Μυκήνες: Όχι, ο Αγαμέμνων δεν ήταν υπαρκτός - Ο τάφος όμως ήταν

Σε απολογητικό για την κυβέρνηση άρθρο αρχαιολογικού ενδιαφέροντος, (ή μάλλον, πολιτικού ενδιαφέροντος με αρχαιολογικό πρόσχημα, όπως γίνεται σαφές και από τον ιδιαίτερα επιθετικό τίτλο του: «Ανελέητος πόλεμος με την αλήθεια από τον ΣΥΡΙΖΑ» που δημοσιεύτηκε χθες στον ιστότοπο Liberal.gr, διατυπώνεται μεταξύ άλλων ο εξής ισχυρισμός:

"Παρ’ ότι  ο θολωτός τάφος από όπου ξεκίνησε η πυρκαγιά, έχει ονομαστεί «Θησαυρός του Ατρέα» ή/ και «Τάφος του Αγαμέμνονα» είναι γνωστό πως και ο Ατρέας και ο Αγαμέμνων υπήρξαν μυθικά πρόσωπα. Επομένως οι κραυγές «κάηκε ο τάφος του Αγαμέμνονα» μόνο ως γραφικές μπορούν να αντιμετωπισθούν".

[caption id="attachment_1678574" align="alignnone" width="1024"] Eurokinissi[/caption]

Ο συλλογισμός αυτός παρουσιάζει μία ιδιαιτερότητα: είναι ορθός –ή, μάλλον, μη ψευδής- ως προς την προκείμενη, αλλά απολύτως λάθος –και μάλιστα κακόβουλος, στρεψόδικος και υποκριτικός- ως προς την συνεπαγωγή. Γι’ αυτό και απαιτείται κάποια προσοχή από όποιον προτίθεται να τον αντικρούσει.

Οι χαρακτηρισμοί «Θησαυρός του Ατρέα» και «Τάφος του Αγαμέμνονα» είναι επινοημένοι. Αλλά είναι επινοημένοι όχι φυσικά από τον ΣΥΡΙΖΑ, αλλά από την ελληνοκεντρική/ ευρωκεντρική φαντασία του 19^ουαιώνα. Στην αρχαιότητα, δεν χρησιμοποιούνταν αυτές οι ονομασίες· είναι μοντέρνες επινοήσεις, τις οποίες απέδωσε στα ευρήματά του ο Χάινριχ Σλήμανν, ο δε νεότευκτος τότε ελληνικός εθνικισμός τις αποδέχθηκε ασμένως, αρχικά διότι τόνωναν τη θεωρία περί τρισχιλιετούς συνέχειας, στη συνέχεια δε για τον πρόσθετο λόγο ότι έφερναν, και φέρνουν, συνάλλαγμα.

Οι χαρακτηρισμοί λοιπόν αυτοί είναι όντως ανακριβείς. Όχι όμως για το λόγο και μόνο ότι ο Αγαμέμνων ήταν μυθικό πρόσωπο. Εξίσου μυθικά πρόσωπα ήταν η Παρθένος Αθηνά, ο Ολύμπιος Ζευς, ο Ποσειδών, ο Θησέας κ.λπ.· αυτό όμως δεν συνεπάγεται ότι οι ονομασίες Παρθενών, ναός του Ολυμπίου Διός, ναός του Ποσειδώνα, Θησείο κ.λπ. είναι «γραφικοί», εφόσον πρόκειται για ονομασίες που χρησιμοποιούνταν ήδη στην αρχαιότητα. Και, φυσικά, η ανακρίβεια αυτή δεν σημαίνει ότι δεν υπάρχει τίποτε να καταγγελθεί! Ένας τάφος κάηκε. Μπορεί να μην είναι ο τάφος του Αγαμέμνονα· είναι όμως ένας αρχαίος βασιλικός τάφος, και είναι τρομερά κυνικό και υποκριτικό να υπονοεί κάποιος ότι εντάξει, αφού δεν είναι του Αγαμέμνονα, δε βαριέσαι, δεν πειράζει και αν καεί. Ιδίως εάν αυτός ο κάποιος κατά τα λοιπά συμμερίζεται απολύτως και αναπαράγει τη νοοτροπία η οποία οδήγησε στην παραγωγή και τη διατήρηση αυτών των «γραφικών» ονομασιών.

[caption id="attachment_1678576" align="alignnone" width="1024"] Eurokinissi[/caption]

Ενδεικτικό λοιπόν της υποκρισίας και της επιλεκτικής/ εργαλειακής χρήσης του επιχειρήματος είναι ότι η δημοσιογράφος θυμήθηκε αυτόν τον επινοημένο χαρακτήρα -χωρίς να τον εξηγεί και με σαφήνεια- μόνο τώρα που ο τάφος είναι σε κακή κατάσταση, ενώ όλο αυτό το διάστημα κατά το οποίο όλοι αποκαλούσαν χωρίς πρόβλημα το μνημείο «τάφο του Αγαμέμνονα», ποτέ δεν είχε εκφράσει κάποια αντίρρηση, ούτε κάποια μέριμνα για την επιστημονική ακριβολογία.

Ασχέτως όμως των όποιων σκοπών και δεύτερων σκέψεων εκείνης που προέβαλε αυτόν τον ισχυρισμό, το γεγονός είναι ότι, με αυτόν, άνοιξε ένα ρήγμα στο εθνικό αφήγημα.

[caption id="attachment_1678578" align="alignnone" width="1024"] Eurokinissi[/caption]

Εκείνοι λοιπόν που εγκαλούνται ως «γραφικοί» από την δημοσιογράφο, και έχουν -όπως είναι εύλογο- τη διάθεση να σηκώσουν το γάντι και να απαντήσουν, πρέπει να σκεφτούν πώς ακριβώς θα το κάνουν αυτό. Χονδρικά, έχουν δύο τρόπους: είτε να σπεύσουν να κλείσουν το ρήγμα και να καταγγείλουν τους απάτριδες καπιταλιστές ότι αδιαφορούν για τα ιερά και τα όσια του έθνους· είτε, αντίθετα, να εισβάλουν σε αυτό το ρήγμα, να το διευρύνουν και να το ωθήσουν πέρα από εκεί που αντέχει ο λεκτικός σχηματισμός της νεοελληνικής αρχαιολατρίας και (αυτο)αποικιοποίησης. Αν κάνουμε χρήση των ίδιων περιγραφικών διχοτομιών, θα λέγαμε ότι έχουν την επιλογή αν θα κάνουν αντιπολίτευση από τα αριστερά ή, αντίθετα, από τα δεξιά, στην πιο δεξιά κυβέρνηση των τελευταίων δεκαετιών.

Το ίδιο δίλημμα τέθηκε και άλλες φορές στο πρόσφατο παρελθόν, σε σχέση με διάφορα θέματα άνισης σπουδαιότητας: την επέτειο της ελληνικής επανάστασης, με αφορμή άρθρο μέλους της επιτροπής εορτασμού που αναφερόταν στην (μη) οικογενειακή κατάσταση κάποιων ηρώων της, την μόνιμη ένταση στο Αιγαίο, ή ακόμα και την κοίμηση της Θεοτόκου. Η επιλογή που ακολουθήθηκε στην πράξη σε αυτές τις περιπτώσεις δεν ήταν πάντα η πρώτη.