Κλιματική αλλαγή: Οι ωκεανοί του πλανήτη υποφέρουν από την υπερθέρμανση

Τα νερά των ωκεανών είναι πιο ζεστά από ποτέ. Η θερμοκρασία στους ωκεανούς κατέγραψε ιστορικά υψηλά σχεδόν κάθε ημέρα του προηγούμενου χρόνου, απόρροια της κλιματικής αλλαγής που μαστίζει τον πλανήτη.

Το φαινόμενο του θερμοκηπίου και το Ελ Νίνιο έχουν συμβάλει καθοριστικά στην αύξηση της θερμοκρασίας των υδάτων κι αυτή η υπερθέρμανση έχει πλήξει σοβαρά τη θαλάσσια ζωή, ενώ έχει οδηγήσει σε ένα νέο κύμα λεύκανσης των κοραλλιών, σύμφωνα με ανάλυση του BBC, που βασίζεται σε στοιχεία του ευρωπαϊκού παρατηρητηρίου Copernicus.

Το Copernicus επιβεβαίωσε εξάλλου ότι ο προηγούμενος μήνας ήταν ο πιο θερμός Απρίλιος που έχει καταγραφεί ποτέ, ως προς τις παγκόσμιες θερμοκρασίες αέρα. 

Για πολλές δεκαετίες, οι ωκεανοί αποτελούσαν τη σανίδα σωτηρίας της Γης, ενάντια στην κλιματική αλλαγή. Όχι μόνο απορροφούν το 1/4 του διοξειδίου του άνθρακα που παράγουν οι άνθρωποι, αλλά απορροφούν επίσης περίπου το 90% της περίσσειας θερμότητας. Τον τελευταίο χρόνο ωστόσο, οι ωκεανοί έχουν δείξει τα πιο ανησυχητικά στοιχεία μέχρι στιγμής. Φαίνεται ότι δυσκολεύονται να αντεπεξέλθουν, με την επιφάνεια της θάλασσας να επηρεάζεται ιδιαίτερα από τη ζέστη.

Από τον Μάρτιο του 2023, η μέση θερμοκρασία στην επιφάνεια των ωκεανών άρχισε να αυξάνεται όλο και περισσότερο σε σχέση με το φυσιολογικό, σημειώνοντας νέο υψηλό ρεκόρ τον Αύγουστο. Οι τελευταίοι μήνες δεν αποτέλεσαν εξαίρεση, με την επιφάνεια της θάλασσας να φτάνει σε νέο παγκόσμιο μέσο ημερήσιο υψηλό (21,09 βαθμούς Κελσίου) τον Φεβρουάριο και τον Μάρτιο, σύμφωνα με τα στοιχεία του Copernicus.

Από τις 4 Μαΐου του 2023, κάθε ημέρα καταρρίπτεται το ημερήσιο ρεκόρ για τη συγκεκριμένη εποχή του χρόνου και μάλιστα κάποιες ημέρες η διαφορά είναι τεράστια. Για περίπου 47 ημέρες η αύξηση ήταν κατά τουλάχιστον 0,3 βαθμούς Κελσίου και ποτέ άλλοτε η αύξηση δεν ήταν τόσο μεγάλη. Οι ημέρες με τη μεγαλύτερη αύξηση στη θερμοκρασία της επιφάνειας των ωκεανών ήταν η 23η Αυγούστου 2023, η 3η Ιανουαρίου 2024 και η 5η Ιανουαρίου 2024, όταν παρατηρήθηκε αύξηση 0,34 βαθμούς Κελσίου.

«Είναι εξαιρετικά ανησυχητικό το γεγονός ότι όλη αυτή η θερμότητα καταλήγει στους ωκεανούς. Στην πραγματικότητα οι ωκεανοί θερμαίνονται πολύ πιο γρήγορα απ' όσο πιστεύαμε ότι θα συμβεί. Υπάρχουν πλέον σοβαρές ενδείξεις ότι το περιβάλλον οδηγείται σε μονοπάτια που πραγματικά δεν θέλουμε να πάει. Κι αν συνεχίσει να κινείται σε αυτή την κατεύθυνση, οι επιπτώσεις θα είναι εξαιρετικά σοβαρές», δηλώνει ο καθηγητής Μάικ Μέρεντιθ από το British Antarctic Survey.

Τεράστιος αντίκτυπος στη θαλάσσια ζωή

Αυτή η ανθρωπογενής υπερθέρμανση των ωκεανών, έχει σημαντικές επιπτώσεις στην παγκόσμια θαλάσσια ζωή και μπορεί ακόμη και να μεταβάλλει τον εποχιακό κύκλο των θερμοκρασιών στη θάλασσα. Πιθανότατα η πιο σημαντική συνέπεια αυτής της υπερθέρμανσης είναι η μαζική λεύκανση των κοραλλιών παγκοσμίως.

Αυτά τα πολύ σημαντικά φυτώρια των ωκεανών, γίνονται λευκά και πεθαίνουν επειδή τα νερά στα οποία ζουν είναι πολύ ζεστά. Τα κοράλλια αποτελούν κρίσιμο στοιχείο στο οικοσύστημα των ωκεανών, όπου ζει το 1/4 όλων των θαλάσσιων ειδών.

Οι ασυνήθιστα ζεστές θάλασσες μπορούν επίσης να επηρεάσουν άμεσα ένα από τα πλέον αγαπημένα πλάσματα των ωκεανών, που ζει στην πιο κρύα ήπειρο. Ο λόγος για τον αυτοκρατορικό πιγκουίνο. Όπως λέει ο καθηγητής Μάικ Μέρεντιθ: «Υπήρξαν παραδείγματα κατάρρευσης του θαλάσσιου πάγου, πριν αναπτυχθούν σωστά οι νεοσσοί του αυτοκράτορα. Υπήρξαν περιστατικά μαζικών πνιγμών. Ο αυτοκρατορικός πιγκουίνος είναι ένα απειλούμενο είδος λόγω της κλιματικής αλλαγής. Ο πάγος της θάλασσας και οι θερμοκρασίες των ωκεανών εμπλέκονται έντονα σε αυτό».

Εξαφανίζονται είδη λόγω της υπερθέρμανσης

Στο Ηνωμένο Βασίλειο, η άνοδος της θερμοκρασίας της θάλασσας έχει αντίκτυπο, με ορισμένα πλάσματα να έχουν εξαφανιστεί εντελώς από παράκτιες τοποθεσίες, όπως για παράδειγμα ορισμένα είδη στρειδιών.

«Το πρόβλημα της κλιματικής αλλαγής είναι ότι συμβαίνει πολύ γρήγορα για να μπορέσει η εξέλιξη να το αντιμετωπίσει», δηλώνει η θαλάσσια βιολόγος Δρ Νόβα Μιζκόφκσα, από το Πανεπιστήμιο του Λίβερπουλ.  

Στις ακτές της Ουαλίας, μια ομάδα από το Πανεπιστήμιο Aberystwyth, χρησιμοποιούν την ίδια τεχνολογία που χρησιμοποιεί η αστυνομία στις σκηνές του εγκλήματος, προκειμένου να καταγράψουν τις αλλαγές τον θαλάσσιο πληθυσμό του Κόλπου Κάρντιγκαν. Συλλέγουν ίχνη DNA από δείγματα νερού, τα οποία δείχνουν ότι κάποια χωροκατακτητικά είδη ευδοκιμούν. Μεταξύ αυτών είναι και τα θαλάσσια squirts, υποθαλάσσια πλάσματα που πιστεύεται ότι προέρχονται από την Ιαπωνία και μεγαλώνουν σαν χαλί στον πυθμένα της θάλασσας.

«Αποτρέπουν την ανάπτυξη γηγενών οργανισμών στις περιοχές που αποικίζουν. Επειδή τα πάνε τόσο καλά στο περιβάλλον μας, μπορούν ενδεχομένως να καταλάβουν τεράστιες περιοχές του βυθού. Τα είδη που είναι πιο επεμβατικά, φαίνεται να ανταποκρίνονται πιο έντονα στην υπερθέρμανση του πλανήτη και στις αυξανόμενες θερμοκρασίες του νερού», δηλώνει ο καθηγητής Ιέιν Μπάρμπερ στο Aberystwyth University.

Το φαινόμενο του Ελ Νίνιο

Σημαντικό ρόλο στην υπερθέρμανση των ωκεανών παίζει και το φαινόμενο του Ελ Νίνιο, εξαιτίας του οποίου τα θερμότερα νερά έρχονται στην επιφάνεια του Ειρηνικού, με αποτέλεσμα να ανεβαίνει ο παγκόσμιος μέσος όρος. 

Το φαινόμενο του Ελ Νίνιο ξεκίνησε τον Ιούνιο του 2023 -μετά από μια περίοδο ψυχρότερων συνθηκών- και έφτασε στο αποκορύφωμά του τον Δεκέμβριο, επηρεάζοντας τα νερά των ωκεανών και αφήνοντας τους επιστήμονες να προσπαθούν να βρουν τι ακριβώς συμβαίνει. 

«Ο Ατλαντικός ήταν πιο ζεστός από το συνηθισμένο και αυτό δεν είναι ένα μοτίβο που συνήθως συνδέεται με τον Ελ Νίνιο, επομένως είναι κάτι διαφορετικό», εξηγεί ο Δρ Κάρλο Μπουοντέμπο, διευθυντής του Copernicus.

Η υπερθέρμανση επιμένει σε πολλά σημεία των ωκεανών, μεταξύ των οποίων και ο τροπικός Ατλαντικός. Και οι πιο ζεστές θάλασσες δίνουν μεγαλύτερη ένταση στις τροπικές καταιγίδες, με αποτέλεσμα αυτό να υπάρχει κίνδυνος να οδηγήσει σε μια περίοδο καταστροφικών τυφώνων.

Όπως λέει ο Κάρλο Μπουοντέμπο: «Υπάρχει μεγάλος όγκος θερμότερων νερών από το συνηθισμένο στον τροπικό Ατλαντικό. Μιλάμε για περιοχή, όπου κατά βάση δημιουργούνται οι τροπικοί κυκλώνες. Είμαστε σχεδόν έναν μήνα μπροστά στις θερμοκρασίες της επιφάνειας του Ατλαντικού, οπότε πρέπει να είμαστε σε επιφυλακή».

Πέρα από τις βραχυπρόθεσμες επιπτώσεις της υπερθέρμανσης των ωκεανών, οι ερευνητές αναφέρουν ότι θα υπάρξουν και μακροχρόνιες επιπτώσεις, στις οποίες ο άνθρωπος θα χρειαστεί να προσαρμοστεί. Το λιώσιμο των πάγων και η υπερθέρμανση των βαθέων ωκεανών πιθανότατα θα οδηγήσουν στην άνοδο της στάθμης των θαλασσών στους αιώνες που έρχονται, με τους επιστήμονες να κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου.