Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος: "Η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών"... και η ιστορία της

Το φετινό θέμα της Ημέρας αφορά τους νέους. Έχει σύνθημα "Προστασία των νέων από την χειραγώγηση της βιομηχανίας και η πρόληψη της χρήσης καπνού και νικοτίνης από αυτούς". Ο ΠΟΥ τονίζει πως το 17% νεαρών ανθρώπων μεταξύ 15 και 24 χρονών καπνίζουν. Στην Ευρώπη, το 11,5% των κοριτσιών και το 13,8% των αγοριών ηλικίας 13 με 15 καπνίζουν. "Όπως είναι καλά γνωστό στην καπνοβιομηχανία, ένας άνθρωπος που αρχίζει να καπνίζει προτού κλείσει τα 20 δεν είναι μόνο πιθανόν να εθιστεί αλλά μπορεί επίσης να είναι δύσκολο να ασκήσει έλεγχο πάνω στο κάπνισμα του αργότερα στη ζωή του" αναφέρει ο ΠΟΥ.

"Απελευθερωθείτε από το κάπνισμα" είναι το μήνυμα που στέλνει η Ελληνική Καρδιολογική Εταιρεία. H Ελλάδα είναι μια από τις πρώτες χώρες σε σχετικό αριθμό κατανάλωσης τσιγάρων στην Ευρώπη, αν και τα τελευταία χρόνια οι Έλληνες φαίνεται να αφήνουν το τσιγάρο. "Στην Ελλάδα, 1 στους 5 θανάτους προκαλείται από τον καπνό. Επομένως το κάπνισμα, μπορούμε να πούμε ότι είναι η μεγαλύτερη επιδημία όλων των εποχών" αναφέρει η εταιρεία.

Προσθέτει πως οι καπνιστές είναι πιο πιθανό να αναπτύξουν καρδιακές παθήσεις, εγκεφαλικό επεισόδιο και καρκίνο του πνεύμονα, ενώ το κάπνισμα προκαλεί περίπου το 90% όλων των θανάτων από καρκίνο του πνεύμονα. Επίσης, προκαλεί το 80% όλων των θανάτων από Χρόνια Αποφρακτική Πνευμονοπάθεια και αυξάνει τον κίνδυνο θανάτου από όλες τις αιτίες.

Με αφορμή την ημέρα, η Επίτροπος για την Υγεία και την Ασφάλεια των Τροφίμων, Στέλλα Κυριακίδου ανέφερε: "Κάθε χρόνο, περίπου 6 εκατομμύρια άνθρωποι παγκοσμίως χάνουν τη ζωή τους από τον καπνό. Πρόκειται για 6 εκατομμύρια θανάτους που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί, 6 εκατομμύρια άτομα που θα μπορούσαν να είναι μαζί μας σήμερα - και πολλά δεινά που θα μπορούσαν να είχαν αποφευχθεί.  (...) Στην ΕΕ, ο καπνός είναι επίσης η κύρια αποτρέψιμη αιτία θνησιμότητας από καρκίνο, με το 27% όλων των θανάτων από καρκίνο να συνδέονται με το κάπνισμα. Εάν εξαλείψουμε τη χρήση καπνού, ενδέχεται να είμαστε σε θέση να αποφύγουμε έως και το 90% όλων των καρκίνων του πνεύμονα. Εκτός από τους σοβαρούς κινδύνους για την υγεία, το 2017, το οικονομικό κόστος του καπνίσματος εκτιμήθηκε στο 4,6% του ΑΕΠ της ΕΕ. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο, στο σχέδιο για την καταπολέμηση του καρκίνου στην Ευρώπη, θα επικεντρωθούμε έντονα στον έλεγχο του καπνού και θα αναλάβουμε ισχυρή δράση για τη μείωση της έκθεσης σε αυτόν τον βασικό παράγοντα κινδύνου".

Η ιστορία του καπνίσματος

Σύμφωνα με το Σαν Σήμερα, οι πρώτοι που ανακάλυψαν τις χαλαρωτικές ιδιότητες του καπνού ήταν οι Ινδιάνοι. Με την άφιξη των πρώτων Ευρωπαίων στην αμερικανική ήπειρο τον 15ο αιώνα, η συνήθεια αυτή πέρασε στην Ευρώπη και κατόπιν εξαπλώθηκε βαθμιαία σ' όλο τον κόσμο. Από τότε ακόμα υπήρξαν και οι πρώτες αντιδράσεις.

Το 1604 ο βασιλιάς της Αγγλίας Ιάκωβος Α' κατήγγειλε τη χρήση του καπνού ως απαίσια για τα μάτια, μισητή για τη μύτη, καταστροφική για το μυαλό κι επικίνδυνη για τα πνευμόνια.

Το πέρασμα από το κάπνισμα ακατέργαστου καπνού στο τσιγάρο έγινε μόλις τον 20ο αιώνα, όταν με την πρόοδο της μηχανικής έγινε δυνατό να παραχθεί σε μεγάλες ποσότητες. Τότε δημιουργήθηκαν και οι πρώτες καπνοβιομηχανίες, που σημείωσαν μεγάλη άνοδο στην παραγωγή τους κατά τη διάρκεια του Α' Παγκοσμίου Πολέμου, όταν κάτω από το στρες της μάχης, οι στρατιώτες κάπνιζαν όλο και πιο πολύ, με συνέπεια να εθιστούν στη νικοτίνη.

Μετά τον πόλεμο και κατά τη διάρκεια της δεκαετίας του '20 το τσιγάρο πέρασε στο χώρο της διαφήμισης κι έγινε το σύμβολο μιας λαμπρής ανέμελης ζωής. Αυτή η εικόνα συνεχίστηκε ως τη δεκαετία του '60, όταν η ιατρική κοινότητα και οι κυβερνήσεις, με προεξάρχουσες τις ΗΠΑ, άρχισαν να συνειδητοποιούν τις βλαβερές συνέπειες του καπνού και να επιβάλουν σταδιακά απαγορεύσεις και μέτρα για τη δημόσια υγεία.

Η πρώτη επιστημονική έρευνα επί του θέματος παρουσιάστηκε το 1962, από τον ιατρικό σύλλογο της Μ. Βρετανίας. Δύο χρόνια αργότερα, στις 31 Ιανουαρίου 1964, αμερικανική κυβερνητική έκθεση με τίτλο "Καπνός και Υγεία" συνέδεσε για πρώτη φορά το κάπνισμα με τον καρκίνο των πνευμόνων και τη χρόνια βρογχίτιδα. Τότε άρχισαν να κάνουν την εμφάνισή τους και οι πρώτες αντικαπνιστικές καμπάνιες, που οδήγησαν το 1965 σε νόμο, ο οποίος προέβλεπε -μεταξύ άλλων- την αναγραφή σε όλα τα πακέτα των τσιγάρων ότι "το κάπνισμα βλάπτει σοβαρά την υγεία". Στις 6 Φεβρουαρίου 1987 τέθηκαν σε εφαρμογή τα πρώτα μέτρα κατά του καπνίσματος στις αμερικανικές δημόσιες υπηρεσίες.

Στην Ελλάδα, το κάπνισμα απαγορεύτηκε στους κλειστούς δημόσιους χώρους και τους χώρους εργασίας από την 1η Σεπτεμβρίου 2010. Η Ελλάδα πάντως ήταν μια από τις πρώτες χώρες που δημιούργησαν θεσμικό πλαίσιο για την απαγόρευση του καπνίσματος όχι για λόγους υγείας αλλά για το κίνδυνο πυρκαϊάς. Στις 31 Ιουλίου 1856, ο Όθωνας εξέδωσε βασιλικό διάταγμα με το οποίο απαγορευόταν το κάπνισμα σε δημόσιους κλειστούς χώρους.

Με πληροφορίες από Σαν Σήμερα