνική κυβέρνηση να συντονίσει άμεσα τη συγκρότηση σχεδίου μετάβασης με συμμετοχή της τοπικής κοινωνίας.

Σύμφωνα με την πρόταση της Κομισιόν, οι τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης θα είναι: το νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης , το οποίο θα παρέχει επιχορηγήσεις για την προώθηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, το ειδικό καθεστώς στο πλαίσιο του InvestEU  για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και η νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα την οποία θα διαχειρίζονται από κοινού η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Αξίζει να σημειωθεί πως στις 14 Ιανουαρίου 2020, η Επιτροπή πρότεινε την κινητοποίηση επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 7,5 δισ. ευρώ ( για την περίοδο 2021-2027) για τη στήριξη των περιφερειών με υψηλή απασχόληση στην παραγωγή άνθρακα, λιγνίτη,  σχιστόλιθου και τύρφης, καθώς και περιοχές που διαθέτουν βιομηχανίες με υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Μετά την καινούργιο πρόταση που παρουσίασε, την προηγούμενη Τετάρτη 27 Μαΐου, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή  για το νέο αναθεωρημένο ΠΔΠ και την ίδρυση του νέου Ταμείου ανασυγκρότησης το ποσό θα φτάσει τα 40 δις ευρώ. Η νομοθετική πρόταση συζητείται στις αρμόδιες επιτροπές του Ευρωπαϊκού Κοινοβουλίου με στόχο να ψηφιστεί τον Σεπτέμβριο.

Ολόκληρη η ερώτηση και η απάντηση: 

Θέμα:  Χρηματοδότηση της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας

Σύμφωνα με την ανακοίνωση της ΕΕ για την Ευρωπαϊκή Πράσινη Συμφωνία, την επικείμενη νομοθετική πρόταση για μια κλιματικά ουδέτερη Ευρώπη έως το 2050, τον στόχο μείωσης των εκπομπών άνθρακα κατά τουλάχιστον 50% έως το 2030 και στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου για μια βιώσιμη Ευρώπη, η Επιτροπή θα προτείνει έναν μηχανισμό δίκαιης μετάβασης, ο οποίος θα περιλαμβάνει και ένα Ταμείο ώστε να μην μείνει κανείς πίσω.

Θα βασιστεί σε πηγές χρηματοδότησης από τον προϋπολογισμό της ΕΕ και των κρατών μελών, καθώς και από την ΕΤΕπ, για τη μόχλευση των αναγκαίων ιδιωτικών και δημόσιων πόρων. Η στήριξη θα συνδέεται με τη μετάβαση σε καθαρές μορφές ενέργειας και την προσαρμογή στην κλιματική αλλαγή.

Με βάση τα παραπάνω ερωτάται η Επιτροπή:

1. Με ποια κριτήρια θα γίνει η κατανομή της χρηματοδότησης στις 41 ανθρακικές περιφέρειες και με ποιο χρονικό ορίζοντα στο νέο ΠΔΠ, καθώς τα κράτη μέλη έχουν ανακοινώσει διαφορετικό χρονοδιάγραμμα απεξάρτησης από τον άνθρακα;

2. Το Ταμείο θα δεσμεύεται στις επιλογές χρηματοδότησης από τον στόχο του 1,5°C;

3. Σε ποιο χρονικό ορίζοντα και με ποια εργαλεία χρηματοδότησης και τεχνικής βοήθειας σκοπεύει να συνεργαστεί με τις περιφέρειες και τα κράτη μέλη, ώστε να εξασφαλιστεί η μέγιστη συμμετοχή εμπλεκομένων φορέων, κατοίκων και εργαζομένων στην κατάρτιση τοπικών σχεδίων μετάβασης;

Απάντηση της Κομισιόν

Η απάντηση αυτή δίνεται ανεξάρτητα από τις προτάσεις και τα μέτρα τα οποία πρότεινε η Επιτροπή για την αντιμετώπιση της κρίσης που προκάλεσε η έξαρση της πανδημίας COVID-19.

Στις 14 Ιανουαρίου 2020, η Επιτροπή πρότεινε έναν Μηχανισμό Δίκαιης Μετάβασης (JustTransitionMechanism JTM) στο πλαίσιο του επενδυτικού σχεδίου της Ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας . Στόχος του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης είναι η κινητοποίηση επενδύσεων ύψους τουλάχιστον 100 δισ. EUR την περίοδο 2021-2027 για τη στήριξη των περιφερειών που είναι περισσότερο εκτεθειμένες σε προκλήσεις όσον αφορά τη μετάβαση. Θα ωφελήσει περιοχές με υψηλή απασχόληση στην παραγωγή άνθρακα, λιγνίτη, πετρελαιούχου σχιστόλιθου και τύρφης, καθώς και περιοχές που διαθέτουν βιομηχανίες με υψηλές εκπομπές αερίων του θερμοκηπίου. Όλα τα κράτη μέλη είναι επιλέξιμα. Οι εθνικές πιστώσεις  είναι ανάλογες με το μέγεθος της πρόκλησης στις πλέον εκτεθειμένες περιοχές, καθώς και με το επίπεδο οικονομικής ανάπτυξης κάθε κράτους μέλους, και απηχούν τη διαφορετική ικανότητα αντιμετώπισης των προκλήσεων που θέτει η μετάβαση σε μια κλιματικά ουδέτερη οικονομία.

Σύμφωνα με την πρόταση της Επιτροπής, ο Μηχανισμός Δίκαιης Μετάβασης θα έχει τρεις πυλώνες: το νέο Ταμείο Δίκαιης Μετάβασης , το οποίο θα παρέχει επιχορηγήσεις για την προώθηση δημόσιων και ιδιωτικών επενδύσεων, το ειδικό καθεστώς στο πλαίσιο του InvestEU  για την προσέλκυση ιδιωτικών επενδύσεων και τη νέα δανειακή διευκόλυνση του δημόσιου τομέα την οποία θα διαχειρίζονται από κοινού η Επιτροπή και η Ευρωπαϊκή Τράπεζα Επενδύσεων.

Τα κράτη μέλη θα καταρτίσουν τα εδαφικά σχέδια δίκαιης μετάβασης για τον προσδιορισμό των εδαφών που θα λάβουν στήριξη. Τα σχέδια θα περιγράφουν συνοπτικά τη δέσμευση όσον αφορά τη διαδικασία μετάβασης, σύμφωνα με τα εθνικά σχέδια για την ενέργεια και το κλίμα και τον στόχο της ΕΕ για κλιματική ουδετερότητα έως το 2050. Τα σχέδια θα καταρτίζονται από τις εθνικές αρχές, σε στενή συνεργασία με τους εθνικούς, περιφερειακούς και τοπικούς εταίρους, και θα πρέπει να εγκρίνονται από την Επιτροπή. Θα παρέχουν το πλαίσιο μέσα στο οποίο θα πραγματοποιηθούν οι επενδύσεις που πρόκειται να χρηματοδοτηθούν από τους τρεις πυλώνες του Μηχανισμού Δίκαιης Μετάβασης.

Η Επιτροπή θα προσφέρει τεχνική και συμβουλευτική στήριξη για την κατάρτιση των εδαφικών σχεδίων δίκαιης μετάβασης. Η Επιτροπή θα στηρίξει επίσης τα κράτη μέλη και τις περιφέρειες μέσω μιας πλατφόρμας δίκαιης μετάβασης η οποία θα εγκαινιαστεί το 2020. Η Επιτροπή συμμετέχει πλήρως στη δημιουργία ενός βιώσιμου διαύλου έργων και διευκολύνει την ανταλλαγή πληροφοριών ανάμεσα σε όλες τις ευρωπαϊκές περιφέρειες.