Ανατροπή στον εκλογικό νόμο: Καταργείται ο β γύρος στις αυτοδιοικητικές - Ο ρόλος της διπλής ψήφου

Μια μεγάλη ανατροπή στο πώς θα ψηφίζουμε στις αυτοδιοικητικές εκλογές φέρνει ο υπό κατάθεση νέος εκλογικός νόμος. Σύμφωνα με πληροφορίες από κυβερνητικές πηγές, προωθείται μια σημαντική αλλαγή στο σύστημα εκλογής για την τοπική αυτοδιοίκηση καθώς θα «ξεχάσουμε» τον δεύτερο γύρο με το σχέδιο της «διπλής» ψήφου που υπάρχει στα σκαριά. 

Η προτεινόμενη νέα διαδικασία, που τέθηκε στο συνέδριο της ΚΕΔΕ στη Ρόδο τον περασμένο Νοέμβριο, δεν προβλέπει αλλαγές επί της ουσίας στον τρόπο με τον οποίο ψηφίζουμε. Με άλλα λόγια, θα συνεχίσουμε να επιλέγουμε τον υποψήφιο και το ψηφοδέλτιο της αρεσκείας μας, και να σταυρώνουμε τους δημοτικούς ή περιφερειακούς συμβούλους που προτιμούμε.

Όμως, η «κομβική» αλλαγή θα είναι ότι στο κάτω μέρος των ψηφοδελτίων θα μπορούμε προαιρετικά να σταυρώσουμε, ως εναλλακτική ψήφο, και έναν από τους υπόλοιπους συνδυασμούς, υποψηφίους δημάρχους ή περιφερειάρχες.

Τι θα σημαίνει αυτό; Ότι, η προαιρετική συμπληρωματική ψήφος ουσιαστικά θα λειτουργεί ως σύστημα αυτόματης διεξαγωγής β' γύρου. Το βράδυ των εκλογών θα γίνεται καταμέτρηση των ψηφοδελτίων, όπως ακριβώς συμβαίνει σήμερα. Αν ο πρώτος σε ψήφους συνδυασμός δεν ξεπεράσει το ελάχιστο ποσοστό που απαιτείται για τη νίκη (το οποίο θα οριστεί κατά τον διάλογο με την ΚΕΔΕ, - ενδεικτικά μπορεί να είναι το 42% που ίσχυε το 2006 ή το 43% που ίσχυε το 2023 ή το 50% που ίσχυε στις λοιπές αυτοδιοικητικές εκλογές), τότε στους δύο πρώτους σε ψήφους συνδυασμούς θα προστίθενται οι εναλλακτικές ψήφοι των πολιτών οι οποίοι ως πρώτη επιλογή ψήφισαν τους συνδυασμούς που δεν κατέκτησαν μία από τις δύο πρώτες θέσεις.

Στο τέλος, νικητής θα αναδεικνύεται όποιος έχει το μεγαλύτερο άθροισμα ψήφων και εναλλακτικών ψήφων.

Ειδικότερα, ο πυρήνας του νομοσχεδίου για την αλλαγή του εκλογικού νόμου στις αυτοδιοικητικές εκλογές που θα κατατεθεί στη Βουλή, είναι να γίνονται πλέον οι δημοτικές εκλογές με εκλογή σε έναν γύρο.

Στόχοι του νομοσχεδίου

Στόχοι του νομοσχεδίου είναι η μεγαλύτερη συμμετοχή και η εξοικονόμηση πόρων. Ωστόσο, όπως διευκρινίζεται από τις ίδιες πηγές, δεν υπάρχει ζήτημα αλλαγής εκλογικού νόμου των εθνικών βουλευτικών εκλογών.

Η διαδικασία ανάδειξης δημοτικών και περιφερειακών αρχών αντιμετωπίζει ορισμένα χρόνια προβλήματα, τα οποία το υπουργείο Εσωτερικών επιδιώκει να «θεραπεύσει» προωθώντας αλλαγές που ουσιαστικά συμπυκνώνουν την εκλογική διαδικασία σε έναν γύρο. Συγκεκριμένα, ένα από τα χρόνια προβλήματα είναι ότι στις εκλογές για την τοπική αυτοδιοίκηση δεν υπάρχει δυνατότητα δημιουργίας εκλογικών τμημάτων για την εξυπηρέτηση των ετεροδημοτών. Συνεπώς, όσοι κατοικούν μακριά από τον τόπο όπου ασκούν τα εκλογικά τους δικαιώματα είναι υποχρεωμένοι να μετακινηθούν δύο φορές σε διάστημα μίας εβδομάδας ώστε να ψηφίσουν.

Το αγκάθι της αυξημένης αποχής στο β' γύρο

Αυτό συμβάλλει στο αλληλένδετο πρόβλημα της αυξημένης αποχής στον β’ γύρο. Ενδεικτικό παράδειγμα είναι οι κάλπες του 2023, όταν η συμμετοχή στις δημοτικές εκλογές μειώθηκε κατά 12 μονάδες μεταξύ των δύο γύρων (από το 52,5% στο 40,7%), ενώ στις ταυτόχρονες εκλογές για τις περιφέρειες η πτώση έφτασε στις 17 μονάδες (στο 35,2%).

Ένας ακόμα παράγοντας, σημειώνουν οι ίδιες πηγές, είναι το αυξημένο κόστος λόγω της διεξαγωγής του β’ γύρου, συν τις επιπτώσεις σε σειρά άλλων δραστηριοτήτων, καθώς κλείνουν εκ νέου τα σχολεία και αναστέλλεται η λειτουργία των δικαστηρίων, των δημοτικών και των περιφερειακών υπηρεσιών.