Παρένθετη μητέρα: Ποιοι και πώς μπορούν να αποκτήσουν παιδί - Τι ισχύει για τα ομόφυλα ζευγάρια

Με αφορμή το νομοσχέδιο που προωθεί η κυβέρνηση για τα ομόφυλα ζευγάρια, στο προσκήνιο έχει βγει για ακόμη μία φορά το ζήτημα της παρένθετης μητέρας, με τον κόσμο να αναρωτιέται για το τί πραγματικά ισχύει στη χώρα μας σχετικά με το συγκεκριμένο ζήτημα.

Είναι χαρακτηριστικό πως αν και ο πρωθυπουργός Κυριάκος Μητσοτάκης προανήγγειλε πως θα θεσμοθετηθεί άμεσα ο γάμος των ομόφυλων ζευγαριών, δεν προβλέπεται να αποκτήσουν δικαίωμα στη γονεϊκότητα μέσω παρένθετης ούτε οι ομοφυλόφιλοι αλλά ούτε και οι μόνοι άνδρες.

Τι ισχύει όμως γενικότερα στην Ελλάδα όσον αφορά την παρένθετη μητέρα; Το Flash.gr ήρθε σε επικοινωνία με τον δρ. Παναγιώτη Πολύζο, γυναικολόγο μαιευτήρα στο Institute of Life και στη Μονάδα Εξωσωματικής Γονιμοποίησης του μαιευτηρίου Ιασώ, ο οποίος και μας έλυσε αρκετές απορίες.

Ποιοι μπορούν να καταφύγουν στην παρένθετη μητρότητα

Σύμφωνα με τον κ. Πολύζο, μία γυναίκα μπορεί να καταφύγει στην παρένθετη μητρότητα όταν απουσιάζει η μήτρα ή όταν υπάρχει κάποια σοβαρή ασθένεια (π.χ. καρδιακή νόσος, υψηλή πίεση, ηπατική ή νεφρική νόσος κ.α.), που καθιστά την εγκυμοσύνη αδύνατη ή επικίνδυνη για τη ζωή της. Σε αυτές τις περιπτώσεις χρησιμοποιείται μια άλλη γυναίκα (παρένθετη μητέρα) στη μήτρα της οποίας μεταφέρεται το έμβρυο που έχει προκύψει από την εξωσωματική γονιμοποίηση των ωαρίων της μητέρας με το σπέρμα του συντρόφου της.

Παράλληλα, η παρένθετη μητρότητα απευθύνεται σε γυναίκες που δεν έχουν επιτύχει εγκυμοσύνη κατά την εφαρμογή άλλων τεχνικών υποβοηθούμενης αναπαραγωγής.

Αξίζει να σημειωθεί πως, σύμφωνα με τον γιατρό, ένα ζευγάρι μπορεί να ξεκινήσει τη διαδικασία παρένθετης μητρότητας ακόμα κι αν δεν είναι παντρεμένο αρκεί να έχει συμβολαιογραφική πράξη ή σύμφωνο συμβίωσης. Παράλληλα, πρέπει από το ζευγάρι να μην υπάρχει δέσμευση με κάποιον προηγούμενο γάμο.

Ποια η διαδικασία

Κατά την παρένθετη μητρότητα εφαρμόζεται ουσιαστικά η διαδικασία της εξωσωματικής γονιμοποίησης, μόνο που το έμβρυο που θα προκύψει από το ωάριο και το σπερματοζωάριο του ίδιου του ζευγαριού, θα μεταφερθεί σε παρένθετη μήτρα. Η γυναίκα που κυοφορεί δεν είναι η βιολογική μητέρα του παιδιού αφού δεν χρησιμοποιήθηκε δικό της ωάριο.

Αξίζει να σημειωθεί πως η επιλογή της παρένθετης μητέρας γίνεται από το ίδιο το ζευγάρι. Ο θεράπων ιατρός πιστοποιεί τόσο την αδυναμία κυοφορίας της βιολογικής μητέρας όσο και την ικανότητα της παρένθετης μητέρας να κυοφορήσει.

Σε περίπτωση που η υποψήφια παρένθετη μητέρα είναι έγγαμη, απαιτείται η συναίνεση του συζύγου της. Στη συνέχεια, το ζευγάρι και η υποψήφια παρένθετη μητέρα υποβάλλουν την αίτηση στο δικαστήριο. Όταν το δικαστήριο εγκρίνει τη διαδικασία, το Κέντρο έχει το δικαίωμα να προχωρήσει στην εμβρυομεταφορά.

Τι προβλέπει η νομοθεσία στην Ελλάδα

Σε πολλά ευρωπαϊκά κράτη η παρένθετη μητρότητα απαγορεύεται, αλλά στην Ελλάδα ισχύει από το 2002 (νόμος 3089/2002). Μάλιστα, όπως σημειώνει ο κ. Πολύζος, στην Ελλάδα το νομοθετικό πλαίσιο είναι πολύ πρωτοποριακό σε σχέση με τις περισσότερες ευρωπαϊκές χώρες. «Είμαστε πολύ ευχαριστημένοι καθώς στη χώρα μας έχουμε κάνει πολύ σημαντικές προόδους στον συγκεκριμένο τομέα, αλλά και γενικότερα στο θέμα της εξωσωματικής γονιμοποίησης», σημειώνει ο Παναγιώτης Πολύζος.

Αναλυτικά, οι βασικές προϋποθέσεις είναι οι εξής:

• Η παρένθετη μητέρα πρέπει να είναι Ελληνίδα υπήκοος ή κάτοικος Ελλάδας.
• Η παρένθετη μητέρα πρέπει να είναι υγιής και να έχει ηλικία μεταξύ 25 και 54 ετών (Για τις γυναίκες ηλικίας 50 ετών και μίας ημέρας μέχρι 54 ετών και 0 ημέρες απαιτείται κατ’ εξαίρεση σχετική άδεια της Εθνικής Αρχής Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής).
• Η παρένθετη μητέρα πρέπει να έχει ήδη τουλάχιστον ένα παιδί.
• Να μην έχει υποβληθεί σε περισσότερες από δύο καισαρικές τομές (Δεν υφίσταται χρονικός ή ποσοτικός περιορισμός ως προς τον αριθμό των εμβρυομεταφορών στις οποίες πρόκειται να υποβληθεί η υποψήφια κυοφόρος με την ίδια ή διαφορετική δικαστική απόφαση).
• Η παρένθετη μητέρα πρέπει να έχει δωρίσει τα ωάρια της σε άλλη γυναίκα.
• Οι βιολογικοί γονείς (δηλαδή οι γονείς που παρέχουν το γενετικό υλικό) πρέπει να είναι παντρεμένοι ή σε σύμφωνο συμβίωσης.

Η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας ξεκινά με την υποβολή αίτησης από τους βιολογικούς γονείς στην Εθνική Αρχή Ιατρικώς Υποβοηθούμενης Αναπαραγωγής (ΑΙΥΑ). Η ΑΙΥΑ εξετάζει την αίτηση και, αν πληρούνται οι προϋποθέσεις, χορηγεί άδεια για την πραγματοποίηση της διαδικασίας.

Η διαδικασία της παρένθετης μητρότητας πραγματοποιείται σε μονάδα ιατρικώς υποβοηθούμενης αναπαραγωγής (ΜΙΥΑ). Η παρένθετη μητέρα λαμβάνει θεραπεία υποβοηθούμενης αναπαραγωγής για να επιτευχθεί η εγκυμοσύνη. Η εγκυμοσύνη πραγματοποιείται με τη χρήση των ωαρίων της παραγγέλλουσας μητέρας ή μιας τρίτης δότριας.

Μετά τον τοκετό, οι βιολογικοί γονείς αποκτούν τη γονική μέριμνα του παιδιού. Η παρένθετη μητέρα δεν έχει κανένα νομικό δικαίωμα επί του παιδιού.

Ο... πλάγιος τρόπος που επιλέγουν τα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών

Όπως επισήμανε ο κ. Πολύζος, πολλές φορές τον έχουν προσεγγίσει ομοφυλόφιλοι που θέλουν να γίνουν γονείς μέσω παρένθετης μητέρας. «Κατ’ αρχήν η παρένθετη μητρότητα δεν επιτρέπεται αυτή τη στιγμή στα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών. Στον αντίποδα μία γυναίκα που δεν μπορεί να τεκνοποιήσει μόνη της μπορεί να προσφύγει σε αυτή τη λύση, άρα πρακτικά ομόφυλα ζευγάρια γυναικών μπορούν να γίνουν γονείς μέσω παρένθετης μητέρας».

Όσον αφορά τα ομόφυλα ζευγάρια ανδρών που θέλουν να καταφύγουν στη λύση της παρένθετης μητρότητας, ο Παναγιώτης Πολύζος αποκάλυψε έναν πλάγιο τρόπο που χρησιμοποιούν οι ομοφυλόφιλοι άνδρες για να τα καταφέρουν. «Αποτελεί κοινή πρακτική ένας ομοφυλόφιλος άνδρας να κάνει ένα σύμφωνο συμβίωσης με κάποια γυναίκα σε μία ‘εικονική’ συμφωνία, έτσι ώστε να ξεκινήσει η διαδικασία. Εμάς μας ενδιαφέρει να έχουμε στα χέρια μας όλα τα νόμιμα έγγραφα. Αν αυτά υπάρχουν δεν θα κρίνουμε το πώς ή γιατί».

Παράλληλα, με αφορμή τις πρόσφατες δηλώσεις του Στέφανου Κασσελάκη πως θα ήθελε να αποκτήσει δύο παιδιά και συγκεκριμένα δύο αγόρια, ο κ. Πολύζος επισημαίνει πως «στην Ελλάδα δεν επιτρέπεται γενικότερα η επιλογή φύλου εκτός εάν συντρέχουν ιατρικοί λόγοι. Ενδεχομένως στις ΗΠΑ να μπορεί να γίνεται αυτό».