Το διαδίκτυο «σκοτώνει» τη δημιουργικότητα στις ομάδες, δείχνει νέα μελέτη

Μια νέα μελέτη από το Πανεπιστήμιο Carnegie Mellon αποκαλύπτει πως η χρήση του διαδικτύου κατά τη διάρκεια των συσκέψεων μπορεί να εγκλωβίσει περιορίσει τη δημιουργικότητα. Η έρευνα βασίστηκε σε ένα δημοφιλές τεστ, όπου ζητήθηκε από 244 άτομα να σκεφτούν ασυνήθιστες χρήσεις για μια ομπρέλα ή μια ασπίδα. Κάποιοι μπορούσαν να χρησιμοποιήσουν το διαδίκτυο, ενώ άλλοι έπρεπε να βασιστούν αποκλειστικά στη φαντασία τους. Ενώ δεν υπήρξε σημαντική διαφορά στην απόδοση των ατόμων, όταν οι ιδέες τους συγκεντρώθηκαν σε ομάδες, τα αποτελέσματα ήταν ξεκάθαρα: οι ομάδες με πρόσβαση στο διαδίκτυο παρήγαγαν λιγότερες και λιγότερο πρωτότυπες ιδέες.

Οι ειδικοί εξηγούν ότι όταν όλοι βλέπουν τις ίδιες απαντήσεις στο Google, είναι φυσικό να καταλήγουν σε παρόμοιες ιδέες, πολλές φορές με την ίδια σειρά. Αντιθέτως, όσοι δεν είχαν πρόσβαση στη μηχανή αναζήτησης παρουσίασαν μεγαλύτερη ποικιλία και μοναδικότητα στις σκέψεις τους. Το διαδίκτυο φαίνεται να οδηγεί σε έναν κοινό παρονομαστή αντί να ενισχύει τη φαντασία, ειδικά σε συλλογικά περιβάλλοντα.

Το πείραμα με την ομπρέλα και την ασπίδα

Όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News, η σύγκριση ανάμεσα στις λέξεις «ομπρέλα» και «ασπίδα» ανέδειξε ένα ενδιαφέρον στοιχείο. Για την «ομπρέλα» υπήρχαν πολλές ιδέες διαθέσιμες online, κάτι που οδήγησε τους συμμετέχοντες σε λιγότερες πρωτότυπες απαντήσεις. Για την «ασπίδα» όμως, οι πληροφορίες στο διαδίκτυο ήταν ελάχιστες, με αποτέλεσμα οι ιδέες να είναι πιο δημιουργικές. Το φαινόμενο αυτό δείχνει πως όταν δίνεται ένα έτοιμο παράδειγμα, οι άνθρωποι δυσκολεύονται να σκεφτούν έξω από αυτό το πλαίσιο.

Η μελέτη δεν ρκέστηκε σε αυτό το πείραμα. Οι ερευνητές επανεξέτασαν και προηγούμενα δεδομένα για να επιβεβαιώσουν τα ευρήματά τους. Εξέτασαν όχι μόνο τον αριθμό των ιδεών, αλλά και πόσο καινοτόμες και χρήσιμες ήταν. Και στις δύο περιπτώσεις, οι ομάδες χωρίς ψηφιακά μέσα τα πήγαν καλύτερα. Αυτό δεν σημαίνει πως κάθε άτομο χωρίς διαδίκτυο έδωσε εξαιρετικές απαντήσεις. Όμως η γενική εικόνα έδειξε πως η απουσία αναζητήσεων επέτρεψε περισσότερη ποικιλία και λιγότερο προβλέψιμες ιδέες.

Πώς να χρησιμοποιούμε το διαδίκτυο έξυπνα στη δημιουργική εργασία

Οι ειδικοί  επισημαίνουν πως το διαδίκτυο δεν μας κάνει λιγότερο έξυπνους. Αντίθετα, επισημαίνει ότι ίσως δεν το αξιοποιούμε σωστά σε δημιουργικά περιβάλλοντα. Αντί να βασιζόμαστε στα κινητά μας, προτείνει να τα συμβουλευόμαστε πιο στρατηγικά. Πρώτα να καταγράφουμε τις δικές μας ιδέες, και μετά μπορούμε να αναζητήσουμε επιπλέον πληροφορίες online, ώστε να μην περιοριστούμε στα έτοιμα πρότυπα που προτείνει η μηχανή αναζήτησης.

Ειδικά σε μια εποχή όπου οι τεχνολογικές εξελίξεις διαδέχονται η μία την άλλη, η αξία της μοναδικότητας κάθε ατόμου είναι ανεκτίμητη. Μπορεί να ακούγεται απλοϊκό, αλλά το «είσαι μοναδικός» αποκτά πραγματικό βάρος όταν πρόκειται για την επίλυση πολύπλοκων προβλημάτων.

Οι επιστήμονες προτείνουν ακόμη και τη βελτίωση των ερωτημάτων που κάνουμε στις μηχανές αναζήτησης ή στα εργαλεία τεχνητής νοημοσύνης. Από μια σωστή διατύπωση μπορεί να προκύψουν πιο ουσιαστικές και πρωτότυπες απαντήσεις. Ειδικά όταν διακυβεύονται σημαντικά ζητήματα, όπως η κλιματική αλλαγή ή η κοινωνική πολιτική, η ποικιλία των προσεγγίσεων είναι κρίσιμη. Σε τέτοιες περιπτώσεις, το να μένουμε προσκολλημένοι στα «έτοιμα» του διαδικτύου μπορεί να είναι εμπόδιο.

Η γενική σύσταση της έρευνας είναι ξεκάθαρη: πριν στραφούμε σε μια μηχανή αναζήτησης, ας δώσουμε στον εαυτό μας λίγο χρόνο να σκεφτεί μόνος του. Η τεχνολογία μπορεί να περιμένει. Η ανθρώπινη σκέψη έχει ακόμα πολλά να προσφέρει.