Προβληματισμός στον ΠΟΥ: «Μεγάλη ανησυχία» για τη μετάδοση της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπους

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ) εξέφρασε σήμερα Πέμπτη (18/4) την «τεράστια ανησυχία του» για την αυξανόμενη εξάπλωση του στελέχους H5N1 της γρίπης των πτηνών σε άλλα είδη, ανάμεσά τους και άνθρωποι.

«Παραμένει, πιστεύω, (αιτία) τεράστιας ανησυχίας», δήλωσε ο Τζέρεμι Φάραρ επικεφαλής επιστήμονας του ΠΟΥ στη διάρκεια συνέντευξης Τύπου από τη Γενεύη.

Ο φόβος είναι ότι ο ιός Η5Ν1, που στους ανθρώπους, οι οποίοι μολύνθηκαν μετά την επαφή τους με άρρωστα ζώα, είχε «εξαιρετικά υψηλό ποσοστό θνησιμότητας», θα προσαρμοστεί και θα είναι ικανός να μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Προς το παρόν δεν υπάρχουν αποδείξεις ότι ο Η5Ν1 έχει μεταδοθεί από άνθρωπο σε άνθρωπο.

Ποσοστό θνησιμότητας 52% στους ανθρώπους!

Από την αρχή του 2023 ως την 1η Απριλίου 2024 ο ΠΟΥ ανακοίνωσε ότι κατέγραψε σε 23 χώρες συνολικά 889 κρούσματα της γρίπης των πτηνών σε ανθρώπου και 463 θανάτους, δηλαδή ποσοστό θνησιμότητας 52%.

Πέρα από την παρακολούθηση των ανθρώπων που μολύνθηκαν από ζώα –αγελάδες σε μια πρόσφατη περίπτωση στις ΗΠΑ- «είναι ακόμη πιο σημαντικό να κατανοήσουμε πόσες μολύνσεις υπάρχουν σε ανθρώπους χωρίς να το γνωρίζουν, διότι με αυτό τον τρόπο θα γίνει η προσαρμογή του ιού», εξήγησε ο Φάραρ.

«Είναι τραγικό που το λέω, αλλά αν μολυνθώ από τον Η5Ν1 και πεθάνω, αυτό τελειώνει», δηλαδή σπάει η αλυσίδα μετάδοσης, επισήμανε. «Αν κάνω τον γύρο της κοινότητας και μεταδώσω τον ιό σε άλλο άνθρωπο, ξεκινώ νέο κύκλο», τόνισε.

Στις αρχές Απριλίου οι αμερικανικές Αρχές είχαν ανακοινώσει ότι ένας άνθρωπος βρέθηκε θετικός στη γρίπη των πτηνών, αφού μολύνθηκε από αγελάδα στο Τέξας.

Προς το παρόν οι περιπτώσεις μετάδοσης του ιού σε άνθρωπο είναι πολύ σπάνιες.

Ένα 9χρονο παιδί, φορέας του στελέχους Η5Ν1, πέθανε από γρίπη των πτηνών στην Καμπότζη τον Φεβρουάριο, ενώ στη χώρα καταγράφηκαν το 2023 άλλοι τρεις θάνατοι από την ίδια ασθένεια.

Στις ΗΠΑ ο ασθενής εμφάνισε «κόκκινα μάτια ως μοναδικό σύμπτωμα», διευκρίνισαν οι Αρχές, ενώ πρόσθεσαν ότι τέθηκε σε απομόνωση και του χορηγήθηκε αντιιικό φάρμακο που χρησιμοποιείται για τη γρίπη.

Τι είναι η γρίπη των πτηνών (Η5Ν1)

Όπως αναφέρει ο ΕΟΔΥ σε ενημερωτικό του σημείωμα, η γρίπη των πτηνών ανιχνεύτηκε για πρώτη φορά το 1996 σε χήνα στην Κίνα. Το 1997 σημειώθηκαν τα πρώτα ανθρώπινα κρούσματα (Hong Kong) όπου από τους 18 ασθενείς κατέληξαν οι 6.

Κατά την περίοδο μέχρι το 2004 ο ιός κυκλοφορούσε αποκλειστικά στη Ν/Α Ασία προσβάλλοντας εκτός από πτηνά και άλλα είδη ζώων όπως αιλουροειδή, σκύλους, ασβούς, νυφίτσες, μινκς, και σποραδικά ανθρώπους. Η επίμονη παρουσία του ιού στην περιοχή και σε μεγάλο αριθμό πτηνών αλλά και άλλων ζώων συνέβαλε στη γενετική του εξέλιξη. Οι συνεχιζόμενες προσπάθειες περιορισμού δεν έφεραν αποτέλεσμα και το 2005 ο ιός έκανε την εμφάνισή του στη Β/Δ Κίνα προκαλώντας μαζικούς θανάτους άγριων υδρόβιων πτηνών (λίμνη Qinghai). Το γεγονός αυτό θεωρείται κομβικό γιατί από εκεί ο ιός πέρασε στη Σιβηρία, στη συνέχεια μεταδόθηκε σε παρακείμενες χώρες και η γρίπη των πτηνών εξαπλώθηκε παγκόσμια.

Ο ιός της γρίπης των πτηνών έχει δύο πρωτεΐνες στην εξωτερική του επιφάνεια, την αιμαγλουτινίνη (Η) και τη νευραμινιδάση (Ν) και σχετίζονται με την ικανότητα μετάδοσης και πρόκλησης σοβαρής νόσου. Υπάρχουν αρκετοί διαφορετικοί τύποι αυτών των πρωτεϊνών και ο κάθε υπότυπος του ιού ονοματίζεται με βάση τον συνδυασμό τους π.χ. ο H5N1 έχει την αιμαγλουτινίνη τύπου 5 (Η5) και τη νευραμινιδάση τύπου 1 (Ν1). Ομοίως ονοματίζονται και οι άλλοι υπότυποι του ιού π.χ. H3N8, H7N4, H7N9, H9N2 κλπ. Οι υπότυποι διακρίνονται περαιτέρω σε γενότυπους, κλάδους (clades) κλπ. Με διαφορετικά χαρακτηριστικά μεταδοτικότητας και παθογενετικότητας.

Η γρίπη των πτηνών και ιδιαίτερα ορισμένοι υπότυποι/γενότυποι μπορεί να προκαλέσουν σοβαρή νόσο στον άνθρωπο όμως η μετάδοση απαιτεί στενή και χωρίς προφυλάξεις επαφή με πτηνά και ο ιός δεν μεταδίδεται εύκολα από άνθρωπο σε άνθρωπο. Ωστόσο, όσο ο ιός παραμένει σε κυκλοφορία έχει την ικανότητα να εξελίσσεται και να αποκτά νέα χαρακτηριστικά.

Αυτό που ανησυχεί τους επιστήμονες είναι ο κίνδυνος εμφάνισης νέου υπότυπου/γενότυπου του ιού με τη δυνατότητα να μεταδίδεται εύκολα από τα πτηνά στον άνθρωπο και μεταξύ των ανθρώπων ο οποίος θα μπορεί να προκαλεί σοβαρή νόσο καθώς θα πρόκειται για νέο ιό και ο ανθρώπινος πληθυσμός δε θα προστατεύεται από κάποιο βαθμό ανοσίας.