Τελεσίγραφο ΕΕ : Κλείνει τη στρόφιγγα του ρωσικού αερίου και πετρελαίου έως το 2027

Σήμερα, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή υπέβαλε νομοθετική πρόταση με στόχο τη σταδιακή και συντονισμένη απεξάρτηση της ΕΕ από το ρωσικό φυσικό αέριο και πετρέλαιο έως το τέλος του 2027. Η πρωτοβουλία εντάσσεται στο ευρύτερο πλαίσιο του Σχεδίου REPowerEU, που θεσπίστηκε το Μάιο του 2022, με στόχο την ενίσχυση της ενεργειακής ασφάλειας και την επιτάχυνση της ενεργειακής μετάβασης. 

Ο ευρωπαίος Επίτροπος Ενέργειας Νταν Γιόργκενσεν σύμφωνα με όσα μεταδίδει το Reuters τόνισε ότι «η εισαγωγή φυσικού αερίου από τη Ρωσία αποτελεί απειλή για την ασφάλεια της Ευρώπης, γι’ αυτό προτείνουμε την απαγόρευση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου από την ΕΕ. Αυτό θα αυξήσει την ενεργειακή μας ανεξαρτησία και θα μειώσει τα έσοδα που χρησιμοποιεί ο Πούτιν για τη χρηματοδότηση του πολέμου».

Διαβεβαίωσε επίσης ότι «κανένα κράτος μέλος δεν θα μείνει χωρίς ενέργεια» και ότι η Επιτροπή θα παράσχει στήριξη, ειδικά σε εκείνα με μεγαλύτερη εξάρτηση. 

Από την πλευρά της η Πρόεδρος της Επιτροπής Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν  υπογράμμισε ότι «η Ρωσία έχει επανειλημμένα προσπαθήσει να μας εκβιάσει με τα ενεργειακά της αποθέματα ως όπλο. Λαμβάνουμε ξεκάθαρα μέτρα για να κλείσουμε τη στρόφιγγα και να θέσουμε οριστικό τέλος στην εποχή των ρωσικών ορυκτών καυσίμων στην Ευρώπη». 

Προηγούμενα βήματα και μέχρι σήμερα κατάσταση

Από την άνοιξη του 2022, μετά τη ρωσική εισβολή στην Ουκρανία:

• Οι εισαγωγές ρωσικού άνθρακα απαγορεύτηκαν πλήρως.
• Το μερίδιο του ρωσικού πετρελαίου μειώθηκε από 27% σε μόλις 3% των συνολικών εισαγωγών της ΕΕ.
• Οι εισαγωγές φυσικού αερίου από τη Ρωσία έπεσαν από 45% το 2021 σε 19% το 2024, με προβλέψεις για περαιτέρω μείωση στο 13% το 2025 μετά το τέλος της διέλευσης μέσω Ουκρανίας.

Παρά τα σημαντικά αυτά αποτελέσματα, η ΕΕ εξακολούθησε να ξοδεύει 23 δισ. € σε ρωσικά ορυκτά καύσιμα το 2024,εκθέτοντας την στην αβεβαιότητα των διεθνών αγορών και σε γεωπολιτικούς κινδύνους.

Κύρια σημεία της πρότασης

Υποβολή εθνικών σχεδίων

Μέχρι το τέλος του 2025, κάθε κράτος μέλος θα παρουσιάσει λεπτομερή εθνικό σχέδιο με ορόσημα για τη σταδιακή παύση των εισαγωγών ρωσικού φυσικού αερίου και πετρελαίου.

Χρονοδιάγραμμα απαγορεύσεων

• Νέες συμβάσεις ρωσικού φυσικού αερίου: απαγόρευση από 1η Ιανουαρίου 2026.
• Βραχυπρόθεσμες συμβάσεις (υφιστάμενες): λήξη έως 17 Ιουνίου 2026, με εξαίρεση το αέριο που παραδίδεται σε χερσαία, απομονωμένα κράτη μέλη μέσω μακροπρόθεσμων συμβάσεων, οι οποίες επιτρέπονται έως τα τέλη του 2027.
• Μακροπρόθεσμες συμβάσεις: λήξη έως τις 31 Δεκεμβρίου 2027.
• Συμβάσεις τερματικών ΥΦΑ: απαγορεύονται οι μακροπρόθεσμες υπηρεσίες σε ρωσικούς ή ρωσικο-ελεγχόμενους πελάτες, ώστε να απελευθερωθεί χωρητικότητα για εναλλακτικούς προμηθευτές. 

Διαφάνεια και έλεγχος

1. Οι εταιρείες με συμβάσεις εισαγωγής ρωσικού αερίου θα υποβάλλουν λεπτομερείς πληροφορίες στην Επιτροπή.
2. Οι εισαγωγείς θα παρέχουν στις τελωνειακές αρχές στοιχεία για τη διαδρομή του αερίου από την πηγή μέχρι το σημείο εισόδου στην ΕΕ.

Επόμενα βήματα

Η πρόταση θα πρέπει να εγκριθεί από το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο και το Συμβούλιο της ΕΕ με ειδική πλειοψηφία (65% των κρατών-μελών, αντιπροσωπεύοντας το 65% του πληθυσμού). Η Ουγγαρία και η Σλοβακία, που εξακολουθούν να εξαρτώνται ενεργειακά από τη Ρωσία, ενδέχεται να την καταψηφίσουν.