Σπουδαία ανακάλυψη: Σημαντικό έργο αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου βρέθηκε θαμμένο στον Βεζούβιο

Σε μία εξαιρετικά σημαντική ανακάλυψη προχώρησαν οι αρχαιολόγοι στην περιοχή που κάποτε βρισκόταν το Ερκολάνο στην Ιταλία, στους πρόποδες του Βεζούβιου. Το Ερκολάνο (Herculaneum) ήταν αρχαία ρωμαϊκή πόλη, που καταστράφηκε μαζί με την Πομπηία, από την ιστορική ηφαιστειακή έκρηξη του 79 μ.Χ.

Ένας απανθρακωμένος πάπυρος που ανακτήθηκε από ρωμαϊκή βίλα στην περιοχή, η οποία θάφτηκε κάτω από τόνους στάχτης και ελαφρόπετρας, ταυτοποιήθηκε ως το επιδραστικό έργο του αρχαίου Έλληνα φιλοσόφου Φιλόδημου.

Οι ερευνητές υπέβαλαν την απανθρακωμένη περγαμηνή σε ακτινογραφία και εντόπισαν τον τίτλο και τον συγγραφέα του έργου.

Ουσιαστικά το «ξετύλιξαν» σε υπολογιστή και ήταν η πρώτη φορά που αποκαλύφθηκαν τόσο κρίσιμες λεπτομέρειες του ευρήματος.

Ίχνη γραμμάτων με μελάνι που ήταν ορατά στις εικόνες από ακτίνες Χ, αποκάλυψαν ότι το κείμενο ήταν μέρος ενός πολύτομου έργου με τίτλο «Περί Κακιών», γραμμένο από τον Επικούρειο φιλόσοφο Φιλόδημο τον 1ο αιώνα π.Χ.

«Είναι ο πρώτος πάπυρος όπου το μελάνι μπορούσε μόλις να φανεί στη σάρωση», δήλωσε ο Δρ. Michael McOsker, παπυρολόγος στο University College London, ο οποίος συνεργάζεται με ερευνητές στην Οξφόρδη στην προσπάθεια να αποκρυπτογραφήσει το κείμενο.

«Κανείς δεν ήξερε περί τίνος επρόκειτο. Δεν ξέραμε καν αν είχε γραφή επάνω», εξήγησε.

Η περγαμηνή είναι μία από τις εκατοντάδες που βρέθηκαν στη βιβλιοθήκη της πολυτελούς ρωμαϊκής βίλας, η οποία, εκτιμάται ότι ανήκε στον πεθερό του Ιούλιου Καίσαρα.

Ακτινογραφία αντί «ξετυλίγματος»

Οι ανασκαφές του 18ου αιώνα ανέκτησαν πολλές από τις αρχαίες περγαμηνές, οι περισσότερες από τις οποίες φυλάσσονται στην Εθνική Βιβλιοθήκη της Νάπολης. Αλλά τα έγγραφα είναι καμένα σε τόσο σημαντικό βαθμό, που θρυμματίζονται όταν οι ερευνητές προσπαθούν να τα ξετυλίξουν φυσικά και το μελάνι είναι δυσανάγνωστο στον απανθρακωμένο πάπυρο.

Η αποκάλυψη έγινε στο πλαίσιο μιας διεθνούς συνεργασίας, με βασικούς φορείς το University College London, το Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης και τη Βιβλιοθήκη Bodleian, όπου φυλάσσεται ο πάπυρος με την κωδική ονομασία PHerc. 172.

Το έγγραφο υπέστη προηγμένη σάρωση με ακτίνες Χ στο εθνικό εργαστήριο Synchrotron Diamond της Βρετανίας. Εκεί, εντοπίστηκαν ίχνη αρχαίας μελάνης που σχημάτιζαν λέξεις στα ελληνικά, με πιο εντυπωσιακή την επανάληψη της λέξης «ἀηδία» (αηδία ή αποστροφή).

Ο πάπυρος «του Φιλόδημου» και η... «αηδία»

Ο κύλινδρος με το όνομα PHerc. 172, σαρώθηκε τον περασμένο Ιούλιο στο Diamond. Εκεί, εντοπίστηκαν ίχνη αρχαίας μελάνης που σχημάτιζαν λέξεις στα ελληνικά, με πιο εντυπωσιακή την επανάληψη της λέξης «ἀηδία» (αηδία ή αποστροφή).

Περαιτέρω εργασία του Sean Johnson στο Vesuvius Challenge, και ξεχωριστά των Marcel Roth και Micha Nowak στο Πανεπιστήμιο του Βίρτσμπουργκ στη Γερμανία, βρήκε τον τίτλο και τον συγγραφέα του κειμένου στο εσωτερικό τμήμα του κυλίνδρου, κερδίζοντας το πρώτο βραβείο 60.000 δολαρίων.

Μαζί με τα «Περί Κακιών» και «Φιλόδημος», στον κύλινδρο εντοπίστηκε ένας αριθμός «τόμου» με το γράμμα «Α», στοιχείο που υποδηλώνει ότι θα μπορούσε να είναι το πρώτο μέρος του έργου. Το «Περί Κακιών» περιέχει τουλάχιστον 10 βιβλία-τόμους, ενώ καλύπτει θέματα όπως η αλαζονεία, η απληστία, η κολακεία και η διαχείριση του νοικοκυριού.

Όπως αναφέρει ο Guardian, σύντομα οι ειδικοί αναμένεται να συγκεντρώσουν πολύ περισσότερα στοιχεία για τους παπύρους. 18 από αυτούς σαρώθηκαν στο Diamond τον περασμένο Μάρτιο και 20 ακόμα πρόκειται να απεικονιστούν στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Ακτινοβολίας «Σύγχροτρον» στη Γκρενόμπλ αυτή την εβδομάδα.

Η μετατροπή των ιχνών σε κείμενο

«Βλέπουμε στοιχεία μελανιού σε πολλά από τα νέα χειρόγραφα που έχουμε σαρώσει, αλλά δεν τα έχουμε μετατρέψει ακόμη σε συνεκτικό κείμενο», δήλωσε ο Δρ. Brent Seales, καθηγητής πληροφορικής στο Πανεπιστήμιο του Κεντάκι στις ΗΠΑ, ο οποίος συνίδρυσε το Vesuvius Challenge.

«Αυτό είναι το σημερινό εμπόδιο μας: η μετατροπή των τεράστιων δεδομένων σάρωσης σε οργανωμένα τμήματα που είναι σωστά τμηματοποιημένα, ουσιαστικά σαρωμένα και ενισχυμένα, έτσι ώστε τα στοιχεία μελανιού να μπορούν στη συνέχεια να ερμηνευτούν ως πραγματικό κείμενο», τόνισε.

Από την πλευρά του, ο Δρ. Michael McOsker δήλωσε: «Ο ρυθμός επιταχύνεται πολύ γρήγορα... Όλη η τεχνολογική πρόοδος που έχει σημειωθεί σε αυτό, έχει γίνει τα τελευταία 3 έως 5 χρόνια και στα χρονοδιαγράμματα των κλασικιστών, αυτό είναι απίστευτο. Όλα όσα λαμβάνουμε από τη βιβλιοθήκη του Ερκολάνο είναι καινούρια για εμάς».