Συμβούλιο υπουργών Ενέργειας: Στο τραπέζι οι ελληνικές προτάσεις για θωράκιση της ενεργειακής αγοράς

Στη σημερινή συνεδρίαση του Συμβουλίου Υπουργών Ενέργειας στο Λουξεμβούργο, ο υπουργός Περιβάλλοντος και Ενέργειας, Σταύρος Παπασταύρου , αναμένεται να προτείνει τη λήψη κρίσιμων μέτρων ασφαλείας για την αποτροπή μιας νέας εκτόξευσης των τιμών ηλεκτρικής ενέργειας στη Νοτιοανατολική Ευρώπη.

Συνοδευόμενος από τον υφυπουργό Νίκο Τσάφο , ο κ. Παπασταύρου θα επαναφέρει την ελληνική πρόταση για άμεση ενεργοποίηση της Task Force, που είχε κατατεθεί ήδη από τον Σεπτέμβριο με επιστολή του Πρωθυπουργού προς την Πρόεδρο της Κομισιόν. Επιπλέον, θα εισηγηθεί τη δημιουργία Ομάδας Εργασίας μεταξύ των χωρών της περιοχής και των Διαχειριστών τους, με σκοπό την ταχεία αντίδραση σε πιθανές στρεβλώσεις της αγοράς.

Προσερχόμενος στη σύνοδο ο υπουργός δήλωσε «σε έναν κόσμο που ολοένα και περισσότερο διχάζεται, η Ευρώπη πρέπει να ενώσει δυνάμεις για να γκρεμίσει
το “τείχος” της ενεργειακής ανισότητας»

Μηχανισμός άμεσης παρέμβασης για την αποτροπή ακραίων τιμών

Η προτεινόμενη Ομάδα Εργασίας θα βρίσκεται σε επιφυλακή καθ’ όλη τη διάρκεια του καλοκαιριού, με στόχο την έγκαιρη αντιμετώπιση φαινομένων που θα μπορούσαν να προκαλέσουν νέα «ράλι» τιμών στη χονδρεμπορική αγορά. Θα διατηρεί ανοικτή γραμμή με τους ευρωπαϊκούς θεσμούς, ώστε να προτείνονται άμεσα διορθωτικές ενέργειες.

Το σκεπτικό πίσω από τις παρεμβάσεις έχει τις ρίζες του στην εμπειρία του περσινού καλοκαιριού, όταν σε ορισμένες περιπτώσεις η διαφορά τιμών μεταξύ γειτονικών χωρών ξεπερνούσε τα 100 ευρώ/MWh – με χαρακτηριστικό παράδειγμα την Ουγγαρία, όπου η τιμή άγγιξε τα 940 ευρώ/MWh, ενώ στην Αυστρία ήταν μόλις 61 ευρώ/MWh.

Η ανισορροπία αυτή οφειλόταν κυρίως στη μειωμένη ροή ενέργειας από την Κεντρική προς την Ανατολική Ευρώπη, φαινόμενο που ανέδειξε τα προβλήματα διασυνδεσιμότητας και συντονισμού, παρά τη θεωρητικά ενιαία ευρωπαϊκή αγορά.

Νέα γεωπολιτική πίεση από τη Μέση Ανατολή

Η ενεργειακή αβεβαιότητα εντείνεται και από τις πρόσφατες εξελίξεις στη Μέση Ανατολή, μετά την επίθεση του Ισραήλ στο Ιράν, που προκάλεσε τη διακοπή παραγωγής στο κοίτασμα Λεβιάθαν. Η ανάγκη της Αιγύπτου να καλύψει το κενό μέσω εισαγωγών LNG από διεθνείς αγορές δημιουργεί επιπλέον ανοδική πίεση στις τιμές φυσικού αερίου , με άμεσο αντίκτυπο και στις τιμές ηλεκτρικής ενέργειας.

Σε περίπτωση που κλιμακωθεί η κρίση και διακοπεί η διακίνηση LNG από τα Στενά του Ορμούζ, το κόστος θα μπορούσε να αυξηθεί δραματικά. Αυτό καθιστά πιο αναγκαία από ποτέ τη λειτουργία μιας πραγματικά ενιαίας και συντονισμένης ευρωπαϊκής αγοράς ενέργειας.

Πρεμιέρα για την ευρωπαϊκή Task Force

Η ελληνική πρόταση για τη συγκρότηση ευρωπαϊκής Δύναμης Κρούσης (Task Force) έγινε δεκτή και συμπεριλήφθηκε στο Action Plan for Affordable Energy της Κομισιόν. Ωστόσο, μέχρι σήμερα δεν έχει συγκροτηθεί επίσημα ούτε έχει συνεδριάσει.

Η Ελλάδα αναμένεται σήμερα να ζητήσει τον καθορισμό συγκεκριμένης ημερομηνίας για την πρώτη συνεδρίαση. Η Task Force θα έχει αποστολή τον καλύτερο συντονισμό των κρατών-μελών στην Ενεργειακή Ένωση και τη βελτίωση της διακυβέρνησης του ευρωπαϊκού συστήματος ηλεκτρικής ενέργειας. Θα υποβάλλει τακτικές εκθέσεις στην Κομισιόν, στο Συμβούλιο, στο Κοινοβούλιο και στο Ευρωπαϊκό Συμβούλιο.

Ένας από τους βασικούς της στόχους θα είναι η αντιμετώπιση των ανισοτήτων και των αποκλίσεων μεταξύ περιοχών, μέσω τεχνικών και ρυθμιστικών παρεμβάσεων και επενδύσεων σε διασυνδέσεις.

Ο ρόλος της Ομάδας Εργασίας ως ενδιάμεσος μηχανισμός

Μέχρι να ενεργοποιηθεί πλήρως η Task Force, η Ομάδα Εργασίας των χωρών της ΝΑ Ευρώπης θα μπορεί να αναλαμβάνει δράσεις όπως η παρέμβαση σε περιπτώσεις ανεπαρκούς αξιοποίησης των υφιστάμενων διασυνδέσεων,  για παράδειγμα, ώστε να αυξηθούν οι ροές ενέργειας από Κεντρική προς Ανατολική Ευρώπη. Αντίστοιχο μέτρο είχε ληφθεί κατά την ενεργειακή κρίση, για την ενίσχυση των εξαγωγών από τη Γαλλία προς τη Γερμανία.

Στο τραπέζι και η πλήρης απεξάρτηση από το ρωσικό φυσικό αέριο

Στο περιθώριο της Συνόδου, θα τεθεί επί τάπητος και το ευρωπαϊκό σχέδιο για την πλήρη απεξάρτηση από τις εισαγωγές ρωσικού φυσικού αερίου έως το 2027, στο πλαίσιο του REPowerEU. Η Κομισιόν έχει εξαγγείλει ότι θα παρουσιάσει σχετική δέσμη νομοθετικών μέτρων αύριο, Τρίτη 17 Ιουνίου.

Το προτεινόμενο roadmap περιλαμβάνει μεταξύ άλλων τη δημιουργία πλαισίου ιχνηλασιμότητας για την προέλευση του αερίου, καθώς και την εκπόνηση Εθνικών Σχεδίων από κάθε κράτος-μέλος για την απεμπλοκή από το ρωσικό καύσιμο.

Επαφές στη Σόφια ενόψει του Συμβουλίου

Πριν το Συμβούλιο, ο κ. Παπασταύρου μετέβη στη Σόφια, όπου συμμετείχε στο φόρουμ «GTF 5.0: Ενίσχυση της Ανταγωνιστικότητας και της Καινοτομίας στην Κεντρική και Ανατολική Ευρώπη». Εκεί είχε επαφές με τον Βούλγαρο Υπουργό Ενέργειας, παρουσιάζοντας τις ελληνικές προτάσεις που συζητούνται σήμερα στο Λουξεμβούργο.