Επιστήμονες έκαναν ποντίκια να «μιλήσουν» μεταφέροντας σε αυτά ανθρώπινο DNA

Οι επιστήμονες προσπαθούν εδώ και χρόνια να κατανοήσουν πώς ακριβώς εξελίχθηκε η ανθρώπινη ομιλία και πώς το μυαλό μας κατέληξε να ελέγχει τόσο σύνθετες φωνητικές λειτουργίες. Σε μια πρόσφατη μελέτη που δημοσιεύτηκε στο περιοδικό Nature Communications αναφέρεται η μεταφορά ενός γονιδίου που συνδέεται με τη γλώσσα στον άνθρωπο σε ποντίκια. Οι μεταβολές που παρατηρήθηκαν στις φωνητικές τους συμπεριφορές ήταν πραγματικά εντυπωσιακές.

Ποντίκια με ανθρώπινη φωνή;

Όπως διαβάζουμε στο IFL Science, τα ποντίκια που έφεραν την ανθρώπινη παραλλαγή του συγκεκριμένου γονιδίου άρχισαν να βγάζουν ήχους διαφορετικούς από τα υπόλοιπα. Όταν καλούσαν τη μητέρα τους, οι ήχοι ήταν υψηλότερης συχνότητας και πιο ποικίλοι. Οι επιστήμονες κατηγοριοποιούν αυτά τα ηχητικά σήματα ως τέσσερις «φωνητικές μονάδες» - τα γράμματα S, D, U και M. Με τη νέα γενετική εκδοχή, οι «λέξεις» που σχηματίζονταν από τα ποντίκια ήταν ελαφρώς παραλλαγμένες. Αυτό έδειξε ότι το ανθρώπινο γονίδιο είχε επηρεάσει τη βασική φωνητική τους «γραμματική».

Ακόμα μεγαλύτερες διαφορές παρατηρήθηκαν όταν τα ποντίκια μεγάλωσαν. Τα αρσενικά που έφεραν τη μετάλλαξη χρησιμοποίησαν πιο σύνθετους ήχους όταν προσπαθούσαν να προσελκύσουν τα θηλυκά. Οι φωνές τους ήταν πιο πολύπλοκες, με υψηλότερες συχνότητες και νέες δομές. Οι ερευνητές υποστηρίζουν ότι τέτοιες αλλαγές στην ηχητική συμπεριφορά θα μπορούσαν, σε μακροπρόθεσμο επίπεδο, να έχουν σημαντικές εξελικτικές επιπτώσεις – όπως συμβαίνει στον άνθρωπο, όπου η γλώσσα είναι κρίσιμη για την κοινωνική αλληλεπίδραση.

Η γενετική λεπτομέρεια που κάνει τη διαφορά

Το «γλωσσικό» γονίδιο που χρησιμοποιήθηκε είναι το NOVA1, το οποίο συναντάται σε πολλά είδη, από πτηνά έως θηλαστικά. Ωστόσο, στους ανθρώπους εμφανίζεται με μία σημαντική παραλλαγή: μια μόνη αλλαγή αμινοξέος, από ισολευκίνη σε βαλίνη στη θέση 197 της πρωτεΐνης. Αν και φαινομενικά μικρή, αυτή η τροποποίηση φαίνεται πως έχει σημαντική επίδραση σε γονίδια που σχετίζονται με την εκφορά ήχων και την επικοινωνία.

Αρχικά, οι επιστήμονες θεώρησαν ότι η ανθρώπινη εκδοχή του NOVA1 δεν θα άλλαζε κάτι ουσιαστικό. Όμως, προς μεγάλη τους έκπληξη, διαπίστωσαν ότι επηρέαζε συγκεκριμένα γονίδια που σχετίζονται με τη φωνητική έκφραση. Αυτό σημαίνει ότι η παραλλαγή αυτή ενισχύει ή ρυθμίζει διαφορετικά τις φωνητικές δυνατότητες, δίνοντας μια νέα διάσταση στην κατανόηση του τρόπου με τον οποίο η βιολογία επηρεάζει τη γλώσσα.

Γλώσσα και επιβίωση: Το εξελικτικό πλεονέκτημα των Homo sapiens

Ακόμα πιο εντυπωσιακό είναι το γεγονός ότι οι κοντινότεροι εξελικτικοί μας συγγενείς, οι Νεάντερταλ και οι Ντενίσοβαν, δεν έφεραν αυτήν την παραλλαγή. Διέθεταν την αρχική μορφή του NOVA1, όπως τα υπόλοιπα ζώα. Αυτό πιθανώς σημαίνει ότι η ικανότητα των Homo sapiens να χρησιμοποιούν πιο εξελιγμένη φωνητική επικοινωνία τους έδωσε ένα συγκριτικό πλεονέκτημα. Σύμφωνα με τους ερευνητές, η μετάλλαξη αυτή εμφανίστηκε σε έναν πρόγονο πληθυσμό μας στην Αφρική και στη συνέχεια διαδόθηκε παγκοσμίως, πιθανώς επειδή παρείχε εξελικτικό όφελος μέσω της βελτιωμένης επικοινωνίας.

Το αν αυτή η μικρή γενετική διαφορά ευθύνεται εν μέρει για την πολιτισμική και κοινωνική άνθηση του σύγχρονου ανθρώπου παραμένει ερώτημα, αλλά τα στοιχεία που προκύπτουν από τη μελέτη είναι εντυπωσιακά. Αν οι Νεάντερταλ δεν μπορούσαν να επικοινωνούν με την ίδια φωνητική πολυπλοκότητα, αυτό ίσως να συνετέλεσε στην περιορισμένη κοινωνική τους οργάνωση και τελικά στην εξαφάνισή τους. Αντίθετα, οι πρόγονοί μας μπορεί να ωφελήθηκαν από την αποτελεσματικότερη γλωσσική συνεργασία, γεγονός που οδήγησε στη δημιουργία πολιτισμών και τεχνολογιών.

Η έρευνα αυτή ανοίγει ένα νέο κεφάλαιο στην κατανόηση της ανθρώπινης εξέλιξης. Ενισχύει την ιδέα ότι ακόμη και μικρές γενετικές αλλαγές μπορεί να έχουν τεράστιες συνέπειες σε επίπεδο συμπεριφοράς, κοινωνικής οργάνωσης και πολιτισμικής ανάπτυξης. Παρά το γεγονός ότι η γλώσσα προφανώς δεν εξαρτάται μόνο από ένα γονίδιο, το NOVA1 φαίνεται να παίζει κεντρικό ρόλο σε αυτή την πολύπλοκη και απολύτως ανθρώπινη ικανότητα.