Οι αιχμάλωτες

Της Αλεξάνδρας Κεντρωτή

Η Amin, ετών 26, απλώνει την πετσέτα της στην παραλία, κάθεται πάνω της προσεκτικά κι έπειτα κοιτά νωχελικά τη θάλασσα. Ντυμένη ασφυκτικά, με ρούχα που καλύπτουν με επιμέλεια το σώμα της και τα μαλλιά της, μοιάζει να μην την συγκινεί η ζέστη και ο ήλιος. Παρατηρεί όλους εμάς που μπαινοβγαίνουμε στη θάλασσα φορώντας μόνο το μαγιό, αλλά το πρόσωπό της είναι ανέκφραστο - καμία σύσπαση που να υποδηλώνει ζήλια ή απέχθεια.

Η Amin, ετών 26, είναι μια όμορφη κοπέλα απ’ το Ιράν. Ζει στην Ελλάδα εδώ και δέκα χρόνια αλλά οι συνήθειες της Δύσης περάσαν από πάνω της ξυστά. Την πλησιάζω, της πιάνω την κουβέντα, κι εκείνη μου απαντά με δισταγμό. Ωστόσο είναι φανερό ότι διψάει για συζήτηση και ότι κάτω από το μαύρο της χιτζάμπ κρύβεται ένας νέος άνθρωπος με όρεξη και κέφι. Λίγο αργότερα, με βλέμμα που κοιτάζει προς τα κάτω, μου εξηγεί στα ελληνικά  πως όσο λιγότερο φαίνεται το σώμα μιας γυναίκας, τόσο πιο ηθική και σεβαστή αισθάνεται. «Επίσης», μου λέει με ψυχραιμία,«όσο πιο καλυμμένο είναι το σώμα μου, τόσο λιγότερο κινδυνεύω να με βιάσουν. Στη χώρα μου, όταν μια γυναίκα πέφτει θύμα βιασμού, η πρώτη ερώτηση που της κάνουν είναι “Τι φορούσες”».

(Σ’ εκείνο το σημείο χαμογέλασα, αφού η ερώτηση αυτή είναι μάλλον διαχρονική και παγκόσμια σε τέτοιες περιπτώσεις…)

Οι μουσουλμάνες γυναίκες στο Ιράν καλύπτουν το σώμα τους ακόμα και στην παραλία όταν κολυμπούν. Το να έχεις καλυμμένο το σώμα σου σημαίνει πως, αν και γυναίκα παρούσα στον κόσμο τον ανδρών, παραμένεις αθέατη αφού στην ουσία δεν έχεις το δικαίωμα να βρίσκεσαι εκεί. Στην αντίθετη περίπτωση, αν δηλαδή αφήσεις να φανεί το μπράτσο, ο αστράγαλος ή τα μαλλιά σου, θεωρείσαι γυμνή κι οι άντρες μπορούν να σε ακολουθούν, να σε αγγίζουν, να σε βρίζουν, να σε χτυπήσουν ή να σε βιάσουν.

Είναι σημαντικό να καταλάβουμε ότι το χιτζάμπ, το νικάμπ ή η μπούρκα, δεν είναι αμιγώς ισλαμικά αλλά πολιτισμικά στοιχεία που έχουν τις ρίζες τους πάνω από 500 χρόνια πίσω. Δεν είναι απλά ένα ρούχο που υπαγορεύει ο Αλλάχ, αλλά ένα σύμβολο που αυτομάτως κατατάσσει τη γυναίκα στα πιο χαμηλά στρώματα της κοινωνίας. Δεν έχει δικαίωμα να μορφωθεί πέρα από το δημοτικό, να δουλέψει σε δημόσια υπηρεσία, να ερωτευτεί, να επιλέξει τον άντρα της και τη ζωή της. Παντρεύεται αυτόν που θα της πουν. Αυτόν που θα δώσει τα πιο πολλά λεφτά για να εξαγοράσει το κορμί της.

Δεν έχει σημασία αν είναι όμορφη, έξυπνη ή ικανή. Δεν έχει σημασία αν έχει αισθήματα ή τα δικά της «θέλω» γιατί όλα αυτά, απλά δεν πρέπει να υπάρχουν. Και αν υπάρχουν, δεν επιτρέπεται να φαίνονται. Κι όταν τα κρύβει από παιδί τόσο καλά, στο τέλος ξεχνά κι η ίδια πως τα έχει.

Βλέποντας κάποιος την Amin ντυμένη απ’ την κορφή ως νύχια ανάμεσα σε δεκάδες ανθρώπους σχεδόν γυμνούς που κολυμπούν και κάνουν ηλιοθεραπεία, αντιλαμβάνεται μια διαφορά αισθητικής και κουλτούρας. Εάν βάλεις στην άκρη την εμφάνιση, όμως, αντιλαμβάνεσαι ότι πίσω απ’ την μαντίλα υπάρχει ασφυξία και πνιγμός, υπάρχει αιχμαλωσία. Μια φυλακή της σκέψης και της έκφρασης, με κάγκελα χρυσά που δήθεν προσφέρουν προστασία: «Δεν μπορείς να καταλάβεις» μου λέει η κοπέλα. «Έτσι ντυμένη αισθάνομαι προστατευμένη, δεν θα με πειράξει κανείς. Εάν ντυθώ όπως εσύ, ή αν πάω να μιλήσω σε ξένους όπως ήρθες να μου μιλήσεις τώρα εσύ, θα κινδυνεύσω».

Η Amin, ετών 26, μαζεύει την πετσέτα της και φεύγει. Λες κι ένιωσε ξαφνικά ότι δεν πρέπει να μιλάμε, λες και εξαπάτησε τον όρκο της να παραμένει αθέατη, ανύπαρκτη ή μισή. Ή σαν να αισθάνθηκε απροστάτευτη από τα σχόλια μιας άγνωστης που κάθισε δίπλα της από το πουθενά για να την ανακρίνει.

Μπορεί τα πιο μεγάλα και αιματηρά εγκλήματα να γίνονται στο όνομα της θρησκείας, αλλά τα πιο πολλά και ύπουλα εγκλήματα γίνονται στο όνομα της ασφάλειας κι έχουν να κάνουν με τον θάνατο της σκέψης μας και της ελεύθερης ψυχής μας. Ο δυνάστης, πρώτα σε κάνει να αισθάνεσαι ευάλωτος κι ανασφαλής, κι έπειτα σου προσφέρει ασφάλεια με αντάλλαγμα το δικαίωμα να σκέφτεσαι, να ζεις και να υπάρχεις με τους δικούς σου όρους.

Κι αν τόσο καιρό αναρωτιόμουν γιατί οι γυναίκες αυτές δεν επαναστατούν και δεν διεκδικούν όλα αυτά που τους αξίζουν, σήμερα καταλαβαίνω ότι αιχμαλωσία ξεκινάει από μέσα τους κι έχει ποτίσει πρώτα και κύρια το μυαλό τους. Εξάλλου, «ο καλύτερος τρόπος για να εμποδίσεις έναν φυλακισμένο να δραπετεύσει είναι να βεβαιωθείς ότι ποτέ δεν θα μάθει ότι είναι σε φυλακή».

* Η Αλεξάνδρα Κεντρωτή είναι δημοσιογράφος

* Φωτογραφίες: Λουκάς Βελιδάκης/ Flash.gr