Πανελλήνιες: «17χρονα και 18χρονα με αγχολυτικά παραμονές των εξετάσεων»
O Μίλαν Κούντερα έλεγε πως η πηγή του άγχους βρίσκεται στο μέλλον. Αν μπορείς να κρατήσεις το μέλλον έξω από το μυαλό σου, μπορείς να ξεχάσεις τις στενοχώριες σου. Δεν υπάρχει -ίσως- καλύτερη φράση που να συνοψίζει την ψυχολογία των παιδιών, την περίοδο των Πανελλαδικών εξετάσεων.
Μαθητές αγχωμένοι που αγωνιούν για το αύριο. 17χρονα και 18χρονα που φτάνουν στο σημείο να κάνουν χρήση ακόμα και αγχολυτικών φαρμάκων, με τη σύμφωνη γνώμη των γονιών τους, για να μπορέσουν να διαχειριστούν την κατάσταση, δηλώνει στο Flash.gr η κυρία Μαργαρίτα Ζωγράφου, ψυχολόγος, διδάκτωρ αναπτυξιακής ψυχοπαθολογίας, με την οποία συνομιλήσαμε…
«Υπάρχουν 17χρονα και 18χρονα που πίνουν αγχολυτικά. Μαθητές τρίτης λυκείου που παραμονές εξετάσεων παίρνουν ελαφριά αγχολυτικά και μυοχαλαρωτικά για να κοιμηθούν καλά…Ξέρετε, πολλές φορές η πίεση είναι ένεση και όταν η πίεση είναι ένεση, είναι και πιο βαθιά συναισθηματική. Γιατί είναι πολύ κεκαλυμμένη. Το να λέμε σε ένα παιδί… “Εγώ πληρώνω για τις σπουδές σου, εγώ κάνω θυσίες για εσένα, εγώ είμαι ένας άνθρωπος που δίνω ό,τι έχω και δεν έχω για να γίνεις εσύ ένας μελλοντικός επιστήμονας”, αυτό ασκεί τρομερή πίεση. Είναι τρομερά ψυχοπιεστική συνθήκη για ένα παιδί που δίνει, γιατί εκείνη τη στιγμή δεν έχει να διαχειριστεί μόνο τις Πανελλαδικές, δεν έχει να διαχειριστεί την αντικειμενική συνθήκη, το αντικειμενικό πρόβλημα. Έχει να διαχειριστεί και όλο το συναισθηματικό φορτίο που κουβαλάει όλη αυτήν την περίοδο μέχρι να φτάσει στη λήξη. Αλλά και μετά, γιατί πιστεύει ότι θα απογοητεύσει τον γονιό ο οποίος κάνει τα πάντα γι αυτόν.
Φανταστείτε μάλιστα, με τι ενοχή «ντύνεται» όλη αυτή η κατάσταση, όταν ένα παιδί αποτύχει. Ή όταν ένα παιδί, αντί για 19 που περίμεναν οι γονείς του να πάρει, έχει γράψει 14 ή 15. Πολλές φορές, στις Πανελλαδικές βαθμολογούνται και όλα αυτά. Δηλαδή όχι μόνο αυτός που ξέρει το μάθημά του, αλλά και αυτός ο οποίος θα έχει την ψυχραιμία να διαχειριστεί την όλη κατάσταση.»
«Δίνουμε εξετάσεις…Γράψαμε καλά!» Ποιος είναι ο «πληθυντικός των γονέων»
Ο πιο σημαντικός παράγοντας που κινείται παράλληλα και παίζει ρόλο σε αυτή την εξίσωση, μας λέει η έγκριτη ψυχολόγος, είναι και αυτός του γονέα. Ποιος μπορεί να αμφισβητήσει ότι μια μητέρα κι ένας πατέρας, κάνουν ό,τι καλύτερο μπορούν για το παιδί τους; Ό,τι συμβουλεύουν και παροτρύνουν με τις καλύτερες προθέσεις; Ποιος όμως είναι και σε θέση να γνωρίζει τα όρια, ώστε να μην εμπλέκεται ακόμα και στη διαδικασία των Πανελλαδικών εξετάσεων, σε τέτοιο βαθμό που να καταλήγει να φορτώνει με ακόμα μεγαλύτερο άγχος τους «ώμους» του μαθητή;
«Η πιο μεγάλη συμβουλή πηγαίνει προς τους γονείς. Πολλές φορές οι γονείς λέμε… “Δίνουμε εξετάσεις…Γράψαμε καλά!” Είναι ο λεγόμενος «πληθυντικός της μανούλας» αυτός και αυτός καταδεικνύει το πόσο οι γονείς είναι μπλεγμένοι μέσα στη διαδικασία αυτή και με τον τρόπο τους, δημιουργούν ένα συναισθηματικό ζήτημα στα παιδιά κι εκεί εγείρεται το άγχος. Τα παιδιά πολλές φορές, μπορεί να μην έχουν άγχος, αυτό καθαυτό για τις εξετάσεις και για τις συνέπειές τους, αλλά να έχουν άγχος για το πώς θα τα αντιμετωπίσει η οικογένειά τους, για το πώς θα είναι εντάξει στις προσπάθειες των γονιών τους και για το πώς θα ικανοποιήσουν τα θέλω και τις επιθυμίες τους. Οπότε, εκεί εγείρεται ένα ζήτημα. Τα παιδιά της εφηβικής ηλικίας, είναι πάρα πολύ ευάλωτα ψυχολογικά.
Είναι βεβαίως συνηθισμένο, όταν δίνουν τέτοιου είδους εξετάσεις, που κατά κάποιον τρόπο έχει αφεθεί να νομίζουν ότι ορίζουν το μέλλον τους , να νιώθουν ένα έντονο στρες. Το άγχος όμως, έχει δύο κατηγορίες . Το ωφέλιμο, που είναι το γόνιμο και δημιουργικό άγχος. Αυτό δηλαδή που μας βοηθάει να κινητοποιηθούμε, να δράσουμε και να αποδώσουμε και το παθολογικό που είναι αυτό που γίνεται πλέον δυσλειτουργικό. Αυτό που γίνεται πρόβλημα, χτυπώντας πρώτα στο σώμα και μετά στη συγκέντρωση και στις συμπεριφορές μας.»
Και είναι αυτές οι συμπεριφορές που πρέπει να είναι υποψιασμένοι και να διακρίνουν οι γονείς, καθώς το στρες σωματοποιείται, μας λέει η κυρία Ζωγράφου, με μια σειρά συμπτωμάτων που εξαφανίζονται ως δια μαγείας, μετά το πέρας των εξετάσεων. Μια περίοδο ιδιαίτερα πιεστική την οποία οι γονείς, ακόμα και άθελά τους, τη θρέφουν…
«Αυτό είναι πολύ σημαντικό να το διακρίνουμε, γιατί τα παιδιά μπορεί εκείνη τη στιγμή να νιώθουν ταχυπαλμίες, πόνους στο στομάχι, πόνο στο κεφάλι, πρόβλημα στο έντερο…Μπορεί να έχουν αρχίσει να έχουν στερεοτυπικές συμπεριφορές , ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές , να έχουν περίσπαση προσοχής που είναι το σημαντικότερο, να κάνουν ψυχαναγκαστική υπερφαγία που συναντάται πάρα πολύ συχνά στις περιόδους των Πανελλαδικών εξετάσεων. Δηλαδή τα κορίτσια κάνουν έντονα ψυχαναγκαστικές υπερφαγίες, περίσπαση προσοχής και τα αγόρια ομοίως, αλλά αυτά παρουσιάζουν κυρίως εκνευρισμό.
Είναι συνηθισμένα φαινόμενα, τα οποία υποχωρούν μόλις τελειώσει αυτή η ψυχοπιεστική περίοδος την οποία δυστυχώς ως γονείς τη θρέφουμε. Την ενισχύουμε, βάζοντας τα παιδιά σε μια διαδικασία να πιστεύουν ότι είναι μια μη αναστρέψιμη διαδικασία, η οποία είναι αυτή και τέλος και καθορίζει τη ζωή τους. Αυτό μπορεί να είχε μια δόση αλήθειας παλαιότερα, που οι διέξοδοι και οι δυνατότητες ήταν πολύ λιγότερες. Σήμερα όμως δεν ισχύει. Σήμερα τα παιδιά έχουν πολλές επιλογές και έχουν και δυνατότητες και στον επαγγελματικό προσανατολισμό, αλλά έχουν και δυνατότητες περαιτέρω σπουδών σε κάθε πλαίσιο, σε κάθε τομέα.»
«Εμπιστοσύνη και υποστήριξη προς τα παιδιά, ανεξαρτήτως αποτελέσματος»
Με λίγα λόγια, την εξεταστική περίοδο των Πανελλαδικών, δεν δοκιμάζονται μόνον οι γνώσεις του μαθητή αλλά και οι σχέσεις του με τους γονείς του. Μια σχέση που οφείλει να παραμείνει «ασφαλής», ανεξαρτήτως αποτελέσματος. Η λέξη κλειδί, μας λέει η κυρία Ζωγράφου, σε αυτήν την περίπτωση είναι η λέξη «εμπιστοσύνη»!
«Το σημαντικό είναι το παιδί να εμπιστευθεί τον γονιό, να μη φοβηθεί τον γονιό και κυρίως να μην πιστέψει ότι θα το αγαπάει λιγότερο, θα το σέβεται λιγότερο, θα το εκτιμά και θα το θαυμάζει λιγότερο εάν δεν γράψει αυτό που ο ίδιος ο γονιός περιμένει ή που ο ίδιος ο μαθητής θεωρεί ότι αξίζει να πάρει. Γιατί μπορεί να συμβούν πολλά σε μια εξεταστική διαδικασία. Από κάποια ατυχία, μια περίσπαση προσοχής, από κάτι που εκείνη τη στιγμή εκτιμήθηκε λάθος και μπορεί να έχουμε ένα αποτέλεσμα το οποίο να είναι αρνητικό. Το παιδί πρέπει να μπορεί να μιλήσει στον γονιό του. Είναι βέβαια μια σχέση, η οποία πρέπει να έχει καλλιεργηθεί χρόνια πριν.»
Άλλωστε όπως τονίζει, «πρωταγωνιστές» είναι οι ίδιοι οι μαθητές και είναι αυτοί που θα πρέπει να μάθουν να διαχειρίζονται το κόστος των καταστάσεων που θα καλούνται να αντιμετωπίζουν στη ζωή τους…
«Απλά πρέπει να θυμόμαστε πως τα πράγματα έχουν την ιδέα που εμείς τους δίνουμε. Άρα τις Πανελλαδικές τις έχουμε ντύσει με έναν μανδύα ισχυρό που δείχνει ότι είναι καθοριστικές για τη ζωή μας ενώ δεν είναι έτσι, την εποχή που έχουμε τόσες πολλές επιλογές. Οι γονείς πρέπει λίγο να αποσυρθούν συναισθηματικά, γιατί όλο αυτό που θα συμβεί έχει να κάνει με το παιδί. Και το κόστος βαρύνει το ίδιο το παιδί. Σε όλα τα επίπεδα. Όχι τον γονέα μόνο. Ναι, φυσικά και ο γονιός προσπαθεί. Κάνει ό,τι μπορεί αλλά αυτός είναι και ο ρόλος του. Να δίνει ανιδιοτελώς, να δίνει προσπαθώντας να στηρίξει και χωρίς να απαιτεί. Γιατί εκεί ξεκινάει το ταξίδι της ζωής του παιδιού. Και ως προς το κοινωνικό κομμάτι και ως προς το γνωστικό, συναισθηματικό και ψυχολογικό κομμάτι.»
