Βιώσιμος Κόσμος: Σε αντιπαράθεση με τον περιβαλλοντοκτόνο Νόμο Χατζηδάκη
Η Ε.Ε. παρουσίασε δύο σημαντικές στρατηγικές, αναπόσπαστο μέρος και προάγγελο της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που έχουν στόχο αφενός την προστασία και αποκατάσταση της φύσης και αφετέρου ένα δίκαιο, υγιές και βιώσιμο σύστημα τροφίμων.
Η επιστημονική κοινότητα έχει καταστήσει σαφές ότι τα οικοσυστήματα σε όλο τον κόσμο βρίσκονται υπό ακραία πίεση. Η ραγδαία απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελεί θανάσιμη απειλή όχι για τη φύση, αλλά για τις κοινωνίες και για όλη τη ζωή στον πλανήτη.
Το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο έχει τονίσει, και κυρίως με την κήρυξη της έκτακτης ανάγκης για το κλίμα και το περιβάλλον, την επείγουσα ανάγκη αντιστροφής της τάσης ώστε να αντιμετωπιστούν όλοι οι παράγοντες απώλειας βιοποικιλότητας με συγκεκριμένες δράσεις, χρηματοδοτικά εργαλεία και νομικά δεσμευτικούς μετρήσιμους στόχους. Η Ευρώπη οφείλει με την πολιτική της να μπορέσει να αποκαταστήσει ισχυρά και υγιή οικοσυστήματα τώρα, έχοντας χάσει τον στόχο που η ίδια είχε θέσει για το 2020.
Την Τετάρτη 20 Μαΐου η Ευρωπαϊκή Επιτροπή πραγματοποίησε ένα σημαντικό βήμα. Παρουσίασε δύο σημαντικές στρατηγικές, αναπόσπαστο μέρος και προάγγελο της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, που έχουν στόχο αφενός την προστασία και αποκατάσταση της φύσης και αφετέρου ένα δίκαιο, υγιές και βιώσιμο σύστημα τροφίμων.
Η στρατηγική Farm to Fork («Από το αγρόκτημα στο πιάτο»), η οποία βρίσκεται στην καρδιά της ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας, στηρίζει βιώσιμα μοντέλα παραγωγής και κατανάλωσης και ταυτόχρονα προτείνει τη δημιουργία ενός θεσμικού πλαισίου για τα βιώσιμα συστήματα τροφίμων, όπως και ενός σχεδίου έκτακτης ανάγκης για τη διασφάλιση του εφοδιασμού και της ασφάλειας των τροφίμων σε περιπτώσεις κρίσεων όπως αυτή του SARS-CoV-2.
Ένα πραγματικά φιλόδοξο σχέδιο, το οποίο εισάγει 27 νέες πρωτοβουλίες για ολόκληρη την αλυσίδα τροφίμων. Ένα σχέδιο το οποίο θα πρέπει να χαράξει τον δρόμο της νέας Κοινής Αγροτικής Πολιτικής προς τη βιωσιμότητα και την ανθεκτικότητα. Η νέα ΚΑΠ θα μπορέσει να ανταποκριθεί στη φιλοδοξία τής ευρωπαϊκής Πράσινης Συμφωνίας και των δύο αυτών νέων στρατηγικών που αποτελούν τμήμα της μόνο υπό προϋποθέσεις.
Οι προϋποθέσεις είναι ένας ισχυρός προϋπολογισμός για την ΚΑΠ και ισχυρή πολιτική βούληση. Τα νέα Εθνικά Στρατηγικά Σχέδια της ΚΑΠ πρέπει να υιοθετήσουν την πράσινη μετάβαση και να εξασφαλίσουν ότι το ευρωπαϊκό σύστημα τροφίμων θα αποτελέσει το παγκόσμιο πρότυπο βιωσιμότητας και ποιότητας, με την Ελλάδα να έχει τη μοναδική ευκαιρία να παίξει πρωταγωνιστικό ρόλο σ’ αυτό λόγω των συγκριτικών πλεονεκτημάτων της.
Εν προκειμένω, η νέα στρατηγική «Από το αγρόκτημα στο πιάτο» της Ευρωπαϊκής Ένωσης θέτει συγκεκριμένους στόχους για τη μετάβαση του συστήματος τροφίμων, όπως η μείωση της χρήσης φυτοφαρμάκων κατά 50%, η μείωση κατά τουλάχιστον 20% της χρήσης λιπασμάτων, η μείωση κατά 50% των πωλήσεων αντιμικροβιακών ουσιών που χρησιμοποιούνται στην κτηνοτροφία και την υδατοκαλλιέργεια και η βιολογική καλλιέργεια του 25% των γεωργικών εκτάσεων μέχρι το 2030.
Στόχοι οι οποίοι θα οδηγήσουν σε δομικές αλλαγές στον αγροτοδιατροφικό τομέα τής Ευρώπης και της Ελλάδας. Τρανταχτό παράδειγμα η βιολογική γεωργία, όπου σήμερα (στοιχεία 2018) το 7,5% των γεωργικών εκτάσεων καλλιεργούνται με βιολογικά στην Ευρώπη και το 9,3% στην Ελλάδα.
Την ίδια στιγμή, η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα είναι επίσης ένα βασικό εργαλείο για την αλλαγή στην πολιτική της Ευρώπης όσον αφορά τη φύση και τις προστατευόμενες περιοχές. Διότι η παρούσα πολιτική έχει ομολογουμένως αποτύχει. Οι δύο στρατηγικές είναι αλληλοεπιδρώσες και αντιλαμβάνονται την ανάγκη η φύση, οι γεωργοί, οι επιχειρήσεις και οι καταναλωτές να εργαστούν από κοινού σε ένα βιώσιμο μέλλον.
Η στρατηγική για τη βιοποικιλότητα προτείνει, μεταξύ άλλων, τη θέσπιση νομικά δεσμευτικών μετρήσιμων στόχων για την αποκατάσταση κατεστραμμένων οικοσυστημάτων και ποταμών, τη βελτίωση της υγείας των προστατευόμενων οικοτόπων και ειδών της Ε.Ε., την επαναφορά επικονιαστών στη γεωργική γη, τη μείωση της ρύπανσης, την ενίσχυση του οικολογικού φορτίου των πόλεων, την ενίσχυση φιλικών προς τη βιοποικιλότητα γεωργικών πρακτικών και τη βελτίωση της υγείας των ευρωπαϊκών δασών.
Η νέα στρατηγική προτείνει γενναία βήματα έως το 2030, συμπεριλαμβανομένης της μετατροπής τουλάχιστον του 30% των εδαφών και των θαλασσών της Ευρώπης σε αποτελεσματικά διαχειριζόμενες προστατευόμενες περιοχές και της επαναφοράς τουλάχιστον του 10% αμφότερων σε ζώνες υψηλής προστασίας.
Δυστυχώς, όλα τα παραπάνω έρχονται σε ευθεία αντιπαράθεση με τον περιβαλλοντοκτόνο Νόμο Χατζηδάκη, ο οποίος αποδυναμώνει κρίσιμα εργαλεία περιβαλλοντικής πολιτικής και υπονομεύει σημαντικά την εφαρμογή του ευρωπαϊκού κεκτημένου στην Ελλάδα τόσο στο παρόν όσο και στο μέλλον. Η διατήρηση της βιοποικιλότητας πρέπει να αποτελεί βασικό μέρος της αντίδρασής μας στην παγκόσμια κρίση υγείας και περιβάλλοντος και μια βασική πτυχή για να διασφαλιστεί η μακροπρόθεσμη επιβίωση και ευημερία των κοινωνιών μας.
Δεν χωρά αμφιβολία πως η κρίση του κορoνοϊού κατέδειξε πόσο ευάλωτοι είμαστε όλοι και πόσο σημαντικό είναι να αποκατασταθεί η ισορροπία μεταξύ ανθρώπινης δραστηριότητας και φύσης. Οι στρατηγικές αυτές αποτελούν ζωτικό κομμάτι για μια νέα, μεγάλη και σπουδαία αλλαγή τη στιγμή που η κλιματική κρίση και η απώλεια της βιοποικιλότητας αποτελούν υπαρκτό κίνδυνο για την ανθρωπότητα.
Πρόκειται για δύο ιδιαιτέρως χρήσιμα εργαλεία, τα οποία αντιμετωπίζουν τις προκλήσεις των βιώσιμων συστημάτων τροφίμων με έναν ολοκληρωμένο τρόπο, αναγνωρίζοντας τους άρρηκτους δεσμούς μεταξύ υγιών ανθρώπων, υγιών κοινωνιών και ενός υγιούς πλανήτη - η προσέγγιση που ονομάζεται ενιαία υγεία. Αρκούν αυτά; Είναι μονάχα η αρχή σε έναν μακρύ και απαιτητικό δρόμο, μακριά από τους δογματισμούς νεοφιλελεύθερων πρακτικών και παρωχημένων αντιλήψεων. Η επόμενη μέρα πρέπει να μας χωράει όλους, χωρίς διακρίσεις. Αλλά, για να μας χωρά, πρέπει να το διεκδικήσουμε!
* Ο Πέτρος Κόκκαλης είναι ευρωβουλευτής του ΣΥΡΙΖΑ - Προοδευτική Συμμαχία
