SOS για το ελληνικό ελαιόλαδο: Κλοπές, πυρκαγιές, έλλειψη εργατικών χεριών «απειλούν» τον κλάδο

Ο ελληνικός κλάδος του ελαιολάδου βιώνει σοβαρές δυσκολίες, σύμφωνα με εκτενές ρεπορτάζ του Bloomberg, το οποίο αναδεικνύει την επιδείνωση των συνθηκών παραγωγής και την ανασφάλεια των παραγωγών.

Οι κλοπές αυξάνονται εν μέσω μειωμένης παραγωγής

Το Bloomberg αναφέρει αλλεπάλληλα περιστατικά κλοπής ελαιολάδου ή ακόμα και ελιών από χωράφια σε όλη την Ελλάδα. Χαρακτηριστικά παραδείγματα περιλαμβάνουν:

• Καλαμάτα: Δύο άτομα έκλεψαν ελιές αξίας 1.500 ευρώ.
• Χαλκιδική: Αφαιρέθηκαν 37 τόνοι ελαιολάδου από ελαιοτριβείο, προκαλώντας ζημιά άνω των 250.000 ευρώ σε τοπικό συνεταιρισμό.
• Κρήτη: Ληστές έκλεψαν πάνω από 180 κιλά ελαιολάδου από ιδιώτη.
• Αττική: Παραγωγοί εντοπίζουν δέντρα κομμένα στη ρίζα ή χωρίς καρπούς.
• Μεσσηνία: Υπήρξαν καταγγελίες για κλοπές ακόμα και από λάδια που είχαν αφεθεί σε μνήματα.

Τεράστιες ζημιές λόγω κλιματικής αλλαγής

Αν και η Ελλάδα είναι μικρότερος παραγωγός ελαιολάδου σε σύγκριση με την Ισπανία και την Ιταλία, φαίνεται να επηρεάζεται δυσανάλογα. Σύμφωνα με το Bloomberg και στοιχεία της Eurostat, η χώρα υπέστη ζημιές περίπου 400 ευρώ ανά κάτοικο το 2023 μόνο λόγω της κλιματικής αλλαγής. Πάνω από 11.000 στρέμματα ελαιώνων καταστράφηκαν από πυρκαγιές.

Η περίοδος 2023-2024 χαρακτηρίστηκε από εξαιρετικά φτωχή παραγωγή, με αποτέλεσμα πολλοί αγρότες να μην προχωρήσουν καν σε συγκομιδή. Η φετινή σεζόν δείχνει κάποια βελτίωση, με παραγωγή 250.000 τόνων, ελαφρώς πάνω από την Ιταλία, ωστόσο η αβεβαιότητα παραμένει έντονη.

Εχθροί της παραγωγής οι αυξημένες θερμοκρασίες και οι άκαιρες βροχές

Σύμφωνα με τον καθηγητή του Πανεπιστημίου Αθηνών, Προκόπιο Μαγιάτη, το κύριο πρόβλημα δεν είναι μόνο οι καύσωνες του καλοκαιριού, αλλά και οι ήπιες θερμοκρασίες του χειμώνα. Αυτές οι συνθήκες δεν επιτρέπουν στα ελαιόδεντρα να εισέλθουν στη φάση του ληθάργου, κάτι που είναι απαραίτητο για την ανάπτυξή τους.

Επιπλέον, οι βροχές σε ακατάλληλες περιόδους, όπως τον Δεκέμβριο στην Καλαμάτα, προκάλεσαν απώλειες 20%-30% της σοδειάς. Παράλληλα, παρατηρείται έξαρση του δάκου, της μύγας που προσβάλλει τους καρπούς, καθώς η κλιματική αλλαγή ευνοεί την ανάπτυξή της.

Δραματική έλλειψη εργατικού δυναμικού και γραφειοκρατία

Το ρεπορτάζ υπογραμμίζει την έλλειψη εργατών γης, γεγονός που οδήγησε την ελληνική κυβέρνηση να επισπεύσει τη χορήγηση βίζας σε μετανάστες, παρά τις αρχικές αυστηρές θέσεις της στο μεταναστευτικό. Ωστόσο, οι αγρότες δηλώνουν ότι η δυσπιστία και η γραφειοκρατία παραμένουν σημαντικά εμπόδια. Την περίοδο 2022-2023, το 20%-30% της επιτραπέζιας ελιάς έμεινε ασυγκόμιστο, με απώλειες που ανήλθαν σε 27 εκατομμύρια ευρώ, σύμφωνα με τον Σύνδεσμο Επιτραπέζιας Ελιάς.

Ο συνεταιριστής Μιχάλης Αντωνόπουλος από την Καλαμάτα δήλωσε στο Bloomberg: «Δεν έχουμε τα όπλα να αντιμετωπίσουμε αυτό το πρόβλημα». Άλλοι αγρότες, όπως ο Κωνσταντίνος Παπαϊωάννου στη Νεμέα, προσαρμόζονται φυτεύοντας ανθεκτικές ποικιλίες και εφαρμόζοντας τεχνικές εξοικονόμησης υγρασίας. Ο Παπαϊωάννου χρησιμοποιεί πλέον μη τοξικά φυτοφάρμακα και αρδεύει σε απόσταση από τον κορμό για να ενισχύσει τις ρίζες. Άλλοι παραγωγοί επενδύουν σε κάμερες, περιφράξεις και μικροτσίπ για τα δέντρα τους.

Ελαιόλαδο: Ο βασικός πυλώνας της οικονομίας απειλείται

Το ελαιόλαδο παραμένει βασικός πυλώνας της ελληνικής οικονομίας: αντιπροσωπεύει το 25% της αγροτικής παραγωγής και περίπου το 7% του ΑΕΠ. Η ετήσια κατά κεφαλήν κατανάλωση ξεπερνά τα 19 λίτρα, δεκαπλάσια από τον μέσο όρο των ΗΠΑ. Ωστόσο, η άνοδος των τιμών έχει καταστήσει το προϊόν ελκυστικό για νοθεία και παραεμπόριο.

Παρά τη διεθνή ζήτηση, οι παραγωγοί προβληματίζονται από το γεγονός ότι μεγάλο μέρος του ελληνικού ελαιολάδου εξάγεται χύμα και επανατυποποιείται από ιταλικές εταιρείες. Στο Bloomberg καταγράφεται η δυσαρέσκεια αγροτών για την ετικέτα «international blend» που εμφανίζεται σε ξένα ράφια.

Το ρεπορτάζ του Bloomberg καταλήγει στο συμπέρασμα ότι, παρόλο που οι Έλληνες παραγωγοί συνεχίζουν με πίστη και περηφάνια, ο κλάδος αντιμετωπίζει υπαρξιακές προκλήσεις. Οι υψηλές θερμοκρασίες, η μετατόπιση των εποχών, η γραφειοκρατία και η πίεση από τις διεθνείς αγορές συνθέτουν ένα εκρηκτικό μείγμα.