Ερντογάν: «Θυσίασε» το γαμπρό του Μπεράτ Αλπμπαϊράκ για να σωθεί ο ίδιος

Του Μιχάλη Ψύλου

Αυτό κι αν ήταν μάθημα «δημοκρατίας» και «ελευθεροτυπίας» στην Τουρκία! Ολόκληρος ο κόσμος να ασχολείται με την παραίτηση του Μπεράτ Αλπμπαϊράκ-του Τούρκου υπουργού Οικονομικών και γαμπρού του προέδρου Ερντογάν- αλλά το σύνολο του συμπολιτευόμενου Τουρκικού Τύπου να μην γράφει ούτε λέξη! Ούτε η Yeni Safak,ούτε η Sabah,ούτε η Hurriyet είχαν αναφέρει το παραμικρό! Καλά που υπάρχουν δυο- τρεις αντιπολιτευόμενες εφημερίδες ,όπως η Cumhurriyet,και μάθαμε αμέσως την είδηση. Ομερτά! Εκκωφαντική ήταν άλλωστε και η σιωπή του Ερντογάν για την παραίτηση του γαμπρού του.

Χρειάστηκε να περάσουν 24 ώρες για να ανακοινώσει ο εκπρόσωπος του κυβερνώντος κόμματος, Ομέρ Τσελίκ ότι "η αποδοχή της παραίτησης εναπόκειται ή όχι στη διακριτική ευχέρεια του Προέδρου Ερντογάν. Ο Πρόεδρός μας θα το μοιραστεί με το κοινό, όπως αυτός πιστεύει". Τελικά αργά χθες το βράδυ ο Ερντογάν έκανε δεκτή την παραίτηση του Γαμπρού του.

Χωρίς αμφιβολία ,ο 42χρονος Τούρκος υπουργός Οικονομικών υπέβαλε την παραίτησή του με ανακοίνωση που ανέβασε στο Instagram : Για «λόγους υγείας» και για να έχει «περισσότερο χρόνο να βλέπει την οικογένειά του»! .Στην αρχή πάγωσαν όλοι. Μετά κάποιοι συνεργάτες του Ερντογάν διέρρεαν ότι είναι fake news και επρόκειτο για συνομωσία κάποιων hackers. Όταν δύο συνεργάτες του Αλμπαϊράκ το επιβεβαίωσαν ουσιαστικά μιλώντας στο Bloomberg , ορισμένα στελέχη του κυβερνώντος κόμματος άρχισαν να παρακαλάνε με αναρτήσεις στο twitter τον υπουργό Οικονομικών να ανακαλέσει. Μέχρι που η Cumhurriyet έβγαλε την είδηση επικαλούμενη πηγές του ακροδεξιού κόμματος του Ντεβλέτ Μπαχτσελι – του κυβερνητικού εταίρου του Ερντογάν , με τον οποίο θα πάνε παρέα την ερχόμενη Κυριακή στην κατεχόμενη Αμμόχωστο για να «κάνουν πικ νικ» ,όπως ανακοίνωσε προκλητικά ο Τούρκος πρόεδρος.

Ο άνθρωποι του Μπαχτσελί αποκάλυψαν λοιπόν ότι η ανακοίνωση της παραίτησης του Αλμπαϊράκ έγινε με εντολή του ίδιου του … Ερντογάν, γιατί 30-40 βουλευτές του απειλούσαν με αποστασία , αν δεν απομακρυνόταν ο υπουργός Οικονομικών, ως βασικός υπεύθυνος της κατάρρευσης της λίρας και της συνεχούς επιδείνωσης της οικονομίας. Μια τέτοιας έκτασης αποστασία όμως θα σήμαινε και την απώλεια της πλειοψηφίας Ερντογάν- Μπαχτσελί στην Τουρκική βουλή και ο Τούρκος πρόεδρος θα έμπαινε σε περιπέτειες, αναγκασμένος ακόμη και με πρόωρη προσφυγή στις κάλπες! Ένα σενάριο καταστροφικό για τον Ερντογάν ,καθώς το ΑΚΡ υποχωρεί συνεχώς στις δημοσκοπήσεις ,ενώ ο ακροδεξιός εταίρος του Μπαχτσελί βλέπει για πρώτη φορά το κόμμα του να πέφτει κάτω από το 10%, που αποτελεί και το όριο για κοινοβουλευτική εκπροσώπηση. Κάνοντας την ανάγκη φιλοτιμία λοιπόν, ο Ερντογάν σκέφτηκε αρχικά να… θυσιάσει τον γαμπρό του, αλλά προς το παρόν φαίνεται να έχει επιλέξει τη σιωπή ,προσπαθώντας να ελέγξει την κατάσταση με άλλα …μέσα. Και διαθέτει πολλά όπλα άλλωστε στη «δημοκρατία» του...

Οι περισσότεροι αναλυτές βλέπουν την απομάκρυνση του «Γαμπρού» ως αναγκαία προϋπόθεση για την αναθεώρηση της ανορθόδοξης οικονομικής πολιτικής Ερντογάν ,μετά και την απόλυση του κεντρικού Τραπεζίτη Μουράτ Ουϊσάλ και την αντικατάστασή του από τον τεχνοκράτη και φίλα προσκείμενο στους Δυτικούς επενδυτές Νατσί Αγκμπάλ , που υπηρέτησε ως υπουργός Οικονομικών μεταξύ 2015 και 2018, πριν τον διαδεχθεί ο Αλμπαϊράκ. Για την ιστορία, η τουρκική λίρα ενισχύθηκε χθες, κατά 5,8%, έναντι του δολαρίου, μία ημέρα μετά την ανακοίνωση παραίτησης .

Ο διάσημος δημοσιογράφος Μουράτ Γετκίν ,πρώην διευθυντής της αγγλόφωνης Hurriyet , έγραψε στο σάιτ του “Yetkinreport” το παρασκήνιο της παραίτησης του υπουργού Οικονομικών: «Με την παραίτησή του, ο Άλμπαϊράκ θέλει να δηλώσει ότι δεν είναι ο υπεύθυνος για το τι θα συμβεί στην οικονομία από τώρα και στο εξής. Ελεγε μάλιστα στον στενό του κύκλο ότι μακάρι να είχε μείνει στο Υπουργείο Ενέργειας, και να μην έμπαινε ποτέ σε αυτή τη θέση του υπουργού Οικονομικών» … «Εντός του κυβερνώντος κόμματος υπήρχαν πολλοί που δεν τους άρεσε ο «γαμπρός» Αλμπαϊράκ , αλλά δεν μπορούσαν να το εκφραστούν από το φόβο τους. Τωρα όμως αναπνέουν άνετα. Αυτή τη φορά ,η πολιτική ζημιά είναι στην οικογένεια του Ερντογάν» τονίζει ο Μουράτ Γετκίν.

Θυσία ο Γαμπρός;

Ακριβώς αυτό! Για πρώτη φορά βγαίνει ανοικτά στη φόρα η οικογενειοκρατία Ερντογάν .Είναι απίστευτο», έγραψε ο διάσημος οικονομολόγος Τίμοθι Ας, ανώτερος στρατηγικός αναλυτής για τις αναδυόμενες αγορές της BlueBay Asset Management στο Λονδίνο. «Υποθέτω ότι είναι όλοι εκεί στο Παλάτι προσπαθούν να διευθετήσουν τα ζητήματα της… οικογένειας» έγραψε με μπόλικη δόση ειρωνείας ο βρετανός οικονομολόγος. Για την ιστορία, ο Ερντογάν διόρισε το 2018 υπουργό Οικονομικών τον Αλμπαϊράκ (μέχρι τότε υπουργό Ενέργειας επί τρία χρόνια» που είναι παντρεμένος με την κόρη του Έσρά . Ηταν η πρώτη μεγάλη κίνηση του Ερντογάν ξεκινώντας τη δεύτερη θητεία του ως πρόεδρος της Τουρκίας, αφού στο μεταξύ είχε περιβληθεί με τεράστιες εξουσίες τον Ιούλιο του 2018.

Ο Αλμπαϊράκ δεν έκανε τίποτα άλλο τα δύο αυτά χρόνια από το να εφαρμόζει ένα οικονομικό πρόγραμμα που επηρεαζόταν σε μεγάλο βαθμό από τη σκέψη και τις πολιτικές επιδιώξεις του πεθερού Ερντογάν. Οι πολιτικές του περιελάμβαναν τη χρησιμοποίηση των κρατικών τραπεζών για την χορήγηση αφειδώς δανείων με επιτόκια χαμηλότερα από τον ετήσιο πληθωρισμό. Αποτέλεσμα αυτής της πολιτικής ήταν η λίρα να πάρει την κατηφόρα ,παρά το γεγονός ότι η Κεντρική Τράπεζα έριξε μόνο εφέτος δεκάδες δισεκατομμύρια δολάρια από τα αποθεματικά ξένου νομίσματος για να σταθεροποιήσει το τουρκικό νόμισμα , χωρίς αύξηση των επιτοκίων. Μάταιος κόπος! Από την αρχή του χρόνου η λίρα υποτιμήθηκε κατά 30% και τις τελευταίες ημέρες το ευρώ έφτασε να συναλλάσσεται σχεδόν με 10 λίρες! Αυτό σημαίνει ότι το τουρκικό νόμισμα αξίζει μόλις το μισό από ό, τι πριν από ένα χρόνο! Και φυσικά το κόστος το πληρώνουν όλο και περισσότερο οι Τούρκοι πολίτες .

Δεν μπορούν να αγοράσουν ούτε ψωμί

Οσο και αν η κυβέρνηση Ερντογάν προσπαθεί να κάνει τα πράγματα από μαύρα άσπρα, η πραγματικότητα δεν μπορεί να κρυφτεί .Σε ανταπόκρισή της από την Κωνσταντινούπολη η γερμανική FAZ γράφει ότι «σύμφωνα με τους υπολογισμούς επιστημόνων, ο πληθωρισμός είναι τέσσερις φορές υψηλότερος από αυτόν που λέει η κυβέρνηση. Όσοι κερδίζουν τον ελάχιστο μισθό θα μπορούσαν να αγοράσουν 2.324 φρατζόλες ψωμιού στις αρχές του χρόνου, αλλά σήμερα μόνο 1.550. Η κατανάλωση κόκκινου κρέατος μειώθηκε κατά 30% τους τελευταίους δώδεκα μήνες. Αντίθετα, οι πωλήσεις ζυμαρικών, ένα από τα φθηνότερα τρόφιμα, αυξήθηκαν κατά 25%. Σύμφωνα με μια πανεπιστημιακή μελέτη, το 38% των νοικοκυριών δεν έχει πλέον αρκετά χρήματα για να καλύψει τις ανάγκες σε τρόφιμα».

Η κατάσταση είναι τόσο άσχημη που ακόμη και το ακροδεξιό κόμμα του Μπαχτσελί- του εταίρου του Ερντογάν- έφτασε να διανέμει δωρεάν ψωμί σε πάγκους σε μεγάλες πλατείες. Φυσικά, αυτό δεν άρεσε στον Ερντογάν ,που αναρωτήθηκε μπροστά στις κάμερες: «Υπάρχει κάποιος στην Τουρκία σήμερα που δεν μπορεί να φέρει ψωμί στο σπίτι; Νομίζετε? Είμαστε μια χώρα που τα πάει πολύ καλύτερα στον κόσμο» ισχυρίστηκε προκλητικά ο Τούρκος πρόεδρος και φυσικά τα τουρκικά μέσα ενημέρωσης έκαναν ανενδοίαστα πρώτο θέμα! Αποκρύβοντας βέβαια ότι ο προϋπολογισμός για τα παλάτια του Ερντογάν έχει αυξηθεί κατά 273%. Την ίδια ώρα που τους πρώτους οκτώ μήνες εφέτος ,περίπου 600.000 άτομα έχουν χάσει τα πάντα επειδή δεν ήταν σε θέση να πληρώσουν τα χρέη τους.

[caption id="attachment_1690073" align="alignnone" width="960"] Ο Δημοσιογράφος Μιχάλης Ψύλος[/caption]

Τελικά το μάρμαρο το πλήρωσε προς το παρόν ο προηγούμενος Κεντρικός Τραπεζίτης που απολύθηκε …ξημερώματα Σαββάτου και στη συνέχεια ο υπουργός Οικονομικών Αλμπαϊράκ. Ο Νάτσι Αγκμπάλ ,στην πρώτη δημόσια δήλωσή του ως επικεφαλής της κεντρικής τράπεζας, επανέλαβε τη δέσμευση για την αντιμετώπιση του πληθωρισμού, που ανέρχεται στο 11,9% ετησίως. Αλλά σταμάτησε να είναι ελπιδοφόρα για να αυξήσει το ρυθμό της λίρας. Αλλά οι αναλυτές αμφισβητούν εάν θα δοθεί στον Αγκμπάλ η ελευθερία να αυξήσει τα επιτόκια με ουσιαστικό τρόπο, καθώς ο διορισμός του φαίνεται να ήταν απλά μια προσωρινή έξοδος κινδύνου για τον Ερντογάν από την άθλια κατάσταση της τουρκικής οικονομίας. Πριν από το δημοψήφισμα του 2017 με το οποίο περιβλήθηκε με υπερεξουσίες ο Ερντογάν είχε υποσχεθεί ότι «με το προεδρικό σύστημα, η οικονομία μας θα απογειωθεί». Αυτό που πραγματικά απογειώθηκε όμως ήταν το χρέος, ο πληθωρισμός και οι συναλλαγματικές ισοτιμίες της λίρας. Κατά τα τελευταία τρία χρόνια, το δολάριο και το ευρώ έχουν αυξηθεί 130% έναντι της τουρκικής λίρας. Το 2002, όταν το AKP ήρθε στην εξουσία, το εξωτερικό χρέος της Τουρκίας ήταν 114 δισεκατομμύρια δολάρια. Σήμερα ,ξεπερνά τα 421 δισεκατομμύρια δολάρια.

Τα ξένα χρηματοπιστωτικά ιδρύματα αναφέρουν ότι μπορεί να χρειαστεί μια γρήγορη και μεγάλη αύξηση των επιτοκίων για την ενίσχυση της λίρας και αυτό δεν αποκλείεται να συμβεί την προσεχή Δευτέρα, 19 Νοεμβρίου, που θα συνεδριάσει το Συμβούλιο της Κεντρικής Τράπεζας . Ίσως χρειαστεί όμως και αύξηση του κόστους δανεισμού τουλάχιστον κατά πέντε ποσοστιαίες μονάδες , εκτιμά η ολλανδική τράπεζα Rabobank .«Εκτιμώ ότι ο διορισμός του Αγκμπαλ αποτελεί προσπάθεια του Ερντογάν να βγάλει από πάνω του την ευθύνη» λέει ο Ερικ Μέγερσον, ανώτερος οικονομολόγος της Handelsbanken. «Ο Ερντογάν μπορεί να αλλάζει συνεχώς τους διοικητές της κεντρικής τράπεζας, όπως παλιά οι Οθωμανοί σουλτάνοι , κατηγορώντας τους για ανικανότητά του, αλλά αυτοί δεν είναι το πρόβλημα. Η ευθύνη ανήκει στα θεσμικά όργανα» προσθέτει.

Ο φόβος για τον Μπάιντεν.

Οι ειδικοί αποδίδουν πάντως, τα οικονομικά προβλήματα της Τουρκίας, μεταξύ άλλων, στη διαμάχη με τη Γαλλία και στο αποτέλεσμα των εκλογών στις Ηνωμένες Πολιτείες. Ο νεοεκλεγμένος πρόεδρος των Τζο Μπάιντεν δεν φαίνεται ότι θα ακολουθήσει την φιλο-Ερντογανική πολιτική του Ντόναλντ Τραμπ και αργά ή γρήγορα θα επιβάλει κυρώσεις στην Τουρκία λόγω της αγοράς από τη Ρωσία των πυραύλων S-400. “ Η πτώση της λίρας οφείλεται τόσο στις λανθασμένες επιλογές της Τουρκικής Κεντρικής Τράπεζας, αλλά και στις αυξανόμενες εντάσεις με τη Δύση” εκτιμά η ιταλική οικονομική ιστοσελίδα «Proiezionidiborsa» .

Ο Ερντογάν φαίνεται άλλωστε αποφασισμένος να κλιμακώσει τους αμέσως επόμενους μήνες τη σύγκρουση με την Ευρώπη ,πριν αναλάβει επισήμως τα καθήκοντά του ο Μπάιντεν και όσο ο «Φίλος Τραμπ» παραμένει στο Λευκό Οίκο. «Ο Μπάιντεν έρχεται να ολοκληρώσει αυτό που δεν μπόρεσε να κάνει με το πραξικόπημα» γράφει ο αρθρογράφος της Hurriyet , Νεντίμ Σενέρ. Και διερωτάται: «Τι θα κάνουμε λοιπόν; Θα κάτσουμε να υποκύψουμε;»

Η απάντηση του Ερντογάν είναι απλή: Νέες προκλήσεις ,συνεχείς επιθέσεις σε όλα τα μέτωπα και προσπάθεια να πάρει με το μέρος του τη Ρωσία, όπως φάνηκε και από την τηλεφωνική επικοινωνία που είχε το Σαββατοκύριακο με τον πρόεδρο Πούτιν. Θα επιδιώξει να γίνει όλο και περισσότερο «ο πυρομανής της Μεσογείου, με ένα εκρηκτικό νέο δόγμα που συνδέει το πολιτικό Ισλάμ με τον άκρατο εθνικισμό» λέει Γιουσέφ Σιχέμπ, αναπληρωτής καθηγητής στο Πανεπιστήμιο Paris-Nord-Sorbonne και διευθυντής Ερευνών στο Γαλλικό Κέντρο Έρευνας και Πληροφοριών. Προσθέτει ο Γάλλος καθηγητής: « Η Τουρκία , κάποτε μεγάλος παίκτης και στη συνέχεια μικρός, μετά την παρακμή της Οθωμανικής Αυτοκρατορίας, επιστρέφει στη μεσογειακή σκηνή με δύναμη και συγκρουσιακή πολιτική για να αναδιαμορφώσει τις γεωπολιτικές ισορροπίες της λεκάνης της Μεσογείου, με κίνδυνο να πυροδοτήσει συγκρούσεις με παγκόσμιες συνέπειες»