Ozempic: Όλα όσα πρέπει να ξέρετε για τις παρενέργειές του

Τριχόπτωση, σοβαρές γαστρεντερικές ενοχλήσεις, στομαχική παράλυση αλλά και κάποια πιο… εκνευριστικά συμπτώματα σχετίζονται με τη χρήση φαρμάκων της οικογένειας των GLP-1 αγωνιστών υποδοχέων, όπως το Ozempic.

Τα εμφανή αποτελέσματα απώλειας βάρους που συνοδεύουν φάρμακα της κατηγορίας των GLP-1 αγωνιστών υποδοχέων, όπως όσα έχουν δραστική ουσία τη σεμαγλουτίδη, μεταξύ αυτών και το Ozempic, τα έχουν καταστήσει ιδιαιτέρως δημοφιλή. Δυστυχώς, και από ανθρώπους που δεν τα έχουν άμεση ανάγκη, αλλά παρασύρονται στην προσπάθεια να χάσουν «εύκολα» μερικά κιλά. Αυτό που συχνά δεν υπολογίζουν, όμως, είναι και οι δυσάρεστες παρενέργειες που συχνά τα συνοδεύουν.

Πέραν του Ozempic, το οποίο έχει ένδειξη για τον έλεγχο των επιπέδων σακχάρου στο αίμα ατόμων με διαβήτη τ.2., φάρμακα αυτής της κατηγορίας με δραστική τη σεμαγλουτίδη είναι και το Wegovy, της ίδιας εταιρείας με ένδειξη παχυσαρκία και υπερβαρότητα. Τα δύο αυτά φάρμακα είναι σε ενέσιμη μορφή.

Η ίδια φαρμακευτική διαθέτει και το Rybelsus σε μορφή χαπιού (σεμαγλουτίδη, για άτομα με διαβήτη τ.2), αλλά και το Victoza (λιραγλουτίδη, διαβήτης τ.2). Ανταγωνίστρια εταιρεία διαθέτει το Mounjaro (Zepbound στις ΗΠΑ), έναν GLP-1 αγωνιστή υποδοχέων, με δραστική ουσία την τιρζεπατίδη για άτομα με διαβήτη τ.2.

Όλα τα παραπάνω εμφανίζουν, λιγότερο ή περισσότερο, τις ίδιες παρενέργειες, κάποιες από τις οποίες είναι επιστημονικά τεκμηριωμένες και άλλες είναι ανεπίσημες. Το Everyday Health συγκέντρωσε όλες τις σχετιζόμενες παρενέργειες.

Γαστρεντερικά Προβλήματα

Ναυτία, έμετος, κοιλιακός πόνος και δυσκοιλιότητα είναι τα γαστρεντερικά προβλήματα, που αποτελούν τις πιο συχνές και πιο συζητημένες παρενέργειες του Ozempic.

Μια σημαντική μειοψηφία δηλώνει πως υποφέρει από αυτές τις παρενέργειες. Συγκεκριμένα, περίπου το 30.8% των συμμετεχόντων σε έρευνα, όπου εξετάστηκε η χρήση 1 mg του φαρμάκου έναντι εικονικού φαρμάκου, ανέφεραν τα συγκεκριμένα συμπτώματα.

• Ναυτία: 20,3%
• Έμετος: 9,2%
• Διάρροια: 8,8%
• Κοιλιακός πόνος: 5,7%
• Δυσκοιλιότητα: 3,1%

Τα παραπάνω ποσοστά ήταν πολύ υψηλότερα σε μεγαλύτερη δόση σεμαγλουτίδης (Wegovy), μεταξύ ατόμων χωρίς διαβήτη, που έλαβαν 2,4 mg του φαρμάκου. Το συνολικό ποσοστό εκτινάσσεται στο 74% όσων ανέφεραν έστω μια παρενέργεια. Σημειώνεται, πάντως, πως και το 50% όσων έλαβαν το placebo ανέφεραν κάποιο σύμπτωμα.

• Ναυτία: 44,2%
• Έμετος: 24,8%
• Διάρροια: 31,5%
• Κοιλιακός πόνος: 10%
• Δυσκοιλιότητα: 23,4%

Για κάποιους οι διαταραχές είναι τόσο σοβαρές που αναγκάζονται να σταματήσουν τη λήψη του φαρμάκου. Σε μελέτη, 4.,5% όσων έλαβαν Wegovy χρειάστηκε να σταματήσουν τη λήψη του.

Σημειώνεται, πάντως, πως αυτές οι δυσάρεστες επιπτώσεις είναι πιο έντονες τις πρώτες ημέρες μετά την εβδομαδιαία ένεση. Μάλιστα, είναι πιο πιθανή η εμφάνιση των συμπτωμάτων στην έναρξη της θεραπείας ή μετά την αύξηση της δοσολογίας. Συνήθως υποχωρούν όταν ο οργανισμός συνηθίσει το φάρμακο.

Ρέψιμο

Μια λιγότερο σοβαρή αλλά αρκετά ενοχλητική παρενέργεια έχει παρατηρηθεί από τη χρήση σεμαγλουτίδης. Αυτό δεν είναι άλλο από το ρέψιμο, που συνοδεύεται από μια έντονη δυσοσμία, που κατά γενική ομολογία παρομοιάζει αυτή του σάπιου αυγού.

Η ερυγή έχει παρατηρηθεί σε έναν μικρό αριθμό των κλινικών μελετών σεμαγλουτίδης, αλλά έχει συζητηθεί ευρέως σε αναρίθμητα βίντεο στο Tik Tok και το YouTube.

Φαίνεται να είναι χειρότερο στην αρχή της θεραπείας ή μετά την αύξηση της δόσης.

Φούσκωμα και αέρια

Άλλη μια κατηγορία… άβολης και δύσοσμης παρενέργειας που κατεγράφη σε κλινικές μελέτες σχετίζεται με φούσκωμα και αέρια.

Στομαχική παράλυση (γαστροπάρεση)

Φάρμακα, όπως το Ozempic, έχουν συνδεθεί με ένα σπάνιο γενικά, αλλά αυξημένο στην περίπτωση τους, σοβαρό στομαχικό πρόβλημα. Σύμφωνα με το CNN, άτομα που έλαβαν σεμαγλουτίδη εμφάνισαν γαστροπάρεση, γνωστή και ως στομαχική παράλυση, που σε ορισμένες περιπτώσεις χρειάστηκε μήνες για να βελτιωθεί, μετά τη διακοπή της χορήγησης του φαρμάκου.

Μάλιστα, σύμφωνα με το Reuters, κάποιοι κινήθηκαν και νομικά, υποστηρίζοντας πως δεν είχαν επαρκή ενημέρωση για τις σοβαρές παρενέργειες.

Με τη γαστροπάρεση το στομάχι αδειάζει αργά ή καθόλου, προκαλώντας διάφορα γαστρεντερικά συμπτώματα, μεταξύ αυτών φούσκωμα, κοιλιακός πόνος, ναυτία και έμετος. Στις πιο σοβαρές περιπτώσεις η κατανάλωση φαγητού ή υγρών μπορεί να καταστεί ιδιαιτέρως δύσκολη, οδηγώντας σε υποσιτισμό και αφυδάτωση

Το αργό άδειασμα του στομαχιού, που είναι και το χαρακτηριστικό της γαστροπάρεσης, συνδέεται και με τη θετική επίδραση φαρμάκων όπως η σεμαγλουτίδη, στη μείωση της πείνας και την πρόκλησης απώλειας βάρους.

Ευτυχώς, σοβαρή και επίμονη γαστροπάρεση είναι πολύ σπάνια και μάλιστα το σύμπτωμα δεν κατεγράφη σε καμία από τις κλινικές μελέτες φάσης 3, στις οποίες συμμετέχουν χιλιάδες άτομα για την αξιολόγηση της ασφάλειας της σεμαγλουτίδης.

Ειλεός

Ο ειλεός, αναφερόμενος και ως απόφραξη του εντέρου ή προσωρινή παράλυση του εντέρου, σύμφωνα με την Κλινική Cleveland προκύπτει όταν «οι μυικές συστολές που κινούν τις τροφές μέσα στο έντερο παραλύουν προσωρινά», με αποτέλεσμα τροφή να εγκλωβίζεται. Τα συμπτώματα, όπως συμβαίνει με τις αποφράξεις εντέρου, είναι κυρίως φούσκωμα και δυσκοιλιότητα, ενώ μπορεί να προκαλέσει αφυδάτωση.

Ο ειλεός είναι πιθανόν μια σπάνια παρενέργειες, δεν κατεγράφη σε κλινικές μελέτες που αξιολόγησαν τη σεμαγλουτίδη σε χιλιάδες συμμετέχοντες. Ο FDA, ο αμερικανικός οργανισμός φαρμάκων και τροφίμων, ανανέωσε τις σχετικές οδηγίες τονίζοντας ότι «δεν είναι πάντα εφικτό να εκτιμήσεις με ασφάλεια τη συχνότητα των παρενεργειών αυτών ή να διατυπώσεις την αιτιακή σχέση με το φάρμακο, γιατί αναφέρονται εθελοντικά από έναν πληθυσμό ασαφούς μεγέθους».

«Πρόσωπο και πισινός Ozempic»

Το «πρόσωπο Ozempic» είναι η πρώτη παρενέργεια του φαρμάκου που έγινε viral, στις αρχές του 2023. Κάποιους μήνες αργότερα ακολούθησαν αναφορές για τον «πισινό Ozempic». Και στις δύο περιπτώσεις, αναφέρθηκε πως η χρήση του φαρμάκου προκάλεσε πλαδαρή εμφάνιση στα εν λόγω μέρη του σώματος.

Ωστόσο, δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι το Ozempic ή οποιοδήποτε άλλο παρόμοιο φάρμακο επηρεάζει άμεσα την εμφάνισή.

Όπως είναι αναμενόμενο η απώλεια βάρους, ειδικά η ταχεία και μεγάλη απώλεια βάρους, με οποιοδήποτε τρόπο συνοδεύεται από πλαδαρότητα σε συγκεκριμένα σημεία.

Αναπνοή και ξηροστομία

Η κακή αναπνοή είναι συνήθως θέμα στοματικής υγιεινής. Τροφή και βακτήρια στο στόμα μπορούν να δημιουργήσουν δυσάρεστες οσμές.

Αν και σε ορισμένες περιπτώσεις η κακοσμία μπορεί να συνδέεται με ένα πιο σοβαρό πρόβλημα υγείας, οι ειδικοί δεν φαίνεται να ανησυχούν ότι η «αναπνοή Ozempic» είναι σήμα κινδύνου.

Μια πιθανή εξήγηση είναι η τάση του φαρμάκου να προκαλεί ξηροστομία. Δεδομένου ότι ο σάλιο βοηθά στον καθαρισμό του στόματος, η έλλειψη σάλιου μπορεί να αυξήσει την παρουσία βακτηρίων.

Αν και η ξηροστομία δεν αναφέρθηκε αρχικά μεταξύ των γνωστών ανεπιθύμητων ενεργειών της σεμαγλουτίδης, έχει συζητηθεί ευρέως στα μέσα κοινωνικής δικτύωσης και οι κλινικοί ιατροί έχουν δημοσιεύσει αναφορές ακραίων περιπτώσεων.

Τριχόπτωση

Το Ozempic μπορεί να προκαλέσει τριχόπτωση, όπως έχει σημειώσει το Diabetes Daily. Αν και δεν αναφέρεται ως παρενέργεια για το Ozempic από τον FDA, η απώλεια μαλλιών αναφέρεται στην ετικέτα του FDA για το Wegovy, που είναι ουσιαστικά το ίδιο φάρμακο.

Το 3% των συμμετεχόντων στη βασική κλινική μελέτη του φαρμάκου ανέφεραν απώλεια μαλλιών (3 φορές περισσότεροι από εκείνους που έλαβαν το εικονικό φάρμακο).

Αλλά και σε αυτή την περίπτωση, η τριχόπτωση συνδέεται με την δραματική απώλεια βάρους, ανεξάρτητα από η μέθοδο απώλειας.

Ευτυχώς, μελέτη έδειξε ότι «η τριχόπτωση σταμάτησε και νέα μαλλιά αναπτύχθηκαν σταδιακά σε όλους τους ασθενείς.

Παρενέργειες σε γυναίκες

Γενικά, στις μελέτες οι περισσότερες από τις παρενέργειες της σεμαγλουτίδης είναι κοινές τόσο στους άνδρες όσο και στις γυναίκες και δεν υπάρχει ιδιαίτερη αλληλεπίδραση μεταξύ των φαρμάκων GLP-1 και των γυναικείων ορμονών.

Υπάρχουν όμως ορισμένες παρενέργειες του Ozempic που επηρεάζουν ειδικά τις γυναίκες.

Εγκυμοσύνες

Στα social media φιγουράρουν μια σειρά από ιστορίες γυναικών που αποδίδουν την εγκυμοσύνη τους στα φάρμακα GLP-1 που λαμβάνουν και τις οποίες δεν περίμεναν.

Αν και δεν υπάρχουν σαφή δεδομένα για το φαινόμενο, οι ειδικοί συμφωνούν ότι το Ozempic έχει μια σειρά από διαφορετικά χαρακτηριστικά που θα μπορούσαν να ευθύνονται για την αυξημένη γονιμότητα.

Όπως τονίζεται, η παχυσαρκία συνδέεται με υπογονιμότητα, οπότε η σημαντική απώλεια βάρους θα μπορούσε εύκολα να αυξήσει τις πιθανότητες μιας γυναίκας να συλλάβει.

Το αποτέλεσμα μπορεί να είναι ακόμη ισχυρότερο σε συνδυασμό με τη βελτίωση καταστάσεων υγείας, όπως το σύνδρομο πολυκυστικών ωοθηκών. Υπάρχει ακόμη το ενδεχόμενο το φάρμακο να επηρεάζει την αποτελεσματικότητα των αντισυλληπτικών χαπιών.

Υπάρχει επίσης η πιθανότητα το Ozempic να επηρεάσει το χάπι ελέγχου των γεννήσεων. Προς το παρόν δεν έχει αποδειχθεί επιστημονικά, αλλά η τιρεζεπατίδη , δεν υπάρχουν επιστημονικές αποδείξεις ότι αυτό συμβαίνει, αλλά στην ετικέτα του FDA για την τιρεζεπατίδη αναφέρεται FDA ότι «μπορεί να μειώσει την αποτελεσματικότητα των από του στόματος ορμονικών αντισυλληπτικών λόγω καθυστερημένης γαστρικής κένωσης». Για αυτό και συστήνεται στους ασθενείς να στραφούν σε μια μορφή αντισύλληψης που δεν λαμβάνεται δια στόματος ή να χρησιμοποιούν έξτρα μέθοδο αντισύλληψης, όπως το προφυλακτικό.

Στήθος Ozempic

Μετά το πρόσωπο και τον πισινό, αντίστοιχα γυναίκες που έλαβαν το φάρμακο παραπονιούνται πως το στήθος τους έχει χάσει τον όγκο του. Ωστόσο και αυτό το φαινόμενο εκτιμάται ότι σχετίζεται περισσότερο με την ραγδαία απώλεια βάρους. \

Κόπωση

Υπάρχουν αναφορές ότι το φάρμακο μπορεί να προκαλέσει κόπωση ή εξάντληση που δεν βελτιώνεται με τον ύπνο. Σύμφωνα με τον FDA για τη σεμαγλουτίδη (Wegovy) αναφέρει ότι το 11% των συμμετεχόντων σε δοκιμές παρουσίασαν κόπωση, περίπου δύο φορές συχνότερα από όσους χρησιμοποίησαν το εικονικό φάρμακο.

Δεν είναι σαφές γιατί θα μπορούσε να προκαλείται κόπωση, αν και μια πολύ πιθανή εξήγηση είναι το γεγονός ότι η κατανάλωση τροφής είναι κατά πολύ μικρότερη.

Ζάλη

Μια μικρή μειοψηφία ληπτών σεμαγλουτίδης ανέφερε περιστατικά ζάλης, που όμως μπορεί να οφείλεται στη δράση του φαρμάκου στη μείωση της γλυκόζη. Η ζάλη είναι, άλλωστε, ένα κοινό σύμπτωμα της υπογλυκαιμίας.

Μείωση της μυικής μάζας

Η απώλεια βάρους συνήθως συνεπάγεται και μείωση της μυικής μάζας, το οποίο είναι αναμενόμενο. Ειδικοί ωστόσο έχουν εκφράσει τον προβληματισμό τους για τις περιπτώσεις εκτεταμένης απώλειας μυικής μάζας.

Βάσει περιορισμένων δεδομένων, οι χρήστες σεμαγλουτίδης έχασαν 60% λίπους και 40% άλιπης μάζας. Μια ανασκόπηση που δημοσιεύθηκε το 2017 ανέφερε ότι οι άνθρωποι που χρησιμοποιούν άλλες μεθόδους για να χάσουν βάρος τείνουν να χάνουν 20 έως 30% άλιπης μάζας.

Οι εταιρείες αναζητούν συνδυαστικές φαρμακευτικές θεραπείες για την αντιμετώπιση του φαινομένου, όπως ανέφεραν τον περασμένο Φεβρουάριο οι New York Times.

Έως τότε, οι ειδικοί τονίζουν τη σημασία όσοι λαμβάνουν τα φάρμακα αυτά να κάνουν ασκήσεις ενδυνάμωσης για να διατηρήσουν τη μυϊκή μάζα κατά τη διάρκεια της απώλειας βάρους. Η κατανάλωση αρκετών πρωτεϊνών μπορεί επίσης να βοηθήσει.

Βελτίωση της σχέσης με το φαγητό και όχι μόνο

Η χρήση του Ozempic για πολλά από τα άτομα που το έλαβαν συνοδεύτηκε από σημαντική μείωση εθιστικών και ψυχαναγκαστικές συμπεριφορές, τόσο με το φαγητό και το ποτό όσο και με τα ψώνια, τον τζόγο ή ακόμη και την ονυχοφαγία.

Πολλαπλές κλινικές δοκιμές βρίσκονται τώρα σε εξέλιξη για τη διερεύνηση των δυνατοτήτων των φαρμάκων GLP-1 ως φαρμάκων κατά του εθισμού.

Ταχυκαρδία

Η εν λόγω παρενέργεια αναφέρεται και στο φυλλάδιο του FDA. Σε κλινικές δοκιμές, χαμηλότερες δόσεις του Ozempic «οδήγησαν σε μέση αύξηση του καρδιακού ρυθμού κατά 2 έως 3 παλμούς ανά λεπτό». Ορισμένοι ασθενείς βρήκαν την εμπειρία αυτή άβολη.

Ο FDA συμβουλεύει τους ασθενείς να ενημερώνουν το γιατρό τους περίθαλψης αν εμφανίσουν ταχυκαρδία σε ανάπαυση. Όσοι παρουσιάζουν «συνεχείς» αυξήσεις στον καρδιακό ρυθμό σε κατάσταση ηρεμίας θα πρέπει να διακόψουν το φάρμακο.

Βέβαια, αν μπορεί να ακούγεται ανησυχητικό αξίζει να υπενθυμίσουμε ότι η σεμαγλουτίδη και η τιρεζεπατίδη έχουν συντριπτικά θετικές επιδράσεις στην υγεία της καρδιάς.

Μάλιστα, η σεμαγλουτίδη εγκρίθηκε πρόσφατα ως θεραπεία για την πρόληψη των καρδιακών προσβολών και προκαταρκτικές μελέτες δείχνουν ότι η τιρζεπατίδη προσδίδει επίσης ευρεία καρδιαγγειακά οφέλη.

Διαβητική αμφιβληστροειδοπάθεια

Τα άτομα με διαβήτη θα πρέπει να γνωρίζουν ότι υπάρχουν ορισμένες ενδείξεις ότι η σεμαγλουτίδη μπορεί να αυξήσει τη συχνότητα εμφάνισης διαβητικής αμφιβληστροειδοπάθειας, μιας μορφής οφθαλμικής νόσου που μπορεί να οδηγήσει σε απώλεια όρασης. Αν και κάποια σχέση εντοπίστηκε σε μια μελέτη, η σύνδεση αμφισβητείται καθώς μια άλλη μεγάλη μελέτη σεμαγλουτίδης δεν διαπίστωσε τέτοιο κίνδυνο.

Μια πρόσφατη συζήτηση του θέματος από εμπειρογνώμονες της Αμερικανικής Ακαδημίας Οφθαλμολογίας έκανε λόγο για αρχική επιδείνωση, η οποία είναι προσωρινή και διαχειρίσιμη, αν και απαιτεί συνεχή έλεγχο από τους οφθαλμίατρους.

Υπογλυκαιμία

Ουσιαστικά αυτή η παρενέργεια πρκαλείται από τη δράση άλλων φαρμάκων για τη διαχείριση του σακχάρου, που λαμβάνονται μαζί με τη σεμαγλουτίδη. Όσοι έχουν διαβήτη και πρόκειται να ξεκινήσουν τη χορήγηση νέου GLP-1, ίσως χρειαστεί να αλλάξουν τις δοσολογίες άλλων φαρμάκων.

Στυτική δυσλειτουργία

Μελέτες έχουν διαπιστώσει ότι τα φάρμακα GLP-1 μπορούν πράγματι να αυξήσουν τα επίπεδα τεστοστερόνης και να βελτιώσουν τη στυτική δυσλειτουργία. Ωστόσο, μια μελέτη που δημοσιεύθηκε τον Φεβρουάριο του 2024 έδειξε ότι οι άνδρες χωρίς διαβήτη που χρησιμοποιούν σεμαγλουτίδη θα μπορούσαν να έχουν 10 φορές περισσότερες πιθανότητες να εμφανίσουν στυτική δυσλειτουργία, (1,4% συνολικά, έναντι μόνο 0,14% σε μια ομάδα ελέγχου). Ο κίνδυνος υπογοναδισμού (χαμηλή τεστοστερόνη) αυξήθηκε επίσης απότομα.

Αυτό το αποτέλεσμα εξέπληξε τους συντάκτες της μελέτης, επειδή η απώλεια βάρους συνήθως βελτιώνει τη στυτική δυσλειτουργία. Η στυτική δυσλειτουργία πάντως μπορεί να αντιμετωπιστεί.

Σπάνιες, σοβαρές παρενέργειες

Η σεμαγλουτίδη οδηγεί επίσης συνδέεται με ένα μικρό αριθμό ιδιαίτερα σπάνιων αλλά δυνητικά σοβαρών ανεπιθύμητων ενεργειών, όπως η πανγκρεατίτιδα, η νεφρική ανεπάρκεια (αν και ως κανόνα η σεμαγλουτίδη εμφανίζει θετική επίδραση στην υγεία των νεφρών) και η νόσος χοληδόχου κύστης.

Υπήρξαν επίσης ορισμένες αναφορές αλλεργικών αντιδράσεων.