«Αποκάλυψη τώρα»: Η αλήθεια πίσω από το έπος του Κόπολα - Τα πιο άγρια γυρίσματα στην ιστορία...
Ο Φράνσις Φορντ Κόπολα ήρθε αντιμέτωπος με τόσα προβλήματα που πολλές φορές είδε το όραμά του να καταρρέει στη ζούγκλα των Φιλιππίνων.
Πρόκειται για μία από τις πιο σκληρές πολεμικές ταινίες που καταγράφει τον πόλεμο του Βιετνάμ με εντυπωσιακή ωμότητα. Παράλληλα, η «Αποκάλυψη τώρα» ήταν και μία από τις πιο προβληματικές - αν όχι η πιο προβληματική - ταινίες στην ιστορία του κινηματογράφου.
Όπως διαβάζουμε στο BBC, με την επανέκδοση του ντοκιμαντέρ «Hearts of Darkness», ο σκηνοθέτης Φράνσις Φορντ Κόπολα και δύο από τα μέλη της ομάδας αποκαλύπτουν όλη την αλήθεια.
«Ο τρόπος που το γυρίσαμε ήταν πολύ παρόμοιος με τον τρόπο που ήταν οι Αμερικανοί στο Βιετνάμ», εξηγούσε ο Κόπολα μετά την προβολή του «Apocalypse Now» στο Φεστιβάλ Καννών το 1979. «Ήμασταν στη ζούγκλα. Ήμασταν πάρα πολλοί. Είχαμε πρόσβαση σε υπερβολικά πολλά χρήματα, πάρα πολύ εξοπλισμό και, σιγά-σιγά, τρελαθήκαμε».
Η πλήρης εικόνα του χάους αποκαλύφθηκε το 1991 με το ντοκιμαντέρ «Hearts of Darkness: A Filmmaker's Apocalypse». Το ντοκιμαντέρ δημιουργήθηκε από εκτενές υλικό που τράβηξε η σύζυγος του Κόπολα, Ελεονόρ, κατά τη διάρκεια των γυρισμάτων. Απεικονίζει μια παραγωγή που, αν και εντυπωσιακή σε κλίμακα, φιλοδοξία και όραμα, ήταν εξίσου ακατάστατη, επηρεασμένη από ναρκωτικά και γεμάτη από φαινομενικά ανυπέρβλητα εμπόδια. Οι νεαροί σκηνοθέτες Φαξ Μπαρ και ο αείμνηστος Τζορτζ Χίκενλουπερ είχαν αναλάβει να εξετάσουν αμέτρητες ώρες υλικού για να συνθέσουν την ιστορία της ταινίας. Το φιλμ, μετά από αναβάθμιση σε 4K, επανέρχεται στις αίθουσες ΗΠΑ και Ηνωμένου Βασιλείου από αυτό το Σαββατοκύριακο.
Μία καρδιακή προσβολή, ναρκωτικά, τυφώνας και παράσιτα
Το «Apocalypse Now», ελεύθερα βασισμένο στο διήγημα του Τζόζεφ Κόνραντ «Heart of Darkness» (1899), θεωρείται ένα από τα σπουδαιότερα έργα της κινηματογραφικής ιστορίας. Ωστόσο, η παραγωγή του κινδύνευσε να καταρρεύσει σε διάφορα στάδια. Τα γυρίσματα ξεκίνησαν στις Φιλιππίνες τον Μάρτιο του 1976 και αρχικά προγραμματίστηκαν για πέντε μήνες, αλλά τελικά διήρκεσαν πάνω από ένα χρόνο. Ο Κόπολα απέλυσε τον πρωταγωνιστή Χάρβεϊ Καϊτέλ λίγες εβδομάδες μετά την έναρξη και τον αντικατέστησε με τον Μάρτιν Σιν, ο οποίος υπέστη σχεδόν θανατηφόρο καρδιακή προσβολή στον τόπο των γυρισμάτων. Ακριβές σκηνικά καταστράφηκαν ολοσχερώς από τυφώνα, με ηθοποιούς να μολύνονται από παράσιτα και άλλους να επιδίδονται σε πάρτι και χρήση ναρκωτικών.
Ο Μάρλον Μπράντο, που υποδυόταν τον Συνταγματάρχη Κερτζ, εμφανίστηκε στο γύρισμα υπέρβαρος και εντελώς απροετοίμαστος, αναγκάζοντας τον Κόπολα να ξαναγράψει και να γυρίσει το φινάλε της ταινίας προσαρμοσμένο σε αυτόν. Με την πάροδο του χρόνου, το κόστος της παραγωγής εκτοξεύτηκε σε τέτοιο βαθμό που ο Κόπολα ανέλαβε ο ίδιος τη χρηματοδότηση, κάτι που θα τον είχε καταστρέψει οικονομικά αν η ταινία δεν απέδιδε τα χρήματά της. Σύμφωνα με το βιβλίο της Ελεονόρ Κόπολα, «Notes», ακόμη και μετά το τέλος των γυρισμάτων, ο Κόπολα έδινε στον εαυτό του μόλις 20% πιθανότητα να καταφέρει να βγάλει μια αξιόπιστη ταινία.
«Το συνεργείο παραπονιόταν για τη ζέστη, την υγρασία, τα δωμάτια, τα έντομα και τα κουνούπια», λέει. «Η λάσπη, που έφτανε μέχρι τα γόνατα, ήταν πραγματική πρόκληση». Ο Νταμιέν Λικ, που έπαιξε τον πολυβολητή, θυμάται: «Το πρώτο που θυμάμαι ήταν όταν κατέβηκα από το αεροπλάνο και η υγρασία σε χτυπάει σαν βρεγμένη σφουγγαρίστρα. Ήξερα τι είναι υγρασία από τη Νέα Υόρκη, αλλά αυτό ήταν απίστευτο». Το νερό δεν ήταν πόσιμο, οι γκέκο (σ.σ. είδος σαύρας) ανέβαιναν στους τοίχους της καλύβας του και ο καιρός θύμιζε κατακλυσμό. «Έβρεχε κάθε μέρα, σαν να ήταν θυμωμένη η φύση μαζί σου».
Καθώς η παραγωγή τραβούσε σε μάκρος, το συνεργείο και οι ηθοποιοί άρχισαν να νοσταλγούν το σπίτι τους. «Ήταν σαν τους στρατιώτες στο Βιετνάμ, που δεν είχαν πάει ποτέ πιο μακριά από τον Καναδά».
Το φινάλε μέχρι σήμερα υπάρχει σε πολλές διαφορετικές εκδοχές. «Αυτή την ταινία την αποκαλώ Idiodyssey», είχε πει ο ίδιος ο σκηνοθέτης, όπως καταγράφεται στο «Hearts of Darkness». «Κανένα από τα εργαλεία μου, κανένα από τα κόλπα μου, κανένας από τους τρόπους μου δεν λειτουργεί για αυτό το φινάλε. Έχω προσπαθήσει τόσες φορές που ξέρω ότι δεν μπορώ. Ίσως είναι μεγάλη νίκη να ξέρεις ότι δεν μπορείς. Δεν μπορώ να γράψω το τέλος αυτής της ταινίας». Παρά ταύτα, το καστ παρέμεινε πιστό. «Οι ηθοποιοί θα περνούσαν μέσα από φωτιά για τον Φράνσις», λέει ο Λικ, «γιατί τους δίνει τόση ελευθερία και αίσθηση ότι μπορούν να κάνουν αυτή τη σκηνή ή τον χαρακτήρα δικό τους. Και μετά το διαμορφώνει όπως θέλει. Δεν μπορείς να ζητήσεις περισσότερα».
