Ανησυχητική οδηγία της ΕΚΤ: Να έχετε πάντα μετρητά στο σπίτι για το ενδεχόμενο «μεγάλης αστάθειας»

Απροσδόκητη σύσταση που αντίκειται στην διεθνή τάση για σταδιακή κατάργηση των μετρητών παγκοσμίως. Σε μια μακροσκελή μελέτη που δημοσιεύθηκε στον ιστότοπό της την Τετάρτη 24/9 με τον τίτλο «Παραμείνετε ήρεμοι και έχετε μετρητά» (“Keep calm and keep cash”)η Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα (ΕΚΤ) συστήνει στους Ευρωπαίους πολίτες να διατηρούν πάντα στο σπίτι τους ένα χρηματικό ποσό σε μετρητά «αρκετό για να καλύψει τις βασικές ανάγκες για 72 ώρες», ιδιαιτέρως «σε περίπτωση μεγάλης συστημικής αστάθειας». Στο κείμενο αναφέρονται τα παραδείγματα της Ολλανδίας, της Αυστρίας και της Φινλανδίας όπου οι αρχές καλούν τους πολίτες τους να έχουν ένα ποσό μεταξύ 70 και 100 ευρώ ανά άτομο πάντα στο σπίτι.

Οι αναλυτές της ΕΚΤ κατέληξαν σε αυτό το συμπέρασμα αφού προηγουμένως μελέτησαν σε βάθος τέσσερεις κρίσεις που έπληξαν την Ευρώπη τα τελευταία χρόνια: την πανδημία του Covid-19, την εισβολή της Ρωσίας στην Ουκρανία, την πρωτοφανή κατάρρευση του ηλεκτρικού δικτύου στην Ισπανία τον περασμένο Απρίλιο και την κρίση χρέους στην Ελλάδα. «Δεν οδηγούν όλες οι κρίσεις συστηματικά σε ισχυρή ζήτηση για μετρητά. Όλες οι περιπτώσεις που μελετήθηκαν, ωστόσο, προσφέρουν ένα stress test της λειτουργίας των μετρητών όταν η οικονομία, οι κρίσιμες υποδομές και η αυτοπεποίθηση των πολιτών τίθενται σε σοβαρή δοκιμασία», σημειώνουν.

«Κορύφωση της ζήτησης των μετρητών όταν η σταθερότητα απειλείται»

Με την έναρξη της πανδημίας του Covid στις αρχές του 2020 η ζήτηση για χαρτονομίσματα του ευρώ κατέγραψε μια αξιοσημείωτη αύξηση. Το άθροισμα των χαρτονομισμάτων που εκδόθηκαν τότε στην ζώνη του ευρώ εξακοντίστηκε στο ποσό άνω των 140 δισεκατομμυρίων, όταν σε μία τυπική χρονιά εκδίδονται μόνο 55 δισεκατομμύρια σε μετρητά, σύμφωνα με την ΕΚΤ. Κάτι ανάλογο συνέβη και στις χώρες που γειτνιάζουν με την Ουκρανία όταν ξέσπασε ο πόλεμος. Η έναρξη της εισβολής της Ρωσίας οδήγησε σε αύξηση ύψους 36% στην έκδοση χαρτονομισμάτων του ευρώ.

Στην Ισπανία, ακόμη και μετά την αποκατάσταση της βλάβης που οδήγησε στο κολοσσιαίο μπλακ άουτ που έπληξε τη χώρα τον περασμένο Απρίλιο, οι πολίτες έσπευσαν στα ATM «για να αυξήσουν τα αποθέματά τους»: «Η κορύφωση της ζήτησης την ημέρα μετά την κατάρρευση του δικτύου αντικατοπτρίζει την επιθυμία αύξησης των προσωπικών αποθεμάτων για λόγους προφύλαξης», εξηγεί η ανάλυση που σημειώνει, πως, αντίθετα, σε περιοχές που δεν επλήγησαν από την βλάβη «καταγράφηκε μεγάλη αύξηση στις αναλήψεις χρημάτων από τα ATM». Σε ό,τι αφορά την Ελλάδα, «στην κρίση χρέους που βίωσε η χώρα, καταγράφηκαν επαναλαμβανόμενες κορυφώσεις στη ζήτηση για μετρητά εν μέσω παρατεταμένης οικονομικής αναταραχής και πολιτικών εντάσεων», αναφέρεται.

«Παρηγοριά και αίσθηση ελέγχου»

Για τους συντάκτες της έκθεσης της ΕΚΤ, Φραντσέσκα Φαέλα και Αλεχάντρο Ζαμόρα Πέρεθ, «αυτά τα διαφορετικά επεισόδια κρίσεων καταδεικνύουν πως η ζήτηση για μετρητά κορυφώνεται απότομα κάθε φορά που η σταθερότητα απειλείται. Αυτό συμβαίνει για λόγους ψυχολογικούς αλλά και πρακτικούς. Τα μετρητά είναι απτά, παρέχουν παρηγοριά και μία αίσθηση ελέγχου. Η λειτουργικότητά τους, επίσης, είναι σημαντική, δεν χρειάζεσαι διαδίκτυο για να τα χρησιμοποιήσεις, ειδικά σε περιπτώσεις κατάρρευσης των ψηφιακών συστημάτων». Οι αναλυτές της Τράπεζας επισημαίνουν με έμφαση πως το τελευταίο σημείο είναι και το μεγαλύτερο «παράδοξο» σε μια εποχή που έχει σχεδόν εξαφανίσει τις πληρωμές με φυσικό χρήμα έναντι των πληρωμών με κάρτα ή το τηλέφωνο.

Επιμέλεια: Βασιλική Κουκίου