Μία πρόταση βελτίωσης της Ρήτρας Αναπροσαρμογής και τα μέτρα Μητσοτάκη που δεν αγγίζουν τα υπερκέρδη

Το κόστος των  κρατικών παρεμβάσεων σύμφωνα με τις δηλώσεις του κ. Σταϊκούρα για το ηλεκτρικό ρεύμα ανέρχονται στα 3,2 δισ. ευρώ. Η επιδότηση αφορά χρήματα που έχει πληρώσει ο καταναλωτής από τον Δεκέμβριο του 2021 έως και τον Μάιο του 2022. Οι καταναλωτές έχουν  καταβάλει ήδη 460 εκ. ευρώ και από αυτά θα επιστραφούν τα 280 εκ. ευρώ. Οι καταναλωτές θα δουν στους λογαριασμούς τους το 60% των χρημάτων που πλήρωσαν την περίοδο αυτή από 18 ευρώ το ελάχιστο μέχρι 600 ευρώ το μέγιστο. Και για να γίνω πιο συγκεκριμένος το 60% αφορά το ποσό που προκύπτει από την διαφορά της ρήτρας αναπροσαρμογής από το σύνολο των εκπτώσεων των κρατικών επιδοτήσεων και των παρόχων. Δηλαδή αν υποθέσουμε ότι  η ρήτρα αναπροσαρμογής είναι 2500 ευρώ και αφαιρέσουμε τις υποθετικές συνολικές κρατικές εκπτώσεις έστω  500 ευρώ , το αποτέλεσμα είναι 2000 ευρώ. Το 60% του 2000 είναι 1200 ευρώ, τότε στον καταναλωτή θα επιστραφούν 600 ευρώ.

Αυτό που μου δημιουργεί ενστάσεις ως προς τις κυβερνητικές επιλογές, είναι ότι τα μέτρα δεν αγγίζουν τα υπερκέρδη των παρόχων του ηλεκτρικού ρεύματος που στηρίζονται στην λογική της ρήτρας αναπροσαρμογής. Δηλαδή ουσιαστικά το κράτος στηρίζει τους παρόχους, αδειάζει τα κρατικά ταμεία κατά 3,2 δισ. ευρώ από το υστέρημα του, που είναι χρήματα των φορολογουμένων, και οι πάροχοι εξακολουθουν να κερδίζουν εφαρμόζοντας κατά γράμμα  το αφήγημα της ρήτρας αναπροσαρμογής. Και μέχρι πότε το κράτος θα μπορεί να επιδοτεί τους καταναλωτές και να μην αγγίζει τους παρόχους;

Επειδή δεν ήταν και δεν είναι στη λογική μου να κατηγορώ χωρίς λόγο ,θα σας αποδείξω πως με μία ή το πολύ δύο κινήσεις στο μαθηματικό μοντέλο της ρήτρας αναπροσαρμογής, θα μπορούσε να εφαρμοστεί ένα δίκαιο σύστημα που οι καταναλωτές θα είναι ευχαριστημένοι και δεν θα χρειαζόταν να χορηγηθούν 3,2 δισ. ευρώ από τα κρατικά ταμεία που τελικά δεν θα πιάσουν τόπο.

 

Ας εξηγήσουμε το μαθηματικό μοντέλο της ρήτρας αναπροσαρμογής

Η ρήτρα αναπροσαρμογής Υ (σε € / Kwh ) αντιπροσωπεύει το κόστος προμήθειας του παρόχου ηλεκτρικού ρεύματος στους καταναλωτές, και αποτελεί το μεγαλύτερο μέρος της λιανικής τιμής. Το κόστος της ρήτρας αναπροσαρμογής εκτιμάται ότι είναι περίπου το διπλάσιο των λοιπών χρεώσεων προμήθειας του παρόχου ηλεκτρικού ρεύματος. Δηλαδή :

Λιανική Τιμή σε ευρώ  = Ρήτρα Αναπροσαρμογής + (τις χρεώσεις σε Kwh του καταναλωτή ) •(€ /Kwh της ημέρας + της νύχτας) .

Τώρα για να αντιληφθούμε την εφαρμογή της ρήτρας αναπροσαρμογής και ποια είναι η λογική της που επηρεάζει το κόστος της, ας δούμε τις παραμέτρους που την επηρεάζουν.

Η χονδρική τιμή (σε € /Mwh) εποπτεύεται από τον Οργανισμό Συνεργασίας των Ρυθμιστικών Αρχών Ενέργειας ( ACER) της ΕΕ, που σκοπό έχει να εντοπίζει και να αποτρέπει καταχρήσεις της αγοράς σε στενή συνεργασία με τις εθνικές ρυθμιστικές αρχές, και επομένως με την δική μας   Ρυθμιστική Αρχή Ενέργειας ( ΡΑΕ). Την χονδρική τιμή χρησιμοποιούν οι πάροχοι ενέργειας ως εργαλείο για τον υπολογισμό στη συνέχεια της ρήτρας αναπροσαρμογής.

Το κόστος της χονδρικής τιμής επηρεάζει άμεσα την ΤΕΑ , δηλαδή την ανεξάρτητη μεταβλητή X που αντιπροσωπεύει την τιμή εκκαθάρισης της αγοράς ( Market Clearing Price-MCP ) της Προ-Ημερησίας Αγοράς ( Day Ahead Market - DAM ) που  η τιμή της εξαρτάται από το χρηματιστήριο της Αθήνας.

 

Προσέξτε :

  Η συνάρτηση που αντιπροσωπεύει την ρήτρα αναπροσαρμογής είναι  μία ευθεία (ε) της μορφής:

Y(x) = a•x+b ( δες το σχήμα)

Όπου x είναι ο DAM ( εξήγησα πιο πάνω τι είναι) ,που επηρεάζεται η τιμή του από το κλείσιμο της αγοράς στην  Σοφοκλέους .

Y(x) : Είναι το  μοναδιαίο κόστος που εκφράζεται σε €/Kwh

a : Είναι ο συντελεστής προσαύξησης που καθορίζεται από τον πάροχο ( στη  ΔΕΗ η τιμή είναι 1,15 που αντιστοιχεί σε γωνία  49 μοίρες περίπου ). Και είναι η κλίση της ευθείας ή ο ρυθμός μεταβολής της Υ(x) . Όσο μεγαλύτερος είναι αυτός ο συντελεστής ,τόσο μεγαλύτερη είναι η γωνία της ευθείας με τον άξονα ΟΧ ( δες το σχήμα ), που δηλώνει την αύξηση του Y(x) . Επομένως όσο μεγαλύτερη είναι η γωνία τόσο μεγαλύτερη θα είναι  η τιμή της Υ(x) . Άρα μία παράμετρος  που πρέπει να μειώσουμε για να έχουμε μικρότερη τιμή  του Y(x) είναι ο συντελεστής a. Και αυτός ο συντελεστής  ρυθμίζεται από τους παρόχους!

b: Είναι ο συντελεστής που η τιμή του  στη ΔΕΗ και σε άλλους παρόχους  είναι 0,0115 €/Kwh , και είναι το σημείο που η ευθεία τέμνει τον άξονα 0Y. Και αυτός ο συντελεστής καθορίζεται από τους παρόχους!

Li : είναι το κάτω όριο σε €/Kwh( στη ΔΕΗ είναι 0,040).Και αυτός καθορίζεται από τους παρόχους!( δες το σχήμα)

Lu : Είναι το άνω όριο σε €/Kwh ( στη ΔΕΗ είναι 0,050) .Και αυτός ο συντελεστής καθορίζεται από τους παρόχους!( δες το σχήμα)

Ας αναφέρω ένα παράδειγμα για να αντιληφθούμε την εφαρμογή της .

Οι τιμές εκκαθάρισης της αγοράς (ΤΕΑ) τον μήνα Ιανουάριο  ήταν  227,30 ,τον Φεβρουάριο η τιμή ήταν 211,71,τον  Μάρτιο η τιμή ήταν   272,68 και τον Απρίλιο 246,60 ,όλες αυτές οι τιμές είναι  σε ευρώ / Mwh .

Είδαμε ότι ο  ΤΕΑ  τον Μάρτιο ήταν 272,68 . δηλαδή x = 0.27268 .

Συνεπώς: Υ(x)=(1.15)•(0.27268)+(0.0115) =0.325082

Τώρα, επειδή το 0.325082 είναι μεγαλύτερο  από το άνω όριο Lu που είναι 0.050 ( της ΔΕΗ και άλλων παρόχων ) ,παίρνουμε την διαφορά (0.325082)-(0.050) = 0.275082 €/Kwh

Αυτό το πολλαπλασιάζουμε με τις Kwh που καταναλώσαμε .Έστω ότι έχουμε καταναλώσει 3000 Kwh τότε : (0.275082)•(3000) =825.246 ευρώ θα είναι η ρήτρα αναπροσαρμογής που θα πληρώσει ο καταναλωτής.

Παρατήρηση :

Επειδή έχω μελετήσει τις λογικές εφαρμογής της ρήτρας αναπροσαρμογής όλων των παρόχων της χώρας ηλεκτρικού ρεύματος ,έχω παρατηρήσει ότι υπάρχουν διαφορές  στις παραμέτρους a , b , Lu ,Li καθώς και στις χρεώσεις του ηλεκτρικού ρεύματος .Ωστόσο η φιλοσοφία του μοντέλου υπολογισμού της ρήτρας αναπροσαρμογής παραμένει η ίδια.

Η χονδρική τιμή είναι δύσκολο να αλλάξει αφού εξαρτάται σε σημαντικό βαθμό από την ΕΕ και η διαδικασία μεταβολής της θα είναι χρονοβόρα, ενώ η κοινωνία καίγεται από την ακρίβεια. Αυτό που μπορούμε να μεταβάλλουμε είναι η λιανική τιμή ,όπως λογικά προτείνεται .

Για να μεταβληθεί η λιανική προς όφελος του καταναλωτή θα πρέπει κατά τη γνώμη μου :

1/ Να  μειωθεί το κόστος €/ Kwh της ημέρας  και  της νύχτας.

2/ Να μειώσουμε το κόστος της ρήτρας αναπροσαρμογής . Αυτό επιτυγχάνεται αν μειώσουμε τον συντελεστή  a   και αυξήσουμε το άνω όριο Lu .Με τον τρόπο αυτό μειώνουμε την κλίση της γωνίας ως προς τον αξονα ox . Οπότε μειώνουμε την διαφορά (Υ-Lu) και επομένως το κόστος €/Kwh ( δες το σχήμα ).Επιπλέον με αυτό τον τρόπο μειώνουμε την περίπτωση της  ΤΕΑ  όσο και να αυξηθεί να μας δώσει μεγάλο κόστος €/Kwh.

Ερμηνεία του Σχήματος της Ρήτρας Αναπροσαρμογής  :

Το μαθηματικό μοντέλο των παρόχων στηρίζεται στο συνημμένο σχήμα . Βλέπετε 3 ευθείες την (ε1) ,(ε2) ,( ε3) με διαφορετική κλίση . Η (ε1) με 50 μοίρες περίπου που χρησιμοποιούν σήμερα  οι πάροχοι, η (ε2) με 42 μοίρες κλίση και η (ε3) με 34 μοίρες κλίση. Το μέγεθος της γωνίας εξαρτάται από τον συντελεστή a .Μικραίνει το a μικραίνει η γωνία , μεγαλώνει το a μεγαλώνει η γωνία. Έστω Xi η Μηνιαία Τιμή Εκκαθάρισης της Αγοράς ( DAM) . Η ευθεία x= Xi τέμνει την (ε1) στο σημείο Τ που αντιστοιχεί στο σημείο Y3 ,τότε ο καταναλωτής θα πληρώσει την διαφορά                         (Y3 - Lu)•( τις Kwh που κατανάλωσε) ,γιατί έχουμε ξεπεράσει των άνω όριο Lu. Η περιοχή της ευθείας (ε1) από το σημείο Γ και πέρα  σημαίνει ότι πληρώνουμε.

Η ευθεία x= Xi τέμνει την ( ε2) στο Λ που αντιστοιχεί στην τιμή Y2 , τότε ο καταναλωτής  δεν πληρώνει τίποτα ,γιατί το σημείο Λ μεταξύ  του κάτω Li και άνω ορίου Lu . Η περιοχή  της ευθείας ( ε2) που βρίσκεται στο ευθύγραμμο τμήμα ΕΖ σημαίνει ότι δεν πληρώνουμε τίποτα.

Η ευθεία x= Xi τέμνει την ευθεία (ε3) στο  σημείο Κ που αντιστοιχεί στην τιμή Υ1, τότε ο καταναλωτής θα πάρει πίσω λεφτά που είναι η διαφορά  (Li - Y1)• ( τις Kwh που κατανάλωσε) ,γιατί το σημείο Κ βρίσκεται κάτω από το κάτω όριο Li. Η περιοχή που βρίσκεται στο ευθύγραμμο τμήμα ΜΚ  της ευθείας (ε3) σημαίνει ότι ο καταναλωτής θα έχει επιστροφή χρημάτων.

Αυτό είναι το μοντέλο που ακολουθούν οι πάροχοι και από εκεί προκύπτουν τα υπερκέρδη  τους, που δεν τα γνωρίζουμε, και η κυβέρνηση μας λέει ότι θα τα φορολογήσει. Μα είναι δυνατόν να βρεθεί το ποσό της αισχροκέρδειας ;

Συμπέρασμα :

Όταν λοιπόν μειώσουμε τον συντελεστή a, και  αυξήσουμε το άνω όριο Lu συντονισμένα , θα εκτιμήσουμε  που είναι η χρυσή τομή ,ώστε  ο καταναλωτής θα πληρώνει τα λογικά χρήματα που του αναλογούν  ή τίποτα ή θα έχει επιστροφές. Και το σπουδαιότερο θα αποφύγουμε την αισχροκέρδεια.  Τόσο απλά !

Ωστόσο, με αυτά που εξήγγειλε ο κ.  Μητσοτάκης μετά λύπης μου το λέω, κάνει μία τρύπα στο νερό, γιατί αδειάζει τον κρατικό κουμπαρά προς τέρψη των παρόχων  του ηλεκτρικού ρεύματος σε βάρος άλλων κοινωνικών αγαθών και όχι μόνο, που θα τα πληρώσουμε στο τέλος εμείς οι φορολογούμενοι . Και η ιστορία  δυστυχώς θα συνεχίζεται χωρίς τέλος αν δεν προσεγγίσουμε ρεαλιστικά το πρόβλημα και το λύσουμε αποτελεσματικά και όχι με μέτρα του αέρα. Τόσα σαΐνια έχει ο Πρωθυπουργός μας δίπλα του δεν μπορούν να του εισηγηθούν  το αυτονόητο; Εκτός και αν υπάρχουν διαφορετικοί στόχοι .

Ειλικρινά απορώ με την λογική της κυβέρνησης, ενώ η οικονομία της πατρίδας μας πάσχει από ασθένεια και οι ανάγκες της χώρας είναι πολύ σοβαρές και επείγουσες και τα δύσκολα είναι μπροστά μας.

 

Γιώργος Τσιτσιλιάνος

Μαθηματικός