Η επόμενη μέρα: Ποιον, πού και με ποιους

Η δεκαετής κρίση στην ελληνική κοινωνία και οικονομία ανέδειξε τις εγγενείς αδυναμίες της Ελλάδας, κυρίως όμως έφερε στην επιφάνεια αυτό που επιμελώς κρυβόταν κάτω από το χαλί της Ευρωπαϊκής Ένωσης. Η Ελλάδα δεν έγινε ποτέ ένα σύγχρονο ευρωπαϊκό κράτος, αιωρούμενη πάντα μεταξύ φράκου, φουστανέλας και βαλκανικού ζουρνά, σε όλα τα επίπεδα.

Οι όποιες εκσυγχρονιστικές αναλαμπές δεν απέκτησαν ποτέ στέρεες βάσεις. Το δε θεσμικό και ιδεολογικό εποικοδόμημα έμοιαζε αλλά δεν ήταν αυτό των σύγχρονων μεταπολεμικών Δημοκρατιών, με αποτέλεσμα η χώρα να αγκομαχάει από την υστέρηση απέναντι στη μεγάλη οικογένεια στην οποία ανήκε. Σε ποδοσφαιρικούς όρους, η χώρα δεν ήταν ποτέ ομάδα Champions League, ακόμη και αν συμμετείχε ανελλιπώς σε αυτό.

Η υγειονομική κρίση έδρασε οριζόντια στο σύνολο των χωρών της «ανεπτυγμένης» Δύσης και ανέδειξε τα αδιέξοδα και τις αδυναμίες όλων των Δυτικών Δημοκρατιών και της Ευρώπης εν προκειμένω. Η υποβόσκουσα έως και φανερή δυσαρέσκεια από τον κλονισμό της κοινωνικής συνοχής τόσο σε επίπεδο κρατών αλλά και μεταξύ των κρατών αποτελεί σήμα κινδύνου και απειλεί τις αξίες που αποτέλεσαν θεμέλια των Δυτικών Δημοκρατιών.

Η «φιλοσοφική λίθος» της ενιαίας σκέψης που κυριαρχεί στην Ευρώπη, η αποϊδεολογικοποίηση και τεχνοκρατικοποίηση των πολιτικών με ταυτόχρονη υποβάθμιση κάθε non main stream άποψης ανέδειξε τα αδιέξοδά της κλονίζοντας επικίνδυνα την αρχή της συναίνεσης ακόμη και στις «καλύτερες των εθνικών οικογενειών», πάγιο θεμέλιο της Δημοκρατίας. Το ευρωπαϊκό Cluster επανεξετάζει την πορεία του (ή μάλλον τη στασιμότητά του) και δειλά προσπαθεί να ξαναπιάσει το νήμα της ευρωπαϊκής ενοποίησης/σύγκλισης.

Με αυτή την έννοια όλες οι χώρες, άρα και η Ελλάδα, ξαναμπαίνουν με έναν τρόπο σε μια νέα αφετηρία. Η στιγμή αυτή αποτελεί ίσως και την τελευταία ευκαιρία για την Ελλάδα, τώρα που όλοι βράζουμε στο ίδιο καζάνι, να κερδίσει έδαφος θεραπεύοντας τις εγγενείς αδυναμίες της. Το Ευρωπαϊκό Ταμείο Ανάκαμψης μπορεί να αποτελέσει αποτελεσματικό εργαλείο-φάρμακο για την οριστική «αποσωλήνωση» και την επιτέλους ενηλικίωση της ελληνικής Οικονομίας και Δημοκρατίας.

Αυτή την περίοδο, καταναλώνεται πολύ μελάνι από ειδικούς τεχνοκράτες και πολιτικούς για την επόμενη μέρα της ελληνικής Οικονομίας. Οι απόψεις που εκφράζονται από ειδικότερους εμού, εν πολλοίς είναι σωστές και αφορούν στις μεταρρυθμίσεις, στην αύξηση της παραγωγικότητας και της ανταγωνιστικότητας, στον εμπλουτισμό του μοντέλου ανάπτυξης και στις ευκαιρίες της 4ης Βιομηχανικής Επανάστασης. Η υλοποίηση όμως αυτών των πολιτικών για να είναι επιτυχής θα πρέπει να έχει ως στόχο-αποτέλεσμα την ευημερία των πολιτών (με την ολιστική έννοια του όρου) και των κοινωνιών στις ενώσεις κρατών όπως η ΕΕ. Τον «πλούτο των εθνών», για να τιμούμε τον ιδρυτή της οικονομικής θεωρίας.

Η εφαρμογή του νέου μοντέλου ανάπτυξης της Ελλάδας θα πρέπει να μετατρέψει τη δυσπιστία και απογοήτευση της κοινωνίας σε προσδοκία, εμπιστοσύνη, αισιοδοξία, σε μια χώρα όπου «ο πληθυσμός μειώνεται, η εσωτερική αποταμίευση είναι αρνητική, οι επενδύσεις ασθμαίνουν, ενώ τα ελληνόπουλα κατατάσσονται χαμηλά στην PISA στην κατανόηση κειμένου».

Προσδοκία για ένα καλύτερο μέλλον για τα παιδιά μας σημαίνει μια βαθιά εκπαιδευτική μεταρρύθμιση με υποδομές, αξιοκρατία και άξιες αμοιβές στους κατάλληλους εκπαιδευτικούς λειτουργούς. Ανταγωνιστική δημόσια παιδεία προσβάσιμη σε όλους, αξιοκρατική ως προς τους καλύτερους.

Εμπιστοσύνη στο κράτος που διαχειρίζεται τα χρήματα των φορολογουμένων κατά δίκαιο και διαφανή τρόπο και φέρνει αποτέλεσμα στη βελτίωση της καθημερινότητας των πολιτών. Έργα θωράκισης και προστασίας του περιβάλλοντος, ανταγωνιστικές πόλεις ευχάριστες στους κατοίκους, ελκυστικές στους επισκέπτες, υποδομές υγείας προσβάσιμες σε όλους δωρεάν σε όσους το έχουν ανάγκη, σύγχρονες μεταφορές, ελεύθεροι χώροι, συνιστούν το πλαίσιο ενός σύγχρονου κράτους επάνω στο οποίο θα αναπτυχθούν οι επιχειρήσεις, οι επενδύσεις και θα κάνουν τη χώρα ελκυστικότερη για την εγκατάσταση της νέας οικονομίας.

Εμπιστοσύνη στους θεσμούς, τήρηση των κανόνων, δίκαιη συμμετοχή μέσω της φορολογίας, ενίσχυση του αισθήματος ασφάλειας και δικαιοσύνης για όλους αποτελούν απαραίτητη προϋπόθεση για μια σύγχρονη Δημοκρατία. Και μια σύγχρονη Δημοκρατία αποτελεί προϋπόθεση για μια βιώσιμη ανάπτυξη μακράς και σταθερής απόδοσης για το κράτος αλλά και τις επενδύσεις.

Το κεφάλαιο επενδύσεις δεν αρκείται σε ευχολόγια και παράθεση ευκαιριών. Το θέμα δεν είναι «ανοίξαμε και σας περιμένουμε», ούτε ο ευκαιριακός, χωροταξικός και νομοθετικός «φαβοριτισμός» του «πες μου τι θες να σ' το κάνω» που παραπέμπει σε άλλες εποχές και άλλες ηπείρους. Οι σοβαρές ιδιωτικές επενδύσεις προϋποθέτουν σταθερό περιβάλλον, ανθρώπινο, δυναμικό, θεσμούς, κανόνες, υποδομές, με άλλα λόγια Δημόσιες Επενδύσεις που ξεκινούν από την εικόνα του σπιτιού του κράτους (δημόσια κτίρια, σχολεία, δικαστήρια), το περιβάλλον διαβίωσης (έργα περιβάλλοντος, μεταφορές, χωροταξικός σχεδιασμός) και καταλήγουν στους υποδοχείς του επενδυτικού περιβάλλοντος.

Η συνταγή είναι απλή, το κράτος δείχνει τον δρόμο με γνήσιο θεσμικό μετασχηματισμό, η κοινωνία συναινεί γιατί βλέπει φως στο τούνελ, με την ευρωπαϊκή χρηματοδότηση εξασφαλίζονται σύγχρονες υποδομές που προσελκύουν καταρχήν τους εγχώριους επενδυτές (ίσως είμαστε η μόνη χώρα με τέτοιο εγχώριο απόθεμα επενδυτικής φέρουσας ικανότητας προϊόν, κυρίως της θαλάσσιας δραστηριότητας) και στη συνέχεια η χώρα μπορεί να γίνει επιθυμητός επενδυτικός στόχος σημαντικών ξένων επενδύσεων. Πρώτα υπάρχει Valley ανθρώπων περιβάλλοντος και ύστερα γίνεται Silicon. Χρειάζεται στόχος και πρόγραμμα γιατί οι απλές συνταγές αποτυγχάνουν εύκολα.

[Πηγή: εφημερίδα ΒΗΜΑ]