Bitcoin: Ρυθμιστικό πλαίσιο ζητά η Κριστίν Λαγκάρντ - «Έχει χρησιμοποιηθεί για ξέπλυμα χρήματος»

Την εποπτεία του bitcoin σε παγκόσμιο επίπεδο ζήτησε σήμερα η πρόεδρος της Ευρωπαϊκής Κεντρικής Τράπεζας, Κριστίν Λαγκάρντ, σημειώνοντας ότι το κρυπτονόμισμα έχει χρησιμοποιηθεί σε ορισμένες περιπτώσεις για ξέπλυμα χρήματος και τονίζοντας ότι θα πρέπει να κλείσουν τα όποια «παράθυρα».

Το bitcoin ακολούθησε εκρηκτική πορεία τα τελευταία χρόνια και πλέον αγοράζεται από απλό κόσμο, επενδυτικά ταμεία, ακόμη και από μεγάλες εταιρείες. Ορισμένοι έχουν πάρει ακόμη και δάνεια για να αγοράσουν μεγαλύτερα ποσά του κρυπτονομίσματος, η αξία του οποίου έχει σχεδόν δεκαπλασιασθεί από τον περασμένο Μάρτιο. Ωστόσο, το χαρακτηριστικό της ανωνυμίας που έχει το bitcoin έχει προκαλέσει ανησυχίες ότι θα μπορούσε να χρησιμοποιηθεί για ξέπλυμα χρήματος και άλλες παράνομες δραστηριότητες.

«Το bitcoin είναι ένα πολύ κερδοσκοπικό στοιχείο ενεργητικού, με το οποίο γίνονται κάποιες περίεργες δραστηριότητες και κάποια πολύ κατακριτέα δραστηριότητα ξεπλύματος χρήματος», είπε η επικεφαλής της ΕΚΤ. Δεν έδωσε κάποια συγκεκριμένα παραδείγματα ξεπλύματος χρήματος, αλλά είπε ότι αντιλαμβάνεται πως υπήρξαν ποινικές έρευνες για παράνομη δραστηριότητα.

Αρκετοί επικεφαλής άλλων εποπτικών αρχών από όλο τον κόσμο έχουν ζητήσει ήδη να υπάρξουν παγκόσμιοι κανόνες για τα κρυπτονομίσματα. «Πρέπει να υπάρξει ρυθμιστικό πλαίσιο. Αυτό θα πρέπει να εφαρμοστεί και να συμφωνηθεί σε παγκόσμιο επίπεδο, επειδή αν υπάρχει τρόπος διαφυγής θα χρησιμοποιηθεί», είπε η Λαγκάρντ.

Bitcoin: Απάντηση με ψηφιακό ευρώ από την ΕΚΤ

Σε δημόσια διαβούλευση έως τις 12 Ιανουαρίου 2021 βρίσκεται η τεχνική μελέτη για την έκδοση του ψηφιακού ευρώ, από την Ευρωπαϊκή Κεντρική Τράπεζα. Το ''Κεφάλαιο'', μάλιστα, παρουσίασε σχετικό ερωτηματολόγιο αλλά και πληροφορίες για τα σχέδια της ΕΚΤ αλλά και τος φορείς που συμμετέχουν στο καινοτόμο αυτό project.

Το εν λόγω σχέδιο αποβλέπει στην μείωση του κόστους των συναλλαγών, στην ταχύτητα, την ευκολότερη χρηματοδότηση επιχειρήσεων και τραπεζών σε περίπτωση κρίσης χωρίς την απαραίτητη μεσολάβηση κεντρικών τραπεζών ή της ΕΚΤ, την διαθεσιμότητα μέσου πληρωμών σε φυσικές καταστροφές, πολέμους, πανδημίες, αλλά και στην πρόληψη οικονομικών εγκλημάτων.

Ολόκληρο το σχέδιο - Παρουσίαση από το ''Κεφάλαιο''

Παράλληλα με το φυσικό ευρώ

Σύμφωνα με τη μελέτη, το ψηφιακό ευρώ δεν θα υποκαταστήσει το φυσικό ευρώ και τα μετρητά, δηλαδή δεν θα είναι ένα παράλληλο νόμισμα σε κυκλοφορία. Θα έχει την ίδια ισοτιμία, αλλά μπορεί να έχει διαφορετικό επιτόκιο προκειμένου να αποθαρρυνθούν κερδοσκοπικά παιχνίδια, τεράστιες αναλήψεις μετρητών από τις τράπεζες και μετατροπή σε ψηφιακό ευρώ ή να λειτουργήσει το ευρώ ως επενδυτικό μέσο. Το ψηφιακό ευρώ πρέπει να παραμείνει μέσο πληρωμών, να εξυπηρετεί τον ρόλο της ΕΚΤ και της νομισματικής πολιτικής της Ευρωζώνης και να είναι σύμφωνο με τις ευρωπαϊκές συνθήκες και τη νομοθεσία για την ιδιωτικότητα, την ασφάλεια, την πρόληψη και καταστολή οικονομικών εγκλημάτων κ.λπ.

Διαφορετικά επιτόκια

Η ΕΚΤ, στο ίδιο πλαίσιο, θα μπορεί να αποφασίζει, πέραν του επιτοκίου του, την ποσότητα του ψηφιακού ευρώ, δηλαδή τη νομισματική του κυκλοφορία. Στη μελέτη αναφέρεται ότι στην παρούσα φάση φαίνεται απίθανο να έχει μηδενικό επιτόκιο όταν οι καταθέσεις σε ευρώ ή οι αποδόσεις ομολόγων είναι αρνητικές. Επίσης, αφήνει ανοιχτό το ενδεχόμενο να χρησιμοποιηθεί το ψηφιακό ευρώ ως επιπλέον κανάλι άσκησης νομισματικής πολιτικής. Αυτό θα γίνει θέτοντας όρια στην ποσότητα που μπορούν να διακρατούν ή να κινούν ξένοι επενδυτές ώστε να ελέγχεται η ισοτιμία του ευρώ. Παρ’ όλα αυτά, το ψηφιακό ευρώ θα μπορεί να χρησιμοποιείται ως αποθεματικό νόμισμα και να είναι άμεσα μετατρέψιμο σε φυσικό ευρώ και από κατοίκους εκτός Ευρωζώνης.

Γενικά, η ΕΚΤ δεν θέλει να γίνει το ψηφιακό ευρώ αντικείμενο επένδυσης ή να προκαλέσει ανεξέλεγκτες διακυμάνσεις στην ισοτιμία του ευρώ, που μπορεί να φέρει τη νομισματική και δημοσιονομική πολιτική εκτός ελέγχου. Ακόμα, θέλει να αποθαρρύνει το ενδεχόμενο μαζικών αναλήψεων από τις εμπορικές τράπεζες και τη μετατροπή τους σε ψηφιακό ευρώ, διότι, σύμφωνα με τον σχεδιασμό του, ο κάτοχος του ψηφιακού ευρώ θα μπορεί πιθανότατα να έχει άμεση πρόσβαση στο Ευρωσύστημα και τις κεντρικές τράπεζες.

Με άλλα λόγια, να φύγουν τα ευρώ από τις εμπορικές τράπεζες και να διακινηθούν στην αγορά και στη συνέχεια να βρεθούν στις κεντρικές τράπεζες, χωρίς να έχουν μεσολαβήσει διατραπεζικές συναλλαγές ή εμπορικές τράπεζες. Η κίνηση αυτή του ψηφιακού ευρώ μπορεί να γίνει είτε μέσω των ΑΤΜ που θα "φορτίζουν" με ευρώ τις έξυπνες κάρτες είτε απευθείας μέσω ιδιωτικών εναλλακτικών συστημάτων και παρόχων πληρωμών που ήδη υπάρχουν και θα δημιουργηθούν και νέοι. Δηλαδή υπάρχει ο κίνδυνος μαζικής εκροής ευρώ από τις τράπεζες. Γι’ αυτό θα ρυθμίζεται η ποσότητα της κυκλοφορίας του και τα επιτόκιά του από την ΕΚΤ.

Ιδιωτικότητα

Σε ό,τι αφορά την έκδοση του ψηφιακού ευρώ, η τεχνική μελέτη της ΕΚΤ προτείνει την έκδοση και την κυκλοφορία του από τις εθνικές κεντρικές τράπεζες. Επικαλείται μελέτες που δείχνουν ότι οι καταναλωτές και οι πολίτες μιας χώρας έχουν μεγαλύτερη εμπιστοσύνη στα νομίσματα που "τυπώνονται" από τις δικές τους εθνικές τράπεζες.

Σε αυτό το σημείο η ΕΚΤ θίγει το θέμα της ιδιωτικότητας, των προσωπικών δικαιωμάτων και του δημοσίου συμφέροντας. Λόγω της ψηφιακής φύσης, ο εκδότης του νομίσματος (π.χ. ΕΚΤ, η εθνική κεντρική τράπεζα) θα μπορεί να γνωρίζει ποιος κατέχει, πόσα και ποια ψηφιακά ευρώ. Και μάλιστα να παρακολουθεί και την πορεία των συναλλαγών, τους παραλήπτες κ.λπ., δηλαδή κάτι που είναι αδύνατο με το ευρώ σε μετρητά.

Για τον λόγο αυτό γίνεται εισήγηση ώστε όλες οι συναλλαγές σε ψηφιακό ευρώ, από την πρώτη κίνηση μέχρι την τελευταία, να είναι ανώνυμες. Για λόγους δημοσίου συμφέροντος και κατόπιν δικαστικής εντολής σε περιπτώσεις οικονομικών εγκλημάτων, ερευνών για ξέπλυμα χρήματος και χρηματοδότηση της τρομοκρατίας, θα μπορεί να εντοπίζεται η ταυτότητα του κατόχου του ψηφιακού ευρώ. Για να διασφαλιστεί, όμως, και η ιδιωτικότητα, προτείνεται να δοθούν διαφορετικά επίπεδα πρόσβασης ανά φορέα ή οργανισμό. Για παράδειγμα, ένας ιδιώτης πάροχος συναλλαγών δεν θα μπορεί να έχει πρόσβαση στην ταυτότητα του συναλλασσόμενου. Μια τράπεζα θα μπορεί να έχει μερικά δικαιώματα πρόσβασης, μια κεντρική τράπεζα περισσότερα και η ΕΚΤ σε όλα.

Η ανάγκη και οι κίνδυνοι

Σύμφωνα με την ΕΚΤ, η απόφαση για τη μελέτη έκδοσης ψηφιακού ευρώ ελήφθη από το διοικητικό της συμβούλιο, καθώς διαπίστωσε τη ραγδαία αύξηση των online συναλλαγών και τη ζήτηση για γρήγορες και φθηνότερες συναλλαγές κυρίως από νεότερες ηλικίες μέσω κινητών τηλεφώνων, tablet και υπολογιστών. Η προβολή των τάσεων αυτών δείχνει μια "αχρήματη" οικονομία και χρήση ψηφιακών νομισμάτων. Εδώ υπάρχει ο κίνδυνος της χρήσης μη ρυθμιζόμενων και ελεγχόμενων από κεντρικές τράπεζες ψηφιακών νομισμάτων, όπως του bitcoin, που παρουσιάζουν μεγάλες διακυμάνσεις και μπορεί να οδηγήσουν σε απώλειες περιουσίας και σε οικονομική και χρηματοπιστωτική αστάθεια.

Παρ’ όλα αυτά, ο δρόμος μέχρι τον τελικό σχεδιασμό και την κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ είναι μακρύς, καθώς μετά τη δημόσια διαβούλευση στις 12 Ιανουαρίου θα ακολουθήσουν πρακτικές προσομοιώσεις για να εντοπιστούν τεχνικές, λειτουργικές και νομικές αδυναμίες και πλεονεκτήματα. Πάντως, η ΕΚΤ σχεδιάζει να πάρει τελική απόφαση σχετικά με το εάν, το πότε και το πώς μέχρι τα μέσα του έτους. Η απόφαση αυτή μπορεί να είναι θετική ή οριστικά αρνητική ή να αποφασιστεί η προετοιμασία, αλλά για κυκλοφορία του ευρώ σε μελλοντικό χρόνο. Ο χρόνος αυτός θα καθοριστεί από τη ζήτηση για ψηφιακές συναλλαγές και ηλεκτρονικά νομίσματα.

Η ΕΚΤ υποστηρίζει ότι, εάν δεν αποφασιστεί η κυκλοφορία του ψηφιακού ευρώ, τότε υπάρχει ο κίνδυνος να κινηθούν οι καταναλωτές και οι επενδυτές σε μη ρυθμιζόμενα και ελεγχόμενα από κεντρικές τράπεζες νομίσματα. Από την άλλη πλευρά, αν αποφασιστεί η πλήρης αντικατάσταση του φυσικού ευρώ με ψηφιακό, υπάρχει ο κίνδυνος αποκλεισμού κοινωνικών ομάδων, όπως μεγαλύτερης ηλικίας, πρόσφυγες κ.ά., που δεν έχουν πρόσβαση στο τραπεζικό σύστημα ή δεν έχουν καν τραπεζικό λογαριασμό. Τέλος, υπάρχει και νομικό θέμα για το κατά πόσο μπορεί να καταργηθεί το νόμισμα σε φυσική μορφή ως μέσο πληρωμής. Στο σημείο αυτό σημειώνει ότι μία από τις μέριμνες στον σχεδιασμό του ψηφιακού ευρώ θα είναι η υποχρεωτική αποδοχή ως μέσου πληρωμής από όλους, εντός και εκτός Ευρωζώνης. Ωστόσο, μπορεί να απαγορεύεται η διάθεση και η κίνηση σε ορισμένες χώρες, αν κριθεί ότι δεν πληρούν κριτήρια ασφάλειας και διαφάνειας.

Για τον λόγο αυτό, η ΕΚΤ βρίσκεται σε συζητήσεις, με βάση την παρούσα τεχνική μελέτη, με το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο, την Τράπεζα Διεθνών Διακανονισμών, την παγκόσμια Αρχή για το ξέπλυμα (FATF), τις κεντρικές τράπεζες του Καναδά, της Ελβετίας, της Βρετανίας, της Ιαπωνίας, όλες τις εθνικές τράπεζες της Ε.Ε., με τεχνολογικούς παρόχους και συστήματα συναλλαγών και μέτρησης κινδύνων, τη Sveriges Risksbank, το Συμβούλιο Χρηματοπιστωτικής Σταθερότητας και την Επιτροπή Πληρωμών και Υποδομών (Committee on Payments and Infrastructures).

Άμεση πληρωμή σαν μετρητά

Η αμεσότητα των πληρωμών και των συναλλαγών, δηλαδή οι πληρωμές σε πραγματικό χρόνο με μικρό ή σε κάποιες περιπτώσεις με μηδενικό κόστος, θα διασφαλίζεται μέσω της άμεσης πρόσβασης του καταναλωτή στο πανευρωπαϊκό διατραπεζικό σύστημα ή το πολύ με τη μεσολάβηση ενός παρόχου. Έτσι, το σημερινό ευρωπαϊκό διατραπεζικό σύστημα Target2 θα μετατραπεί σε Target Instant Payment Settlements (TIPS) για τις offline συναλλαγές. Οι τελευταίες είναι αυτές που δεν θα γίνονται μέσω ebanking, εφαρμογών κινητών τηλεφώνων κ.λπ., δηλαδή μέσω τραπεζικού συστήματος.

Ως παράδειγμα αναφέρεται η φόρτωση μιας έξυπνης κάρτας από το ATM και στη συνέχεια ο καταναλωτής κάνει τις αγορές του και πληρώνει με POS νέας γενιάς του καταστηματάρχη ή μέσω eshop. Σε αυτή την περίπτωση, τα ευρώ από τον τραπεζικό λογαριασμό μετακινήθηκαν σε μια κάρτα. Έφυγαν από το τραπεζικό σύστημα. Ο καταναλωτής πληρώνει τον έμπορο είτε εντός είτε εκτός Ευρωζώνης και ο έμπορος λαμβάνει άμεσα την πληρωμή του στο POS ή τα μετακινεί αυτόματα στον τραπεζικό λογαριασμό σε φυσικό ή σε ψηφιακό ευρώ. Επομένως, η πληρωμή μεταξύ καταναλωτή και εμπόρου γίνεται άμεσα, χωρίς να μεσολαβεί τραπεζικό ίδρυμα. Μοιάζει και αντικαθιστά τις πληρωμές σε μετρητά.

Στις online συναλλαγές, δηλαδή στην κίνηση κεφαλαίων, σε πληρωμές και συναλλαγές μέσω κινητών τηλεφώνων, ebanking κ.λπ., όπου θα μεσολαβεί τραπεζικό ίδρυμα ή ενδιάμεσο σύστημα πληρωμών, θα λειτουργεί το Target και η διατραπεζική αγορά. Η διαφορά θα είναι ότι το συνολικό λειτουργικό κόστος και το κόστος που σχετίζεται με το οικολογικό αποτύπωμα θα είναι μικρότερο. Επίσης, οι online συναλλαγές με ebanking ή mobile banking θα είναι ταχύτερες, σχεδόν real time και πιο ασφαλείς.

Ασφάλεια

Η ασφάλεια του ψηφιακού ευρώ είναι κεντρικής σημασίας προκειμένου να προφυλαχθούν τα συστήματα από κυβερνοεπιθέσεις και διαρροή προσωπικών δεδομένων. Αυτό προϋποθέτει ότι όλα τα συστήματα −από ΕΚΤ μέχρι εθνικές κεντρικές τράπεζες, τραπεζικά ιδρύματα, συστήματα πληρωμών έως ΑΤΜ και POS− θα πρέπει να επανασχεδιαστούν και να αναβαθμιστούν τεχνολογικά προσφέροντας ύψιστη ασφάλεια.

Πηγή: ΑΠΕ, Capital.gr