Η Μπλε Πολυκατοικία των Εξαρχείων: To μπλε σύμβολο στο κέντρο της Αθήνας- Από τις δόξες στην παρακμή

Η Μπλε Πολυκατοικία των Εξαρχείων δεσπόζει από το 1933 στη συμβολή Αραχώβης και Θεμιστοκλέους. Σχεδιάστηκε από τον πρωτοπόρο του ελληνικού μοντερνισμού Κυριάκο Παναγιωτάκο, με διακόσμηση του ζωγράφου Σπύρου Παπαλουκά. Το έντονο μπλε χρώμα που την κάλυπτε αρχικά της χάρισε το όνομα και την εμβληματική της ταυτότητα. Το κτίριο αποτελούσε αρχιτεκτονική τομή: μεγάλα ανοίγματα, καθαρές γραμμές, κοινόχρηστοι χώροι, φωταγωγός και δώμα με θέα τον Λυκαβηττό,  όλα στοιχεία που το έκαναν αντικείμενο θαυμασμού, ακόμη και από τον ίδιο τον Le Corbusier.

Η πολυκατοικία της αντίστασης 

Όμως άρρηκτα συνδεδεμένη και με τις μεγάλες ιστορικές μας μνήμες είναι η «μπλε πολυκατοικία». Στα χρόνια της δικτατορίας του Μεταξά, αλλά και του φονικού Β’ παγκοσμίου πολέμου, η πολυκατοικία υπήρξε σημείο αντικατασκοπείας. Στέγασε την αντιστασιακή οργάνωση «Μίδας 614» και το επιτελείο του αξιωματικού Γιάννη Τσιγάντε. Τα υπόγειά της χρησιμοποιήθηκαν ιδεωδώς για την απόκρυψη των μελών της και φυγάδων. Στην απελευθέρωση έζησε τις αδελφοκτόνες μάχες των Δεκεμβριανών και οι άνδρες του ΕΛΑΣ, που βρήκαν εκεί καταφύγιο, έστησαν πυροβόλο στην ταράτσα.

Mια πολυκατοικία-γειτονιά και το ζωντανό Floral

Στο ισόγειο της Μπλε Πολυκατοικίας στεγάστηκε από το 1936 το περίφημο Floral. Ένα ζαχαροπλαστείο-καφενείο που έμελλε να γίνει σημείο αναφοράς για φοιτητές, διανοούμενους, συγγραφείς, καλλιτέχνες και ανθρώπους της γειτονιάς.

Το Floral δεν ήταν απλώς καφέ· ήταν τόπος συναντήσεων, πολιτικών συζητήσεων, συμφωνιών, έμπνευσης και ατέλειωτων ωρών διαβάσματος. Για δεκαετίες υπήρξε το «σαλόνι» των Εξαρχείων. Μετά από μια μεγάλη παύση λειτούργησε ξανά το 2009, προσπαθώντας να αναβιώσει το πνεύμα του παλιού Αθηναϊκού καφέ, μέχρι που έκλεισε το 2016. Η παράλληλη ιστορία του Floral είναι αδιάρρηκτα δεμένη με την ίδια την ταυτότητα της Μπλε Πολυκατοικίας: ένα σημείο συνάντησης που έκανε το κτίριο να ζει όχι μόνο καθ’ ύψος, αλλά και στο ισόγειο, στο πεζοδρόμιο, στην καρδιά της πόλης.

Διάσημοι ένοικοι και ιστορικά γεγονότα

Η Μπλε Πολυκατοικία φιλοξένησε θρυλικούς ενοίκους: Σοφία Βέμπο, Δημήτρη Χορν, Κατίνα Παξινού, Λιλή Ζωγράφου, Αλέξη Μινωτή, Λεωνίδα Κύρκο, Φρέντυ Γερμανό, άνθρωποι που όρισαν την πολιτιστική και πνευματική ζωή της χώρας. Το κτίριο έζησε και σκοτεινές στιγμές: Κατοχή, Δεκεμβριανά, απόπειρες ανατίναξης, υπόγεια καταφύγια και μυστικές αντιστασιακές οργανώσεις. Η Μπλε Πολυκατοικία δεν υπήρξε ποτέ απλώς κτίριο, ήταν κύτταρο μνήμης, πολιτικής ζύμωσης και κοινοτικής αλληλεγγύης.

Σινεμά, μύθος και παρακμή

Η χαρακτηριστική της όψη έδωσε έμπνευση και σκηνικό στον ελληνικό κινηματογράφο. Από τον Ζηλιαρόγατο έως τηλεοπτικές σειρές όπως το Λόγω Τιμής και μυθιστορήματα όπως Το Μυστικό της Μπλε Πολυκατοικίας της Έλενας Ακρίτα, το μπλε κτίριο έμεινε ζωντανό στη συλλογική φαντασία. Παρά την εγκατάλειψη και τις αλλεπάλληλες στρώσεις λευκού χρώματος που έκρυψαν το αρχικό μπλε, το κτίριο στέκεται ακόμη, φορτωμένο γκράφιτι, μαρτυρώντας την αντίθεση μιας γειτονιάς που δεν παραιτείται.

Σήμερα: Μνημείο και ζωντανός θρύλος

Η Μπλε Πολυκατοικία παραμένει μνημείο του νεοελληνικού μοντερνισμού και της συλλογικής ταυτότητας των Εξαρχείων. Το Floral μπορεί να έσβησε ως όνομα, αλλά η ανάμνησή του ζει στους παλιούς θαμώνες, στους τοίχους, στις ιστορίες. Και η ίδια η πολυκατοικία, ανάμεσα σε αλληλέγγυες συνελεύσεις, νέους κατοίκους, καλλιτέχνες και διαρκή πολιτιστική ζύμωση, θυμίζει ότι η Αθήνα μπορεί ακόμα να φυλάει μυστικά και θρύλους — αν ξέρεις πού να κοιτάξεις.