Υπό δικαστική έρευνα ο νομπελίστας Ορχάν Παμούκ για προσβολή του Κεμάλ Ατατούρκ

Ο Ορχάν Παμούκ, ο μοναδικός Τούρκος που έχει βραβευτεί με Νόμπελ Λογοτεχνίας, βρίσκεται και πάλι αντιμέτωπος με δικαστική έρευνα: Δικαστήριο της Κωνσταντινούπολης αποφάσισε να δώσει συνέχεια στις κατηγορίες ότι το πιο πρόσφατο μυθιστόρημα του Παμούκ, «Νύχτες πανούκλας», προσβάλλει τον ιδρυτή της Τουρκίας, Κεμάλ Ατατούρκ.

Το βιβλίο του Παμούκ εκτυλίσσεται στο Μινγκέρ, ένα φανταστικό, πολυεθνικό και πολυθρησκευτικό Οθωμανικό νησί στο Αιγαίο το 1901, στο οποίο εξαπλώνεται μια επιδημία πανούκλας και ο πρόεδρος επιβάλει καραντίνα. Ο πρόεδρος που ονομάζεται Καμίλ, είναι ένας φιλόδοξος και μοναχικός στρατιωτικός, του οποίου η μετεωρική άνοδος τον κάνει ηγέτη του νησιού. Και εδώ αρχίζουν τα προβλήματα για τον Ορχάν Παμούκ. Ενας δικηγόρος από την Σμύρνη κατηγόρησε τον διάσημο συγγραφέα ότι ο Καμίλ είναι η «προσωποποίηση του Κεμάλ Ατατούρκ».

Ο δικηγόρος που ονομάζεται Ουλούκ, υπέβαλε μήνυση κατά του Παμούκ στο γραφείο του γενικού εισαγγελέα της Σμύρνης, μόλις κυκλοφόρησε το μυθιστόρημα. Η μήνυση βασίζεται σε άρθρα του ποινικού κώδικα που προστατεύουν τον Ατατούρκ και τα εθνικά σύμβολα της Τουρκίας. «Απαιτήσαμε να αποσυρθεί αμέσως από τα ράφια αυτό το μυθιστόρημα, το οποίο προσβάλλει τον Ατατούρκ και την τουρκική σημαία», είπε ο δικηγόρος στην αραβική ιστοσελίδα Al Monitor.

Η εισαγγελία της Σμύρνης έστειλε τον φάκελο στην Κωνσταντινούπολη με την αιτιολογία ότι ο εκδότης του μυθιστορήματος είχε την έδρα του εκεί. Αρχικά, η εισαγγελία της Πόλης αποφάσισε να μην ασκήσουν δίωξη μετά την κατάθεση του εκδότη. Αλλά ο δικηγόρος, που αυτοπροσδιορίζεται «ένθερμος εθνικιστής και ανυποχώρητος Κεμαλιστής», άσκησε έφεση και ένα άλλο δικαστήριο αποφάσισε να διατάξει εκ νέου έρευνα. «Θα συνεχίσω την υπόθεση μέχρι τέλους» απείλησε ο δικηγόρος.

Το βιβλίο «Νύχτες Πανούκλας» του Παμούκ κυκλοφόρησε στην Τουρκία τον περασμένο Μάρτιο και από τότε πολλοί εθνικιστές και ισλαμιστές τον έχουν κατηγορήσει για «ασέβεια κατά του Κεμάλ», χωρίς όμως να προχωρήσουν στην υποβολή μήνυσης. Ο εκδότης του βιβλίου αναγκάστηκε πάντως τον περασμένο Απρίλιο να βγάλει ένα δελτίο τύπου, αρνούμενος ότι το βιβλίο υποτιμούσε τον Ατατούρκ και λέγοντας ότι ο Καμίλ ήταν «μια ηρωική φιγούρα για τους ανθρώπους του φανταστικού νησιού Μινγκέρ».

Στην έκδοση περιελήφθη μάλιστα μια δήλωση του Παμούκ ότι το μυθιστόρημα, για το οποίο εργάστηκε επί πέντε χρόνια «δεν δείχνει ασέβεια προς τον Ατατούρκ και τους ηρωικούς ιδρυτές του εθνικού κράτους που ιδρύθηκε από τις στάχτες της Αυτοκρατορίας».

Θύελλα διαμαρτυριών

Η νέα δικαστική έρευνα κατά του Νομπελίστα συγγραφέα έχει ξεσηκώσει θύελλα διαμαρτυριών ακόμη και στην Τουρκία.

Πολλοί δικηγόροι, καλλιτέχνες και συγγραφείς έσπευσαν να εκφράσουν την υποστήριξή τους στον Παμούκ και την οργή τους για την ανατροπή της απόφασης για μη δίωξη. Ο διάσημος Τούρκος πιανίστας και συνθέτης Φαζίλ Σάι έγραψε στο Twitter ότι η δικαστική έρευνα κατά του Παμούκ «είναι ντροπή για τη χώρα. Προκύπει από παντελή άγνοια και αρχαϊσμό. Αυτό που έχει γίνει σε έναν από τους πιο γνωστούς συγγραφείς του κόσμου δείχνει επιστροφή στον Μεσαίωνα ».

Η γνωστή δημοσιογράφος Ζεϊνέπ Οράλ εξέφρασε επίσης την οργή της: «Έρευνα για τον Ορχάν Παμούκ; Ουάου. Είναι οι νομικοί που δεν διαβάζουν, που αδυνατούν να κατανοήσουν αυτά που διαβάζουν και δεν μπορούν να κατανοήσουν τα βασικά της μυθοπλασίας και προκαλούν όλο το κακό σε αυτή τη χώρα», έγραψε στο Twitter.