Χρονολογήθηκαν οι δυναστείες των Φαραώ

Μια διεθνής ομάδα επιστημόνων κατάφερε για πρώτη φορά να ορίσει πιο ξεκάθαρες και επιστημονικά τεκμηριωμένες χρονολογίες για τις δυναστείες των Φαραώ που κυβέρνησαν την Αίγυπτο επί χιλιάδες χρόνια. Αυτό κατέστη εφικτό με την ραδιο-χρονολόγηση υπολειμμάτων φυτών και άλλων οργανικών υλικών που βρέθηκαν σε βασιλικούς τάφους.

Τα αποτελέσματα θα αναγκάσουν τους ιστορικούς και αρχαιολόγους να κάνουν ορισμένες αλλαγές στις αποδεκτές μέχρι σήμερα χρονολογίες των Φαραώ, αν και εκ πρώτης όψεως φαίνεται πως οι αλλαγές δεν θα είναι ανατρεπτικές, καθώς αποδεικνύεται πως η μέχρι τώρα χρονολόγηση ήταν λίγο-πολύ ακριβής.

Η χρονολόγηση, με επικεφαλής τον καθηγητή Κρίστοφερ Ράμσεϊ της σχολής αρχαιολογίας του πανεπιστημίου της Οξφόρδης, για την οποία συνεργάστηκαν ερευνητές από το Εθνικό Κέντρο Επιστημονικών Ερευνών της Γαλλίας (CNRS), την Αυστρία και το Ισραήλ, δημοσιεύτηκε στο περιοδικό "Science", σύμφωνα με το Γαλλικό Πρακτορείο, το BBC και το Nature.

Οι ερευνητές χρονολόγησαν με τη μέθοδο του ραδιενεργού άνθρακα-14 και συνέκριναν τις ηλικίες 211 ταφικών αντικειμένων, μερικών παλαιότερων από 4.500 χρόνια, που βρέθηκαν σε ευρωπαϊκά και αμερικανικά μουσεία, όπως απομεινάρια σπόρων φυτών, φρούτων και υφασμάτων (μεταξύ αυτών χρησιμοποιήθηκαν και ευρήματα από τον τάφο του Φαραώ Τουταγχαμών).

Δεν ήταν η πρώτη που έγινε ραδιοχρονολόγηση αιγυπτιακών ευρημάτων, αλλά αυτή την φορά χρησιμοποιήθηκε μια τεχνική πιο εξελιγμένη από ποτέ, ενώ στο παρελθόν είχαν γίνει λάθη. "Για πρώτη φορά, η χρονολόγηση με ραδιοάνθρακα έχει γίνει αρκετά ακριβής, ώστε να θέτει συγκεκριμένα όρια στις χρονολογίες της αρχαίας Αιγύπτου. Οι επιστήμονες και οι μελετητές θα χαρούν να ακούσουν ότι η μικρή ομάδα των ερευνητών μας επιβεβαίωσε ένα αιώνα μελετών μέσα σε μόλις τρία χρόνια", δήλωσε ο Ράμσεϊ.

Οι χρονολογίες για το Παλαιό, το Μέσο και το Νέο Βασίλειο της Αιγύπτου είχαν μέχρι σήμερα βασιστεί σε ιστορικά χειρόγραφα (όπως του ιστορικού του 3ου αι. π.Χ. Μανέθωνα) ή σε αρχαιολογικά ευρήματα (από τις πυραμίδες, το Καρνάκ κ.α.), όμως οι εκτιμήσεις για τη διάρκεια της διακυβέρνησης των Φαραώ συχνά διέφεραν σημαντικά και οι διαμάχες μεταξύ των Αιγυπτιολόγων δεν ήσαν σπάνιες.

Τα νέα δεδομένα του ραδιοάνθρακα, που μελετήθηκαν με την χρήση νέων στατιστικών μεθόδων, δείχνουν ότι η βασιλεία του Φαραώ Ζοζέρ της Τρίτης Δυναστείας, που εγκαινίασε το Παλαιό Βασίλειο (έχτισε ως μελλοντικό τάφο του την πρώτη βαθμιδωτή πυραμίδα της Σακάρα), ξεκίνησε ανάμεσα στο 2691 και στο 2625 π.Χ., κάπου 50 έως 100 χρόνια νωρίτερα από ό,τι πιστευόταν μέχρι σήμερα.

Επίσης, μεταξύ άλλων, η νέα μελέτη συμπέρανε ότι το Νέο Βασίλειο άρχισε νωρίτερα από ό,τι θεωρούσαν μέχρι τώρα οι μελετητές, μεταξύ του 1570 και του 1544 π.Χ. Ο Φαραώ Ραμσής ο Β΄, ο θεωρούμενος από τους ιστορικούς ως ο σημαντικός αιγύπτιος βασιλιάς, τοποθετείται στο 1297 - 1273 π.Χ. Η νέα μέθοδος ραδιοχρονολόγησης, σύμφωνα με τους ερευνητές, επιτυγχάνει ακρίβεια με απόκλιση 76, 53 και 24 ετών για το Παλαιό, το Μέσο και το Νέο Βασίλειο αντίστοιχα.

Το αίνιγμα της έκρηξης του ηφαιστείου της Θήρας

Όμως, σύμφωνα με τον αρχαιολόγο Χέντρικ Μπρούινς του πανεπιστημίου Μπεν Γκουριόν στη Νεγκέβ του Ισραήλ, ο οποίος συνοδεύει την διεθνή μελέτη ραδιοχρονολόγησης με ξεχωριστό του σχόλιο στο "Science", παραμένουν ακόμα διάφορα ζητήματα αναπάντητα, με πιο σημαντικό από όλα την χρονολόγηση της τεράστιας έκρηξης του ηφαιστείου της αρχαίας Θήρας στο Αιγαίο, η οποία έφερε τα πάνω-κάτω στην ιστορία των πολιτισμών της Ανατολικής Μεσογείου.

Μια προηγούμενη ραδιοχρονολόγηση είχε εκτιμήσει ότι η καταστροφική έκρηξη (που πιθανότατα προκάλεσε την καταστροφή του Μινωικού Πολιτισμού) συνέβη τουλάχιστον 100 χρόνια πριν ξεκινήσει το Νέο Βασίλειο της Αιγύπτου. Αυτό, σύμφωνα με τη νέα ραδιοχρονολόγηση, τοποθετείται όχι νωρίτερα από το 1570 π.Χ., άρα η έκρηξη του ηφαιστείου θα πρέπει να τοποθετείται πριν το 1670 π.Χ.

Από την άλλη, οι έρευνες του αυστριακού αρχαιολόγου Μάνφρεντ Μπίτακ του πανεπιστημίου της Βιέννης, τόσο στα ιστορικά κείμενα, όσο και με ραδιοχρονολογήσεις, έχουν καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η έκρηξη στη Σαντορίνη έλαβε χώρα όχι πριν ξεκινήσει το Νέο Βασίλειο, αλλά στη διάρκειά του, δηλαδή αρκετά χρόνια μετά.