Κύπρος: 50 χρόνια ζωή με τον «Αττίλα»: Από το δάκρυ του Παπαδόπουλου στην Κολομβιανή διπλωμάτη

Με την Άγκυρα να επιδεικνύει στρατηγική επιμονή στην Κύπρο δυναμιτίζοντας το κλίμα μεταξύ Ελλάδας και Τουρκίας ακόμη και εν μέσω της φάσης επαναπροσέγγισης των δύο χωρών τους τελευταίους 17 μήνες, δυνατό crash test για τις ελληνοτουρκικές σχέσεις θεωρείται η σημερινή ταυτόχρονη παρουσία του Κυριάκου Μητσοτάκη και του Ταγίπ Ερντογάν στη μαρτυρική μεγαλόνησο.

Οι δύο ηγέτες, με αφορμή τη συμπλήρωση 50 ετών από την τουρκική εισβολή, θα βρεθούν σε απόσταση 11 χιλιομέτρων ο ένας απο τον άλλον, με τον πρόεδρο της Τουρκίας να δίνει το παρόν στην προκλητική φιέστα που έχει ετοιμάσει το ψευδοκράτος στα Κατεχόμενα και τον Έλληνα πρωθυπουργό να συμμετέχει στις εκδηλώσεις μνήμης στο ελεύθερο κομμάτι της Λευκωσίας.

Ενδεικτικό είναι το γεγονός ότι από τη μία πλευρά, Κυριάκος Μητσοτάκης, Στέφανος Κασσελάκης και Νίκος Ανδρουλάκης βρίσκονται στη Λευκωσία στέλνοντας μήνυμα ενότητας και εθνικής ομοψυχίας. Από την άλλη, ο Ταγίπ Ερντογάν με φόντο τουρκικά μαχητικά αεροσκάφη πάνω από τα Κατεχόμενα και 50 πολεμικά πλοία στην παραλία Yavuz όπου τα τουρκικά στρατεύματα εισέβαλαν στην Κύπρο τον Ιούλιο του 1974, έχει στο πλευρό του τον πρόεδρο του τουρκικού κοινοβουλίου Νουμάν Κουρτουλμούς, τον πρόεδρο του Κόμματος Εθνικιστικής Δράσης Ντεβλέτ Μπαχτσελί, υπουργούς αλλά και εκπροσώπους όλων των κομμάτων.

Με φόντο τις προσπάθειες για την επανέναρξη των συνομιλιών για το Κυπριακό  υπό την αιγίδα του Ο.Η.Ε. και την πρόσφατη έκθεση της Προσωπικής Απεσταλμένης του Αντόνιο Γκουτέρες, Μαρία Άνχελα Ολγκίν, ελληνικές διπλωματικές πηγές αναμένουν από τον πρόεδρο της Τουρκίας να ανεβάσει τους τόνους κατά τη σημερινή επίσκεψή του. Όπως χαρακτηριστικά έλεγαν τα προηγούμενα 24ωρα, «αυτό έχει συμβεί στο παρελθόν και το ίδιο θα συμβεί και τώρα», προσθέτοντας ότι πάντοτε, οποιαδήποτε παρέμβαση «επί του πεδίου» δημιουργεί πρόβλημα στην εξέλιξη του ελληνο-τουρκικού διαλόγου.

Μάλιστα, οι ίδιες πηγές, σημειώνουν ότι η παρουσία Μητσοτάκη – Ερντογάν στην Κύπρο, ακόμη και στο πλαίσιο ενός πιθανού «damage control», δεν τέθηκε από καμία πλευρά κατά τη συνάντηση που είχαν οι δύο ηγέτες στο περιθώριο της Συνόδου Κορυφής του ΝΑΤΟ, στην Ουάσιγκτον. Ωστόσο, όπως υπογραμμίζουν, η παρουσία του Έλληνα πρωθυπουργού στη Λευκωσία δηλώνει με ξεκάθαρο τρόπο ότι το Κυπριακό αποτελεί ύψιστη προτεραιότητα για την ελληνική εξωτερική πολιτική.

Ο Κυριάκος Μητσοτάκης θα απευθύνει χαιρετισμό στην επετειακή εκδήλωση του Προέδρου της Κυπριακής Δημοκρατίας, Νίκου Χριστοδουλίδη, στις 8:30 μ.μ στο Προεδρικό Μέγαρο, αφού έχει ολοκληρωθεί η ομιλία του Ταγίπ Ερντογάν, γεγονός που θα δώσει τη δυνατότητα στον Έλληνα πρωθυπουργό να απαντήσει «ex vestigium» στις όποιες προκλήσεις μπορεί να δεχθεί από την τουρκική πλευρά.

Η ομιλία του Κυριάκου Μητσοτάκη αναμένεται να είναι σκληρή. Ο πρωθυπουργός θα ξεκαθαρίσει σε όλους τους τόνους ότι η ιστορία δεν θα ξαναγραφτεί. Παράλληλα, θα επαναλάβει την πάγια ελληνική και κυπριακή θέση και θα κάνει μια παρουσίαση όλων όσων συνέβησαν τις τραγικές ημέρες της εισβολής, αλλά και όσα πρέπει να γίνουν στο εξής, εκφράζοντας την ελπίδα ότι οι συζητήσεις μεταξύ των δύο κοινοτήτων θα συνεχιστούν υπό την αιγίδα των Ηνωμένων Εθνών.

«Paradigm shift» στο Κυπριακό θέλει η Άγκυρα

Η Άγκυρα τα τελευταία 24ωρα μέσω διπλωματικών διαρροών επαναλαμβάνει τη θέση της για λύση δύο κρατών, και αναζητεί την επίλυση του Κυπριακού ζητώντας «paradigm shift», όπως χαρακτηριστικά τόνιζε έμπειρος τούρκος διπλωμάτης, δηλαδή αλλαγή παραδείγματος «βασισμένο στις πραγματικότητες στο νησί» σύμφωνα με τον ίδιο.

Η ίδια πηγή, εκφράζοντας απαισιοδοξία για βήματα στο Κυπριακό, διαμηνύει ότι η Άγκυρα δεν θα δεχθεί μία λύση που αντιμετωπίζει την τουρκοκυπριακή πλευρά ως μειονότητα, υπογραμμίζοντας ότι η επανέναρξη των συνομιλιών έχει ως προαπαιτούμενο την αναγνώριση της «ισότητας» των τουρκοκυπρίων.

Από την πλευρά τους, ελληνικές διπλωματικές πηγές χαρακτηρίζουν «δύσκολη άσκηση» την επανέναρξη των συνομιλιών, ωστόσο κάνουν λόγο για «παράθυρο ιστορικής ευκαιρίας», λόγω της αφοσίωσης του Ο.Η.Ε. στη νέα προσπάθεια που επιχειρείται, αλλά και της μετριοπαθούς σχέσης Αθήνας και Άγκυρας τους τελευταίους 17 μήνες.

Όπως χαρακτηριστικά αναφέρουν, η κατανόηση μεταξύ των δύο χωρών βοηθά, ωστόσο η ελληνική θέση παραμένει αμετακίνητη, καθώς η Αθήνα τάσσεται υπέρ της δικοινοτικής διζωνικής ομοσπονδίας στη βάση των ψηφισμάτων και των αποφάσεων του Συμβουλίου Ασφαλείας και της Γενικής Συνέλευσης του ΟΗΕ.

Σε ό,τι αφορά τις τελευταίες εξελίξεις, η έκθεση που συνέταξε η Μαρία Ολγκίν δεν αναφέρεται στα επόμενα βήματα, αλλά αποτυπώνει την κατάσταση στην Κύπρο, καταγράφει τις θέσεις των εμπλεκόμενων μερών και τα προβλήματα που στέκονται απέναντι στην επανέναρξη των συνομιλιών.

Η Αθήνα πάντως, έχοντας τακτική επικοινωνία με τη Μαρία Ολγκίν, υποστηρίζει ότι μπορεί να υπάρξει συνέχεια στον διάλογο, ακόμη και άτυπη, ώστε τους επόμενους μήνες να παραχθεί ένα «χαρτί» για τα βήματα που πρέπει να ακολουθήσουν.

Από τον Αλβάρο Ντε Σότο στη Μαρία Άνχελα Ολγκίν

Η σημερινή ημέρα βρίσκει τη Λευκωσία και την Αθήνα, στην αρχή μιας ακόμη προσπάθειας επίλυσης του Κυπριακού από τα Ηνωμένα Έθνη, της τρίτης που επιχειρείται τα τελευταία 25 χρόνια απο δύο διαφορετικούς Γενικούς Γραμματείς, τον Κόφι Ανάν και τον Αντόνιο Γκουτέρες, ενώ η σκυτάλη του Ειδικού Απεσταλμένου, μετά τον περουβιανό Αλβάρο Ντε Σότο και τον νορβηγό΄Εσπεν Μπαρθ 'Αιντε, έχει περάσει στην κολομβιανή πρώην υπουργό Εξωτερικών, Μαρία Άνχελα Ολγκίν.

Η πρώτη προσπάθεια για την επίλυση του Κυπριακού κατέληξε στο λεγόμενο «Σχέδιο Ανάν». Το σχέδιο είχε πέντε διαδοχικές εκδοχές που εξετάστηκαν από το 2002 ως το 2004. Εγκρίθηκε από την τουρκοκυπριακή κοινότητα σε ποσοστό 65%, αλλά απορρίφθηκε από την ελληνοκυπριακή με ποσοστό 76% στο δημοψήφισμα που πραγματοποιήθηκε στις 24 Απριλίου 2004.

Το Διάγγελμα του Τάσσου Παπαδόπουλου για το Δημοψήφισμα της 24ης Απριλίου 2004

Τόνοι μελάνης έχουν χυθεί για τις συζητήσεις που έλαβαν χώρα κατά τη διάρκεια των συνομιλιών υψηλού επιπέδου στη Διάσκεψη για το Κυπριακό στο Κραν Μοντάνα τον Ιούλιο του 2017. Επι τάπητος είχαν τεθεί έξι θέματα που ήταν ανοιχτά όπως το εδαφικό, ο διαμοιρασμός της εξουσίας, η ιδιοκτησία, τα δικαιώματα των Τούρκων πολιτών, οι Εγγυήσεις και τα ξένα στρατεύματα. Τις ημέρες εκείνες, ο Αντόνιο Γκουτέρες δήλωνε ότι οι δύο πλευρές αναφορικά με το εδαφικό, την διακυβέρνηση και τον καταμερισμό εξουσίας βρίσκονταν κοντά σε συμφωνία και σε κάποια θέματα «κατ’ ουσίαν σε πλήρη συμφωνία».

Ωστόσο, καθοριστικό σημείο σε ένα δείπνο που χαρακτηρίστηκε από εντάσεις, ήταν η εμπλοκή στο ζήτημα των Εγγυήσεων και της αποχώρησης των στρατευμάτων. Τελικά οι συζητήσεις για την επίλυση του Κυπριακού ήταν ανεπιτυχείς, με τις δύο πλευρές στη συνέχεια να αλληλοκατηγούνται.