«Η οδήγηση δεν είναι videogame»: «Μαύρες» μνήμες ξύπνησε το τροχαίο στην Εγνατία

Οι εικόνες που μετέδιδαν τα τηλεοπτικά δίκτυα και ειδησεογραφικά σάιτ αργά το απόγευμα της Μ. Τρίτης από τα διόδια του Πολυμύλου ήταν απόκοσμες. Το πυκνό πέπλο ομίχλης που είχε σκεπάσει την ορεινή περιοχή, οι καπνοί που αναδύονταν από τα καμένα οχήματα, το σμπαραλιασμένο κουβούκλιο των ομώνυμων διοδίων, θύμιζαν βομβαρδισμένο τοπίο. Στο σημείο αυτό, το οποίο βρίσκεται σε υψόμετρο άνω των 700 μέτρων, στην νοτιοανατολική πλευρά του όρους Βέρμιο, απ' όπου διέρχεται ο αυτοκινητόδρομος της Εγνατίας Οδού, εκτυλίχθηκεένα από τα πιο τρομακτικά τροχαία δυστυχήματα των τελευταίων χρόνων που στοίχισε τη ζωή σε ένα αντρόγυνο Ελλήνων του εξωτερικού το οποίο είχε έρθει για ολιγοήμερες διακοπές στην Ελλάδα ενόψει του Πάσχα.

Παρότι η προανάκριση των αρμόδιων Αρχών για τις συνθήκες του δυστυχήματος βρίσκεται σε εξέλιξη, το σίγουρο είναι ότι φορτηγό που οδηγούσε 38χρονος Ουκρανός κινούμενο στη λωρίδα του e-pass των διοδίων έπεσε πάνω σε δύο προπορευόμενα Ι.Χ. αυτοκίνητα, ανάμεσα στα οποία το νοικιασμένο αυτοκίνητο του άτυχου ζεύγους, παρασύροντάς στο πέρασμά του ό,τι βρήκε μπροστά του. Από τη φωτιά που ξέσπασε κάηκαν ζωντανοί ο 72χρονος και η 69χρονη σύζυγος του, καθώς εγκλωβίστηκαν στο φλεγόμενο όχημα. Αντιθέτως, ο οδηγός του μπροστινού αυτοκινήτου κατάφερε να βγει εγκαίρως και γλίτωσε με ελαφρά τραύματα, ενώ την ίδια τύχη είχε και μία υπάλληλος των διοδίων.

Μαρτυρίες από το σημείο ανέφεραν ότι ο αλλοδαπός οδηγός του φορτηγού που μετέφερε γυάλινα βαζάκια κινείτο με μεγάλη ταχύτητα.

Οι μαρτυρίες αυτές περιλαμβάνονται στη δικογραφία που σχημάτισε το Τμήμα Τροχαίας Βέροιας και αξιολογήθηκαν από τον εισαγγελέα πρωτοδικών Κοζάνης ενώπιον του οποίου οδηγήθηκε ο 38χρονος ένα 24ωρο αργότερα, τη Μ. Τετάρτη. Προανακριτικά ο κατηγορούμενος που ζει στη Βουλγαρία φέρεται να ισχυρίστηκε ότι ένα αυτοκίνητο τού έκοψε τον δρόμο όταν πήγε να περάσει τα διόδια και προκειμένου να το αποφύγει «έκοψε» το τιμόνι αριστερά. Η ποινική του μεταχείριση θα αποφασιστεί την Μ. Παρασκευή, όταν θα απολογηθεί στον ανακριτή Κοζάνης, αφού η δίωξη που του απαγγέλθηκε είναι σε βαθμό κακουργήματος. Οι έρευνες πάντως συνεχίζονται και η δικογραφία αναμένεται να εμπλουτιστεί το επόμενο διάστημα με νεότερα στοιχεία που θα προκύψουν και θα περιληφθούν σ' αυτή, όπως το βιντεοληπτικό υλικό από τις κάμερες ασφαλείας των διοδίων το οποίο επιχειρείται να ανακτηθεί μέσω του καταγραφικού συστήματος, παρά τη φωτιά που ξέσπασε.

Πού οφείλονται οι καραμπόλες

Η μη τήρηση απόστασης ασφαλείας, η ανθρώπινη κόπωση, η απόσπαση της προσοχής, η επιθετική οδήγηση, αλλά και περιβαλλοντικές συνθήκες, είναι οι βασικές αιτίες των πολλαπλών συγκρούσεων (καραμπόλες) στους δρόμους, όπως σημειώνει μιλώντας στο ΑΠΕ - ΜΠΕ, ο διπλωματούχος μηχανολόγος - μηχανικός και δικαστικός πραγματογνώμονας, Λάμπρος Γκλαβόπουλος. Σχολιάζοντας το φονικό δυστύχημα στον Πολύμυλο, ο ίδιος θεωρεί αυταπόδεικτο ότι ο οδηγός του φορτηγού, για άγνωστο λόγο, δεν αντέδρασε εγκαίρως. «Αυτό προκύπτει από τη σφοδρότητα των ζημιών των εμπλεκόμενων οχημάτων που δείχνει κατά πολύ μεγαλύτερη ταχύτητα από τη δέουσα για το σημείο και τις συνθήκες ορατότητας που έπρεπε να είναι κατά μέγιστο 20 χλμ/ώρα. Δηλαδή, σε ένα και μόνο συμβάν το περιβάλλον (καιρός), η ανθρώπινη αντίδραση, η αυξημένη μάζα και η ταχύτητα του φορτηγού συνέβαλαν στη δημιουργία της καραμπόλας», αναφέρει ο κ. Γκλαβόπουλος, ενώ επισημαίνει ότι στις καραμπόλες σπάνια υπάρχει μία μοναδική αιτία, αλλά συνήθως είναι πολλοί παράγοντες που ευθυγραμμίζονται αρνητικά.

Ο ίδιος τονίζει ότι παρότι τα τελευταία χρόνια έχει γίνει προσπάθεια βελτίωσης της σήμανσης σε συνθήκες που ευνοούν ανάλογες συγκρούσεις, ωστόσο, πρέπει να υπάρχει εκτός από αστυνόμευση ακόμη καλύτερη και συχνότερη σήμανση, τοποθέτηση ειδικού φωτισμού και «έξυπνων» συστημάτων στα επικίνδυνα σημεία των οδών, όπως αισθητήρες ομίχλης που αυτομάτως χαμηλώνουν το όριο ταχύτητας και ειδοποιούν τους οδηγούς, πίνακες μεταβλητών μηνυμάτων που ενημερώνουν πολλά χιλιόμετρα πριν για ατυχήματα μπροστά στην κυκλοφορία.

«Η οδήγηση δεν είναι videogame»

Δεν αρκούν όμως μόνο αυτά, όπως προσθέτει, αφού ένα από τα μείζονα ζητήματα κατά τον ίδιο είναι η ανάγκη ευαισθητοποίησης και εκπαίδευσης των οδηγών γύρω από την οδική ασφάλεια, ειδικά της νέας γενιάς «που την χαρακτηρίζει η διάσπαση προσοχής και που είναι αγκιστρωμένη στο κινητό».

Εξηγεί ένα απλό παράδειγμα θέλοντας να καταδείξει την επικινδυνότητα της χρήσης κινητού τηλεφώνου κατά τη διάρκεια της οδήγησης: «Αν διαβάσουμε και στείλουμε ένα μήνυμα στο κινητό σε χρόνο απόσπασης προσοχής 6 δευτερολέπτων, το χρονικό διάστημα αυτό όταν κινούμαστε με ταχύτητα 120 χλμ/ω μεταφράζεται σε 200 μέτρα πλήρους απόσπασης προσοχής από το δρόμο, ενώ εάν κινούμαστε έστω με ταχύτητα 50 χλμ/ω αυτό μεταφράζεται σε 85 μέτρα πλήρους απόσπασης προσοχής από το δρόμο», τονίζει ο κ. Γκλαβόπουλος και στέλνει το μήνυμα ότι η οδήγηση δεν είναι videogame.

Μνήμες από τη φονική καραμπόλα του 2014

Το πρόσφατο δυστύχημα στον Πολύμυλο ξύπνησε μνήμες από τη φονική καραμπόλα που είχε γίνει τον Οκτώβριο του 2014, λίγα χιλιόμετρα πιο μακριά, στον αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού, κοντά στον κόμβο της Βέροιας. Ο τραγικός απολογισμός τότε ήταν 6 νεκροί και 31 τραυματίες. Νταλίκα, την οποία οδηγούσε ένας 40χρονος Ρουμάνος, με κατεύθυνση προς τη Θεσσαλονίκη, έπεσε με μεγάλη ταχύτητα πάνω σε δεκάδες οχήματα τα οποία ήταν ακινητοποιημένα λόγω εργασιών που εκτελούσε η ΔΕΗ, με τους οδηγούς να αναμένουν το «πράσινο φως» ώστε να συνεχίσουν την πορεία τους. Ο 40χρονος οδηγός καταδικάστηκε την επόμενη χρονιά από το Τριμελές Πλημμελειοδικείο Βέροιας σε εξαγοράσιμη ποινή φυλάκισης 29,5 ετών για ανθρωποκτονία από αμέλεια και πρόκληση σωματικής βλάβης, κατά συρροή. Στην απολογία του είχε επικαλεστεί βλάβη στα φρένα, ενώ υποστήριξε ότι ήταν ελλιπής η προειδοποιητική σήμανση.

Η μακάβρια λίστα των πολύνεκρων τροχαίων

Στον μήκους 908 χλμ. σύγχρονο αυτοκινητόδρομο της Εγνατίας Οδού - που εκτείνεται από την Ηγουμενίτσα έως τους Κήπους Έβρου - η μοίρα έμελλε για κάποιους οδηγούς να παίξει άσχημα παιχνίδια διαδραματίζοντας ανθρώπινες τραγωδίες. Στις 15 Απριλίου του 2023 ένας 46χρονος οδηγός αυτοκίνητου, πατέρας δύο παιδιών, επιστρέφοντας από την Κομοτηνή στην Αλεξανδρούπολη, έχασε τη ζωή του σε μετωπική σύγκρουση με αυτοκίνητο το οποίο κινείτο στο ίδιο ρεύμα κυκλοφορίας και μετέφερε παράνομα μετανάστες από τον Έβρο. Εκτός από τον 46χρονο σκοτώθηκαν άλλα πέντε άτομα- ο διακινητής και τέσσερις μεταφερόμενοι μετανάστες, ενώ τραυματίστηκαν ακόμη έξι μετανάστες. Όπως προέκυψε, ο διακινητής μπήκε ανάποδα στο ρεύμα κυκλοφορίας, σε μία προσπάθεια να αποφύγει τους αστυνομικούς που του έκαναν σήμα να σταματήσει αντιλήφθηκαν το εμφανώς υπερφορτωμένο όχημα.

Θανατηφόρα τροχαία με εμπλοκή διακινητών μεταναστών που επιλέγουν να την Εγνατία Οδό για να κινηθούν από τον Έβρο προς την ενδοχώρα περιλαμβάνονται, δυστυχώς, συχνά στα δελτία που συντάσσει η αστυνομία. Ένα από τα φονικότερα εκτυλίχθηκε στις 5 Αυγούστου του 2020 κοντά στην Αλεξανδρούπολη, όταν αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν μετανάστες και διαπιστώθηκε πως ήταν κλεμμένο προσέκρουσε στην τσιμεντένια βάση υπό κατασκευής διοδίων, με συνέπεια να χάσουν τη ζωή τους επτά επιβάτες και να τραυματιστούν άλλοι πέντε.

Έξι νεκροί μετανάστες, εκ των οποίων τρία παιδιά, αλλά και δέκα τραυματίες, ήταν ο απολογισμός τροχαίου δυστυχήματος που σημειώθηκε στις 8 Ιουνίου του 2018 στην Νέα Καρβάλη, πάλι με την εμπλοκή διακινητή που οδηγούσε μικρό βαν και το οποίο έπεσε πάνω σε βράχια αφού πέρασε πρώτα το διαχωριστικό τοιχίο των δύο ρευμάτων κυκλοφορίας.

Μέλη δύο οικογενειών από τη Βόρεια Μακεδονία που επέστρεφαν στην πατρίδα τους μετά από ταξίδι στην Τουρκία, όπου ήταν καλεσμένοι σε γαμήλια τελετή, ήταν τα θύματα του πολύνεκρου τροχαίου που σημειώθηκε στις 16 Ιουλίου 2012 στον ίδιο οδικό άξονα στον κόμβο της Ασπροβάλτας, έξω από τη Θεσσαλονίκη. Ο θλιβερός απολογισμός: τέσσερις νεκροί, ανάμεσά τους κι ένα 6χρονο κοριτσάκι, και πέντε τραυματίες, μεταξύ αυτών τρεις ανήλικοι. Όλοι επέβαιναν σε μίνι-μπας το οποίο ανατράπηκε όταν προσέκρουσε σε ανάχωμα δίπλα στο δρόμο.

Στις σήραγγες του Πολυμύλου κόπηκε βίαια το νήμα της ζωής για τρία νεαρά άτομα (δύο γυναίκες κι ένας άντρας), 25 έως 28 ετών, στις 5 Φεβρουαρίου του 2015, όταν το αυτοκίνητο στο οποίο επέβαιναν συγκρούστηκε αρχικά με άλλο όχημα και στη συνέχεια έπεσε πάνω σε φορτηγό. Ανάμεσα στα θύματα ήταν μία 28χρονη για την οποία πληροφορίες ανέφεραν τότε ότι λίγες ώρες πριν το δυστύχημα είχε παντρευτεί με πολιτικό γάμο.

Παραθεριστές από την Τσεχία που έκαναν διακοπές στην Ελλάδα ήταν οι τρεις νεκροί και οκτώ τραυματίες τροχαίου δυστυχήματος που συνέβη στις 14 Σεπτεμβρίου 2011 στην Εγνατία Οδό, έξω από τα Γρεβενά. Όλοι επέβαιναν σε μίνι-μπας και συμμετείχαν σε γκρουπ τουριστών που έκανε διακοπές στα Βρασνά Θεσσαλονίκης κι επέστρεφε από εκδρομή στα Μετέωρα.

Κοντά στα Γρεβενά έχασαν τη ζωή τους στις 14 Δεκεμβρίου 2015 τρία άτομα (50, 72 και 73 ετών) όταν το όχημα στο οποίο επέβαιναν βγήκε από το οδόστρωμα, έπεσε σε πρανές και ανατράπηκε. Δύο εξ αυτών εκσφενδονίστηκαν από τον αυτοκίνητο και βρήκαν ακαριαίο θάνατο, ενώ το τρίτο άτομο μεταφέρθηκε βαριά τραυματισμένο στο νοσοκομείο όπου όμως λίγο αργότερα υπέκυψε.

Στην πυκνή ομίχλη που επικρατούσε το πρωί της 22ας Ιανουαρίου του 2013 στην Ημαθία αποδόθηκαν δύο «καραμπόλες» οχημάτων που σημειώθηκαν στην Εγνατία Οδό (ύψους ΣΕΑ Πλάτανου), με την εμπλοκή 18 και 19 οχημάτων αντίστοιχα, και απολογισμό μία νεκρή και 26 τραυματίες.

Η ποινική μεταχείριση της «επικίνδυνης οδήγησης»

Πίσω στο δυστύχημα της Μ. Τρίτης στα διόδια του Πολυμύλου και στον 38χρονο Ουκρανό οδηγό, εις βάρος του οποίου ασκήθηκε δίωξη για επικίνδυνη οδήγηση με θανατηφόρο αποτέλεσμα, που είναι κακούργημα (ο ίδιος αντιμετωπίζει επιπλέον τα αδικήματα της ανθρωποκτονίας και της πρόκλησης σωματικής βλάβης, από αμέλεια και κατά συρροή, σε βαθμό πλημμελήματος). Όπως εξηγεί ο ποινικολόγος Θεόδωρος Καραγιάννης μέχρι τον Ιούλιο του 2019, η πρόκληση του θανάτου σε τροχαίο ατύχημα, όταν ο οδηγός του οχήματος είχε αμέλεια ως προς το θάνατο, τιμωρούνταν για ανθρωποκτονία από αμέλεια με επαπειλούμενη ποινή μέχρι 5 έτη φυλάκιση. «'Άλλες συμπεριφορές που συχνά συνδέονταν αιτιακά με το ατύχημα, όπως η οδήγηση υπό την επήρεια αλκοόλ τιμωρούνταν με πλημμεληματικές διατάξεις που προβλέπονταν στον ΚΟΚ. 'Αρα ακόμα, και αν κατά την επικίνδυνη οδήγηση π.χ. ιδιαίτερα υψηλή ταχύτητα, ο δράστης προέβλεπε ως πιθανό ότι θα μπορούσε προκαλέσει θανατηφόρο ατύχημα, από τη στιγμή που «δεν το αποδεχόταν» ως αποτέλεσμα, δηλαδή ήλπιζε ή ευχόταν ότι δε θα επέλθει ο θάνατος, προβλέπονταν χαμηλού ύψους ποινές και συνήθως αναστέλλονταν η εκτέλεση τους», αναφέρει ο ίδιος στο ΑΠΕ - ΜΠΕ.

Η ποινική μεταχείριση όμως άλλαξε από τον Ιούλιο του 2019 οπότε ισχύει η διάταξη του αρ. 290Α ΠΚ με τίτλο «Επικίνδυνη Οδήγηση». «Εφόσον, λοιπόν, κάποιος οδηγεί με "επικίνδυνους όρους" π.χ. έχοντας κάνει χρήση ναρκωτικών ουσιών ή αλκοόλ, εφόσον οδηγεί αντίθετα στο ρεύμα ή όχημα τεχνικά ανασφαλές κλπ, ανάλογα με τον κίνδυνο ή το αποτέλεσμα που προκάλεσε, επιβάλλονται υψηλές ποινές», επισημαίνει ο κ. Καραγιάννης, αναφέροντας ενδεικτικά:

«Εάν υπό τις παραπάνω συνθήκες προκλήθηκε ατύχημα και επήλθε θάνατος από αμέλεια, ο δράστης τιμωρείται με κάθειρξη τουλάχιστον 10 έτη και εάν προκάλεσε αμελώς θάνατο μεγάλου αριθμού ατόμων μπορεί να τιμωρηθεί και με ισόβια κάθειρξη, ενώ ακόμα και εάν απλά προκλήθηκε κίνδυνος για ξένα πράγματα χωρίς τελικά να προκληθεί ατύχημα, ο δράστης μπορεί να τιμωρηθεί μέχρι και με 3 έτη φυλάκιση».

Η συγκεκριμένη διάταξη - όπως τονίζει ο ποινικολόγος - τα τελευταία 5 χρόνια δέχτηκε 4 διαδοχικές τροποποιήσεις, προσθέτοντας διάφορα στοιχεία, και διευρύνοντας τις παράνομές συμπεριφορές οι οποίες μπορούν να υπαχθούν σε αυτή. Σημαντικότερη αλλαγή είναι αυτή του Ν. 5039/2023, με την οποία προστέθηκε ως τρόπος τέλεσης του αδικήματος και η υψηλή ταχύτητα υπερβαίνουσα τα 20 έως 60 χιλ/ώρα (ανάλογα την περίπτωση) του σχετικού ορίου ταχύτητας.