Λύθηκε το μυστήριο με τον κλέφτη που άρπαξε γνωστό πίνακα του Άντονι βαν Ντικ πριν 74 χρόνια

Ιστορικός τέχνης από το Πανεπιστήμιο του Έξετερ έλυσε το 70 ετών μυστήριο σχετικά με την κλοπή ενός πρωτότυπου έργου του Φλαμανδού ζωγράφου Άντονι βαν Ντικ, από ένα αρχοντικό στο Νορθάμπτονσαϊρ στο Ηνωμένο Βασίλειο.

Το πορτρέτο του Βόλφγκανγκ Γουλιέλμου του Παλατινάτου Νόιμπουργκ κλάπηκε το 1951 από το αρχοντικό Μπόουτον, κατοικία του δούκα του Μπεκλέου και του Κουίνσμπερι. Ήταν μέρος συλλογής - που περιγράφεται ως «παζλ από το οποίο λείπει ένα κεντρικό κομμάτι» - σκίτσων, ελαιογραφιών του 17ου αιώνα που κοσμούσαν το ακίνητο από το 1682.

Αλλά η εξαφάνιση του έργου τέχνης σημειώθηκε μόλις το 1957, όταν η Μαίρη Μόνταγκιου Ντάγκλας Σκοτ του Μπεκλέου και του Κουίνσμπερρυ επισκέφτηκε μια από τις γκαλερί του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ - και το είδε ανάμεσα σε εκθέματα.

Τώρα, χάρη σε έρευνα της δρ. Μέρεντιθ Χέιλ, λέκτορος Ιστορίας της Τέχνης και Εικαστικής Κουλτούρας στο Πανεπιστήμιο του Έξετερ, λύθηκε ο γρίφος για το πώς το σκίτσο έφτασε στις ΗΠΑ μέσω διακεκριμένων μελών του κόσμου της τέχνης - συμπεριλαμβανομένου του οίκου δημοπρασιών Christie's στο Λονδίνο.

Η δρ. Χέιλ, σύμφωνα με το BBC σημείωσε πώς μέσα από «νέα αρχειακή έρευνα στο Ηνωμένο Βασίλειο, τις ΗΠΑ και τον Καναδά» μπόρεσε να «ανιχνεύσει τις κινήσεις του πίνακα σε τρεις γενιές». Είπε ότι «πέρασε από τα χέρια ειδικών, συντηρητών, δημοπρασιών, εμπόρων και συλλεκτών από το Λονδίνο στο Τορόντο».

«Οι πηγές όχι μόνον αποκαλύπτουν μια δυναμική εικόνα των γεγονότων καθώς εξελίσσονται» πρόσθεσε, «αλλά υπογραμμίζουν τους παράγοντες που συνέβαλαν στην επιτυχία της κλοπής, μεταξύ των οποίων η εννοιολογική και υλική πολυπλοκότητα του εικονογραφικού έργου του Βαν Ντικ - και το θράσος ενός κλέφτη που καλύπτεται από τον σεβασμό της τεχνογνωσίας».

Ποιος έκλεψε το έργο τέχνης

Ο κλέφτης, είπε η δρ Χέιλ, ήταν ο Λέοναρντ Τζέραλντ Γκουίν Ράμσεϊ, εκδότης του περιοδικού The Connoisseur και μέλος της Εταιρείας Αρχαιοτήτων. Ο Ράμσεϊ επισκέφτηκε το Μπόουτον τον Ιούλιο του 1951 με έναν φωτογράφο προκειμένου να συγκεντρώσει υλικό για ένα άρθρο για το βιβλίο του περιοδικού. Μεταξύ των αντικειμένων που στεγάζονταν στην ιδιοκτησία για φύλαξη κατά τη διάρκεια του πολέμου ήταν τα 37 ξύλινα ταμπλό από το ημιτελές έργο του Βαν Ντικ. Κάθε πίνακας περιείχε ένα σκίτσο ενός εξέχοντος πρίγκιπα, λόγιου, στρατιωτικού ηγέτη ή καλλιτέχνη.

Η αλληλογραφία μεταξύ του Ράμσεϊ και της ιστορικού τέχνης Λούντβιχ Γκολντσέιντερ αποκάλυψε ότι ο πρώτος σκόπευε να πουλήσει δύο πίνακες γιατί χρειαζόταν τα χρήματα για να αγοράσει νέες κουρτίνες.

Σύμφωνα με την έρευνα, η ιστορικός τέχνης παρείχε ένα έγγραφο πιστοποίησης και η εικόνα πουλήθηκε ανώνυμα στον οίκο Christie's έναντι 189 αγγλικών λιρών τον Απρίλιο του 1954. Η δρ. Χέιλ εντόπισε την πώληση του πορτρέτου, λιγότερο από ένα χρόνο αργότερα, σε έναν έμπορο έργων τέχνης στη Νέα Υόρκη, προτού βρεθεί σε έναν δεύτερο έμπορο που το πούλησε για 2.700 δολάρια στη δρ Λίλιαν Μάλκοβ, η οποία με τη σειρά της της δώρισε στο Fogg Art Museum του Πανεπιστημίου του Χάρβαρντ.

Στην εργασία της, η δρ Χέιλ αναφέρεται στην αλληλογραφία μεταξύ του καλλιτεχνικού διευθυντή του Μουσείου, καθηγητή Τζον Κούλιτζ και του Ράμσεϊ, όταν η δούκισσα έθεσε το θέμα του έργου τέχνης.

Ο Ράμσεϊ ισχυρίστηκε ότι είχε αγοράσει το έργο από μια αγορά στο Χέμελ Χέμπστεντ και προσπάθησε επίσης να αμφισβητήσει την αυθεντικότητά του.

Με τις αμφιβολίες να αυξάνονται, το Μουσείο επέστρεψε την εικόνα στη δρ Μάλκοβ το 1960 και μετά τον θάνατό της το 1981, δωρήθηκε στο Μουσείο Τέχνης του Πανεπιστημίου του Τορόντο.

Η ερευνήτρια ανέφερε ότι τα ευρήματα βοήθησαν «να απαντηθεί το ερώτημα αν αυτή ήταν η εικόνα που κλάπηκε από το Μπόουτον».

Η εκτελεστική επιτροπή του Πανεπιστημίου του Τορόντο αποφάσισε να επιστρέψει το έργο στον δούκα του Μπουκλέου, 73 χρόνια μετά την κλοπή του.