Ήθη και έθιμα του Μεγάλου Σαββάτου: Η πρώτη Ανάσταση, οι Μπότηδες της Κέρκυρας και ο ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο

Η Εβδομάδα των Παθών ολοκληρώνεται και την κατάνυξη των προηγούμενων ημερών, διαδέχεται η εορταστική ατμόσφαιρα μετά τη χαρμόσυνη είδηση της Ανάστασης του Κυρίου. Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου το Άγιο Φως έρχεται για να φωτίσει τις ψυχές όλων και ο ουρανός σε ολόκληρη τη χώρα φωτίζεται από τα βεγγαλικά μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών».

Το Μεγάλο Σάββατο είναι η τελευταία ημέρα της Σαρακοστής και παράλληλα το μοναδικό Σάββατο του χρόνου που νηστεύουμε το λάδι. Μετά την αναστάσιμη Λειτουργία ωστόσο, η νηστεία λαμβάνει τέλος και παραδοσιακά οι οικογένειες μαζεύονται γύρω από το τραπέζι προκειμένου να απολαύσουν την πατροπαράδοτη μαγειρίτσα. Είναι το φαγητό που προετοιμάζει τον οργανισμό για την κρεατοφαγία που θα ακολουθήσει τις επόμενες ημέρες, ώστε να μην πέσει στα βαθιά μετά από μια μακρά περίοδο νηστείας.

Πρόκειται για μια σούπα με τα εντόσθια (έντερα) και τη συκωταριά του αρνιού ή του κατσικιού, με μαρούλια (ή και άλλα χόρτα), φρέσκα κρεμμυδάκια, άνηθο, αλάτι, πιπέρι, λεμόνι (ενίοτε και αυγολέμονο, αναλόγως με τη συνταγή), και ρύζι (επίσης προαιρετικά αναλόγως με τη συνταγή).
Πριν φτάσουμε στην Ανάσταση ωστόσο, έχει προηγηθεί η πρώτη Ανάσταση, η οποία γιορτάζεται το πρωί του Μεγάλου Σαββάτου. Η ακολουθία έχει αναστάσιμο και πανηγυρικό χαρακτήρα και ουσιαστικά προαναγγέλλει το χαρμόσυνο γεγονός που έπεται. Σε κάποιο σημείο της Λειτουργίας ο ιερέας πετά στους πιστούς φύλλα δάφνης, ψάλλοντας «Ανάστα ο Θεός κρίνων την γην…».

Τα μεσάνυχτα του Μεγάλου Σαββάτου στις εκκλησίες σβήνουν τα φώτα και ο ιερέας προβάλει στην Ωραία Πύλη, κρατώντας σε κάθε χέρι από μία δεσμίδα τριάντα τριών κεριών με το Άγιο Φως και ψάλλει το «Δεύτε λάβετε Φως…». Στη συνέχεια ιερείς, ψάλτες και πιστοί βγαίνουν στον περίβολο όπου γίνεται η ανάγνωση του Ευαγγελίου της Αναστάσεως και ψάλλεται το «Χριστός Ανέστη εκ νεκρών θανάτω θάνατον πατήσας και τοις εν τοις μνήμασι, ζωήν χαρισάμενος».

Οι Μπότηδες

Το Πάσχα στην Κέρκυρα έχει το δικό του χρώμα και τους δικούς του ήχους. Το διάσημο έθιμο των Μπότηδων αποτελεί έναν συνδυασμό ενετικών παραδόσεων και ορθόδοξων εθίμων.
Στις 6 το πρωί, στην Παναγία των Ξένων, γίνεται η αναπαράσταση του σεισμού που κατά τις Γραφές ακολούθησε την Πρώτη Ανάσταση. Αργότερα, στις 9.00, στον Ναό του Αγίου Σπυρίδωνα ξεκινά η λιτανεία του Αγίου, ενώ ταυτόχρονα γίνεται και η περιφορά του Επιταφίου, αντίθετα από όλα τα υπόλοιπα μέρη της Ελλάδας.

Λίγες ώρες αργότερα, ο κόσμος μαζεύεται στη Σπιανάδα και στο Λιστόν για τους Μπότηδες. Με το σήμα της πρώτης Ανάστασης, οι κάτοικοι της Κέρκυρας πετούν τεράστια κανάτια γεμάτα νερό -τους Μπότηδες- από τα μπαλκόνια τους. Οι Μπότηδες είναι τα πήλινα κανάτια με στενό στόμιο και δυο χερούλια στο πλάι για τη μεταφορά τους. Τα μπαλκόνια είναι στολισμένα και οι κάτοικοι δένουν στους Μπότηδες κόκκινες κορδέλες -το κόκκινο είναι το χρώμα της Κέρκυρας.

Κάποιοι λένε ότι το έθιμο είναι των Καθολικών της Ενετοκρατίας, όπου στην αρχή του χρόνου οι κάτοικοι πετούσαν τα παλιά τους πράγματα για να μπορέσει ο νέος χρόνος να τους φέρει καινούρια και καλύτερα. Οι κάτοικοι της Κέρκυρας ωστόσο οικειοποιήθηκαν το έθιμο, αντικαθιστώντας όμως τα παλιά πράγματα με τα κανάτια για να προκαλέσουν μεγαλύτερη φασαρία.

Ο ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο

Κι αν στην Κέρκυρα κάνουν φασαρία στην πρώτη Ανάσταση, στη Χίο κάνουν... πόλεμο μόλις ακουστεί το «Χριστός Ανέστη». Αν και κάθε χρόνο γίνονται συστάσεις για τον περιορισμό του, ο περίφημος ρουκετοπόλεμος στο Βροντάδο συνεχίζεται ακάθεκτος κάθε χρόνο.

Το βράδυ της Ανάστασης χιλιάδες αυτοσχέδιες ρουκέτες εκτοξεύονται ανάμεσα στις δυο εκκλησίες της περιοχής, την Παναγία Ερειθιανή και τον Άγιο Μάρκο. Οι Παναγούσοι (ενορίτες της Παναγίας Ερειθιανής) έχουν ως στόχο να πετύχουν με τις ρουκέτες τους τον τρούλο και το έμβλημα του Αγίου Μάρκου ενώ οι Αγιομαρκούσοι (ενορίτες του Αγίου Μάρκου) το ρολόι του καμπαναριού της Παναγίας Ερειθιανής.

Η προετοιμασία ξεκινά αρκετούς μήνες πριν, με τις ομάδες των δύο ενοριών να φτιάχνουν το «εκρηκτικό κοκτέιλ» από κάρβουνο, νίτρο και θειάφι που το τοποθετούν στις ρουκέτες. Το έθιμο έχει τις ρίζες του στην περίοδο της Τουρκοκρατίας, όπου οι Βρονταδούσοι χρησιμοποιούσαν μικρά κανόνια με δυνατούς κρότους για τον εορτασμό του Πάσχα, αλλά οι Τούρκοι υπό το φόβο ότι θα μπορούσαν να χρησιμοποιηθούν εναντίον τους, τα απαγόρευσαν και τα αντικατέστησαν με αυτοσχέδιες ρουκέτες.