Ένας καρχαρίας στο πιάτο μας: Πώς προστατευόμενα είδη «βαφτίζονται» με ταμπέλες «γαλέος» και «ρίνα»

Προστατευόμενοι καρχαρίες και σαλάχια «βαφτίζονται» και πωλούνται με ταμπέλες όπως «ρίνα», «γαλέος», «γλαύκος» και «βάτος» για να προσελκύσουν τους καταναλωτές, οι οποίοι δεν γνωρίζουν την προέλευση τους. Επιπλέον, σε ορισμένα από τα είδη καρχαριών, σύμφωνα με έρευνες, τα επίπεδα των βαρέων μετάλλων υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια.

Τα παραπάνω στοιχεία δίνει, με σχετική ανακοίνωσή της, η περιβαλλοντική οργάνωση iSea, που μελετώντας το φαινόμενο τα τελευταία πέντε χρόνια, υποστηρίζει ότι πάνω από το 60% των προϊόντων καρχαριών και σαλαχιών στις ελληνικές αγορές φέρουν λανθασμένη ή καθόλου σήμανση, συχνά ως «κάλυψη» για το εμπόριο προστατευόμενων ειδών, τα οποία απαγορεύεται να αλιεύονται και να πωλούνται.

Σύμφωνα με την τελευταία αναθεώρηση του Ελληνικού Κόκκινου Καταλόγου, από τα 57 είδη καρχαριών και σαλαχιών που αξιολογήθηκαν, το 68% των καρχαριών, το 48% των σαλαχιών και το μοναδικό είδος χίμαιρας που υπάρχει στην Ελλάδα βρίσκονται σε κίνδυνο εξαφάνισης, κυρίως λόγω της παρεμπίπτουσας αλιείας.

«Παρότι, λοιπόν, πάνω από τα μισά είδη προστατεύονται βάσει της εθνικής κι ευρωπαϊκής νομοθεσίας, εξακολουθούν να καταλήγουν στο πιάτο μας είτε σκόπιμα, όταν έχουν αναγνωριστεί ως προστατευόμενα και "βαφτίζονται" ως άλλα είδη, ώστε να μπορέσουν να διοχετευτούν στην αγορά, είτε ακούσια, όταν δεν είναι δυνατή η σωστή αναγνώρισή τους και άρα η κατηγοριοποίησή τους ως προστατευόμενα», αναφέρεται στην ανακοίνωση.

Πέρα από την περιβαλλοντική διάσταση, η κατανάλωση κρέατος καρχαριών και σαλαχιών ενέχει, σε πολλές περιπτώσεις, σοβαρούς κινδύνους για τη δημόσια υγεία. Για παράδειγμα, οι μελέτες της iSea στο Ιόνιο και το Αιγαίο αποκάλυψαν ότι, σε ορισμένα από αυτά τα είδη, τα επίπεδα βαρέων μετάλλων υπερβαίνουν τα επιτρεπτά όρια που έχουν τεθεί από την ΕΕ έως και 11 φορές. Γι' αυτό, η νέα καμπάνια του προγράμματος obSERVING Nature στοχεύει στην ενημέρωση των καταναλωτών, ώστε να είναι σε θέση να αξιολογήσουν τι πραγματικά μπορεί να κρύβεται πίσω από τις ταμπέλες «γαλέος», «ρίνα» και «βάτος», τόσο για τη διατήρηση των ειδών αυτών, όσο και για την υγεία.

Τα υπό εξαφάνιση είδη που βρίσκονται στα ιχθυοπωλεία

Η καμπάνια εστιάζει σε πέντε εμβληματικά είδη των ελληνικών θαλασσών, τα οποία, σύμφωνα με τα ευρήματα της οργάνωσης, εντοπίζονται συχνά στις ψαραγορές και τα ιχθυοπωλεία, παρόλο που όλα προστατεύονται και απειλούνται με εξαφάνιση.

Ο ρυγχοκαρχαρίας (Κρισίμως Κινδυνεύων στην Ελλάδα), πωλείται ως «γαλέος» ή ως κατεψυγμένο εισαγόμενο προϊόν. Το είδος προστατεύεται αυστηρά σε όλη τη Μεσόγειο και τον Βόρειο Ατλαντικό.

Οι αγγελοκαρχαρίες ή ρίνες (και τα τρία είδη που υπάρχουν στην Ελλάδα είναι Κρισίμως Κινδυνεύοντα), κάποτε αποτελούσαν ένα ευρέως διαδεδομένο πιάτο γνωστό ως «ρίνα», ενώ μετά τη σημαντική μείωση του πληθυσμού τους, πλέον με το ίδιο όνομα πωλούνται και πολλά είδη σαλαχιών. Και τα τρία είδη αγγελοκαρχαριών προστατεύονται αυστηρά σε όλη τη Μεσόγειο.

Το Πλατυσέλαχο(Κρισίμως Κινδυνεύον στην Ελλάδα), πωλείται ως «ρίνα», «αετός» ή «βάτος», ανάλογα με την περιοχή. Το είδος προστατεύεται αυστηρά στη Μεσόγειο.

Το Ρυγχαετόψαρο(Κρισίμως Κινδυνεύον στην Ελλάδα) πωλείται επίσης με λανθασμένες ταμπέλες όπως «ρίνα», «αετός» ή «βάτος». Από τον Αύγουστο του 2024, το είδος αυτό προστατεύεται αυστηρά σε όλη τη Μεσόγειο.

Ο Εξαβράγχιος καρχαρίας (σχεδόν απειλούμενος σε παγκόσμιο επίπεδο), εμφανίζεται συνεχώς στις ψαραγορές και τα ιχθυοπωλεία ως «γαλέος» ενώ συχνά παρουσιάζεται παράνομα ως «τρόπαιο» για να προσελκύσει καταναλωτές. Το είδος είναι αυστηρά προστατευόμενο στην Ελλάδα.

Το πρόγραμμα obSERVING NATURE υλοποιείται με την υποστήριξη του WWF Ελλάς στο πλαίσιο της πρωτοβουλίας «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή». Η «Συμμαχία για την Άγρια Ζωή» αποτελεί τη συλλογική προσπάθεια 11 περιβαλλοντικών, Μη Κυβερνητικών Οργανώσεων για τη μεγιστοποίηση του αντικτύπου της δράσης τους, με κοινό όραμα την ευημερία της άγριας ζωής και του ανθρώπου.