Γιατί οι Αργεντίνοι στράφηκαν στον αμφιλεγόμενο «αναρχοκαπιταλιστή» Χαβιέρ Μιλέι;

Η Αργεντινή ξεκινά μια νέα εποχή μετά τη νίκη του ακραία φιλελεύθερου και αντισυστημικού οικονομολόγου Χαβιέρ Μιλέι, ο οποίος εμφανίστηκε πριν δύο χρόνια στην πολιτική με ριζοσπαστικές και αμφιλεγόμενες προτάσεις.

Στον δεύτερο γύρο των προεδρικών εκλογών συγκέντρωσε το 55,6% των ψήφων έναντι του 44,3% για τον αντίπαλό του, απερχόμενο υπουργό Οικονομίας Σέρχιο Μάσα.

Τί ώθησε όμως τους Αργεντίνους να τον εκλέξουν, με τόσo μεγάλη διαφορά;

Επιθυμία για αλλαγή;

Μεταξύ των ψηφοφόρων υπήρχε «ισχυρή επιθυμία για αλλαγή», σε μια χώρα όπου ο πληθωρισμός έφτασε το 143% σε ετήσια βάση και όπου τέσσερις Αργεντίνοι στους δέκα ζουν κάτω από το όριο της φτώχειας, εξηγεί η Άνα Ιπαραγκίρε του GBAO Strategies.

Ο 53χρονος Μιλέι «αφήνει πίσω του την εποχή του ‘κιρσνερισμού εναντίον του αντικιρσνερισμού’ για να επιβάλει έναν νέο ορισμό» στην πολιτική, προσθέτει η ίδια, αναφερόμενη στις προεδρίες των περονιστών Νέστορ και Κριστίνα Κίρσνερ (2003-2015), του επίσης περονιστή Αλμπέρτο Φερνάντες (2019-2023) και ενδιαμέσως του φιλελεύθερου Μαουρίτσιο Μάκρι (2015-2019).

«Ο Μιλέι μπόρεσε να εκφράσει την αυξανόμενη οργή των Αργεντίνων απέναντι σε ένα πολιτικό σύστημα που προκάλεσε μια αδιάλειπτη σειρά οικονομικών κρίσεων», σχολιάζει ο Μπέντζαμιν Γκεντάν ειδικός στην Αργεντινή στο κέντρο Wilson της Ουάσινγκτον.

«Μεταξύ της συνέχειας και του κινδύνου, η κοινωνία επέλεξε το δεύτερο», σημειώνει ο πολιτικός επιστήμονας Ροσέντο Φράγα.

Κάποιες από τις απόψεις του, όπως «δολαριοποίηση» της οικονομίας, φάνηκε να έχουν απήχηση στους ψηφοφόρους, αν και δεν είναι απαραίτητο ότι έχουν κατανοήσει τον τρόπο με τον οποίο θα γίνει αυτό.

Υποστήριξη από τους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης;

Παρά τα εκρηκτικά του ξεσπάσματα, ο Μιλέι κατάφερε να συγκεντρώσει τις περισσότερες ψήφους από τους ψηφοφόρους της αντιπολίτευσης, κυρίως αυτών της δεξιάς υποψηφίου Πατρίσια Μπούλριτς, που αποκλείστηκε στον πρώτο γύρο των εκλογών. Κι αυτό παρά το γεγονός ότι λίγες εβδομάδες νωρίτερα την είχε κατηγορήσει ότι είναι μέλος της «κάστας».

Τη Μπούλριτς στήριζε ο πρώην πρόεδρος Μάκρι, ο οποίος εργάστηκε για τη νίκη του Μιλέι μεταξύ των δύο γύρων των εκλογών, ξεπερνώντας την προηγούμενη αντιπαλότητά τους.

Ο ακραίος φιλελεύθερος δηλώνει πλέον ότι συμφωνεί με τον Μάκρι «στο 90% των πραγμάτων», ενώ σε πρόσφατη συνέντευξή του ευχαρίστησε τον πρώην πρόεδρο και τη Μπούλριτς για την «άνευ όρων» στήριξή τους στην υποψηφιότητά του.

«Υπάρχουν ακραία πράγματα σε αυτά που λέει ο Μιλέι», παραδέχθηκε ο Μάκρι την προηγούμενη εβδομάδα. «Και θα πρέπει να διαπραγματευθεί με το κοινοβούλιο διότι δεν διαθέτει αρκετές ψήφους (…) οπότε δεν αποτελεί κίνδυνο».

Το κόμμα του Μιλέι, το La Libertad Avanza (Η Ελευθερία Προχωρά), που εισήλθε το 2021 στο κοινοβούλιο με τρεις βουλευτές, είναι πλέον τρίτο κόμμα στην κάτω βουλή με 38 έδρες σε σύνολο 257. Ωστόσο οι περονιστές εξακολουθούν να κυριαρχούν, με 108 βουλευτές.

Μετά τον πρώτο γύρο των προεδρικών εκλογών ο Μιλέι καθησύχασε εξάλλου τους ψηφοφόρους, λέγοντας ότι δεν είναι επικίνδυνος, όπως τον παρουσιάζει «η εκστρατεία φόβου» που έχει εξαπολυθεί εναντίον του. «Δεν θα ιδιωτικοποιήσουμε την υγεία, δεν θα ιδιωτικοποιήσουμε την παιδεία», διαβεβαίωσε.

Φαινόμενο απόρριψης του αντιπάλου του;

Ο Μιλέι εκμεταλλεύθηκε επίσης την απόρριψη από τους ψηφοφόρους του αντιπάλου του, υπουργού σε μια χρόνια υπερχρεωμένη οικονομία. «Πολλοί από όσους τον ψήφισαν απωθούνταν περισσότερο από τον Μάσα, παρά προσελκύονταν από τον Μιλέι», σημειώνει ο Γκεντάν.

«Τελικά ο Μάσα ως υπουργός Οικονομίας δεν κατάφερε να διατηρήσει κρατήσει σε καλό δρόμο την πορεία της χώρας, παρά το γεγονός ότι είχε σχεδόν πλήρη ανεξαρτησία. Αυτή η κακή απόδοση ώθησε πολλούς Αργεντίνους να αμφιβάλλουν ότι θα τα πάει καλύτερα ως πρόεδρος», εξηγεί ο ίδιος.

«Οι ψηφοφόροι που ανησυχούσαν για το ακραίο πρόγραμμα του Μιλέι δεν θεώρησαν τον Μάσα έναν πιο υπεύθυνο παράγοντα αλλαγής, αλλά μάλλον έναν πιο πολιτισμένο φύλακα του καταστροφικού στάτους κβο», προσθέτει.

Οι νέοι και τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης

Η ροκ εμφάνιση του Μιλέι, που συχνά εμφανίζεται με δερμάτινο τζάκετ και αχτένιστα μαλλιά, είχε απήχηση μεταξύ των νέων. Δημοσκόπηση του ινστιτούτου AtlasIntel έδειξε μεταξύ των δύο γύρων ότι το 68% των Αργεντίνων ηλικίας 16 με 24 ετών υποστήριζαν τον Μιλέι.

Και αυτό, σύμφωνα με τη Μαριάνα Πεϊνάδο αναλύτρια στο AtlasIntel, παρά το γεγονός ότι πολλοί από αυτούς που τον ψήφισαν δεν συμφωνούν με τις απόψεις του: την αντίθεσή του στην άμβλωση, την χωρίς κανόνες οπλοκατοχή, την άρνηση ότι για την κλιματική αλλαγή ευθύνεται ο άνθρωπος.

Ο Μιλέι διεξήγαγε μεγάλο μέρος της εκστρατείας του μέσω των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, κυρίως το TikTok και το YouTube, χρησιμοποιώντας μια ομάδα νεαρών ειδικών στο θέμα.

«Ο Μιλέι έγινε ιδιαίτερα δημοφιλής διότι απευθύνθηκε στο συναίσθημα. Είναι ένας άνθρωπος του TikTok», εξηγεί ο Αντρές Μπόρενσταϊν οικονομολόγος με έδρα το Μπουένος Άιρες και μέρος του think tank Econviews.

«Το εικονοκλαστικό του στυλ» ανοίγει την πόρτα «σε μια ριζικά διαφορετική προσέγγιση της ηγεσίας», υπογραμμίζει ο Γκεντάν.