Δούκισσα της Πλακεντίας: Η αινιγματική φιλέλλην που σημάδεψε την ιστορία της Αθήνας

Η Δούκισσα της Πλακεντίας γεννήθηκε ως Σοφί ντε Μαρμπουά-Λεμπρέν (Sophie de Marbois-Lebrun) στη Φιλαδέλφεια των Ηνωμένων Πολιτειών, στις 2 Απριλίου 1785. Ο πατέρας της, Φρανσουά Μπαρμπέ-Μαρμπουά, ήταν διπλωμάτης και μετέπειτα υπουργός του Ναπολέοντα Βοναπάρτη. Παντρεύτηκε τον Κάρολο Λεμπρέν, Δούκα της Πλακεντίας και γιο του Ναπολεόντειου υπουργού Οικονομικών Σαρλ Λεμπρέν, από τον οποίο απέκτησε μία κόρη, την Ελίζα.

Η ζωή της σημαδεύτηκε βαθιά από τον θάνατο της κόρης της, που πέθανε σε νεαρή ηλικία, το 1837, από πανώλη στον Λίβανο. Αυτό το τραγικό γεγονός συγκλόνισε τη Δούκισσα, η οποία έκτοτε δεν έβγαλε ποτέ πια τα μαύρα ρούχα του πένθους, ενώ άλλαξε ριζικά ο χαρακτήρας της, απομονώθηκε και στράφηκε σε μυστικιστικές αναζητήσεις.

Φιλελληνική δράση

Η Δούκισσα υπήρξε θερμή υποστηρίκτρια του ελληνικού αγώνα για την ανεξαρτησία. Ενδιαφέρθηκε ιδιαίτερα για την ελληνική επανάσταση του 1821, προσφέροντας σημαντικά χρηματικά ποσά και προσωπική βοήθεια στους επαναστάτες. Ανέπτυξε στενές φιλικές σχέσεις με πολλούς Έλληνες αγωνιστές και προσωπικότητες όπως ο Ιωάννης Καποδίστριας και αργότερα ο Βασιλιάς Όθωνας.

Εγκατάσταση στην Ελλάδα και ακίνητα

Η Δούκισσα εγκαταστάθηκε οριστικά στην Αθήνα το 1834, μετά από ταξίδια στην Ευρώπη και τη Μέση Ανατολή, όπου αναζητούσε καινούργιες εμπειρίες αλλά και θεραπείες για την υγεία της κόρης της. Κατά την παραμονή της στην Αθήνα, ανέθεσε την κατασκευή πολλών κτηρίων, κυρίως από τον γνωστό αρχιτέκτονα Σταμάτη Κλεάνθη, τα οποία έγιναν γνωστά ως:

• Το Μέγαρο Δουκίσσης Πλακεντίας στην Πεντέλη (το κυριότερο και μεγαλύτερο).
• Η Villa Ilissia, η σημερινή έδρα του Βυζαντινού και Χριστιανικού Μουσείου στην Αθήνα.
• Ο Πύργος της Δουκίσσης Πλακεντίας (Καστέλλο της Ροδοδάφνης) στην Πεντέλη.

Τα ακίνητα αυτά αντικατόπτριζαν την αγάπη της για τον κλασικό πολιτισμό, την τέχνη και την αρχιτεκτονική, ενώ συχνά συνδύαζαν ευρωπαϊκά στοιχεία με ανατολίτικες επιρροές.

Παράξενες συνήθειες και μυστικισμός

Η προσωπικότητα της Δούκισσας είχε πολλά ιδιαίτερα και μυστηριώδη χαρακτηριστικά. Μετά τον θάνατο της κόρης της, έγινε ιδιαίτερα απόμακρη και ιδιόρρυθμη:

• Υπάρχουν μαρτυρίες ότι είχε εμμονή με το θάνατο και ότι προσπάθησε να διατηρήσει μουμιοποιημένη τη σορό της κόρης της.
• Λέγεται ότι είχε εμμονή με τον αποκρυφισμό, και ότι οργάνωνε συγκεντρώσεις πνευματισμού στο σπίτι της.
• Ήταν εξαιρετικά ευαίσθητη απέναντι σε ζητήματα προσωπικής υγιεινής, υιοθετώντας συνήθειες πρωτόγνωρες για την εποχή της.

Αποσύρθηκε σταδιακά από την κοινωνική ζωή, διατηρώντας μόνο μικρό κύκλο στενών φίλων.

Σχέσεις με επιφανή πρόσωπα της εποχής

Η Δούκισσα διατηρούσε σχέσεις με επιφανείς προσωπικότητες της εποχής, όπως:

• τον πρώτο βασιλιά της Ελλάδας, Όθωνα, και τη βασίλισσα Αμαλία.
• τον πολιτικό Ιωάννη Κωλέττη, με τον οποίο υπήρξαν φήμες ακόμα και για προσωπικές διαφωνίες.
• τον λόγιο και συγγραφέα Αλέξανδρο Ρίζο Ραγκαβή, που την περιέγραψε στα γραπτά του ως ιδιαίτερα εκκεντρική, αλλά και βαθύτατα μορφωμένη.

Θάνατος και κληρονομιά

Η Δούκισσα της Πλακεντίας απεβίωσε στις 14 Μαΐου 1854. Η κηδεία της έγινε με ιδιαίτερη λαμπρότητα, καθώς ήταν γνωστή η προσφορά της στην Ελλάδα, τόσο σε επίπεδο φιλανθρωπίας όσο και πολιτισμού.

Τα κτήρια που άφησε πίσω της έχουν παραμείνει σύμβολα της παρουσίας της, ενώ το Μέγαρο Δουκίσσης Πλακεντίας στην Πεντέλη και η Villa Ilissia στην Αθήνα είναι μέχρι σήμερα σημεία αναφοράς, αρχιτεκτονικής ομορφιάς, αλλά και ιστορικής μνήμης.