«Φορολογικό στριπτίζ» για τα τεκμήρια επαγγελματιών - Οι διαδικασίες, οι παγίδες, τα ρίσκα για όσους ζητήσουν έλεγχο

«Από χίλια μύρια κύματα» της εφορίας θα περάσουν οι ελεύθεροι επαγγελματίες, που θα θελήσουν να αμφισβητήσουν το φετινό φόρο-λογαριασμό ζητώντας να ελεγχθούν προκειμένου να αποδείξουν ότι το πραγματικό τους εισόδημα είναι χαμηλότερο από το ελάχιστό τεκμαρτό.

Παράλληλα κινδυνεύουν να βγουν «χαμένοι» καθώς οι φορολογικές αρχές μπορούν να επεκτείνουν τον έλεγχο σε βάθος πενταετίας και μάλιστα για όλες τις πηγές εισοδήματος και τα πάσης φύσεως περιουσιακά στοιχεία, δαπάνες διαβίωσης ακόμα και τα τεκμήρια, πράγμα που δεν αποκλείεται να «φουσκώσει» το ραβασάκι.

Πιο εύκολα συγκριτικά είναι τα πράγματα για όσους επικαλεστούν αντικειμενικούς λόγους για χαμηλότερο από το τεκμαρτό εισόδημα όπως στρατιωτική θητεία, προβλήματα υγείας, φυσικές καταστροφές κ.α. αφού αν προσκομίσουν τα αναγκαία παραστατικά έχουν πολλές πιθανότητες να «κερδίσουν» τη μάχη και να «κουρέψουν» το ποσό του φόρου.

Με βάση την απόφαση του διοικητή της ΑΑΔΕ Γ. Πιτσιλή για τις διαδικασίες και τις προϋποθέσεις για την αμφισβήτηση του ελάχιστου ετήσιου εισοδήματος μέσω αίτησης για τη διενέργεια ελέγχου οι παγίδες και τα ρίσκα είναι τα ακόλουθα:

1. Οι φορολογούμενος αφού συμπληρώσει στην εμπρόθεσμη φορολογική τους δήλωση τους κωδικούς 443-444 του εντύπου Ε1 και αφού εκδοθεί το εκκαθαριστικό της εφορίας με το τεκμαρτό φόρο θα πρέπει το αργότερο εντός 60 ημερών από τη λήξη της προθεσμίας για την υποβολή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος να συμπληρώσει ερωτηματολόγιο με αναλυτικά στοιχεία για την περιουσιακή του κατάσταση και τις συνθήκες διαβίωσης του ιδίου, της/του συζύγου/ΜΣΣ και των προστατευόμενων μελών τα οποία θα αξιολογηθούν κατά τον φορολογικό έλεγχο. Η συμπλήρωση και υποβολή του ερωτηματολογίου πραγματοποιείται μέσω ειδικής εφαρμογής στην ψηφιακή πύλη της ΑΑΔΕ. Σε περίπτωση μη συμπλήρωσης και υποβολής του ερωτηματολογίου εντός της προθεσμίας χάνουν το δικαίωμα της αμφισβήτησης του ελάχιστου ποσού εισοδήματος από την άσκηση της επιχειρηματικής του. Στο ερωτηματολόγιο που θα συμπληρώνεται στην πλατφόρμα της ΑΑΔΕ ο φορολογούμενος θα πρέπει να αποκαλύψει στην εφορία: Τραπεζικούς λογαριασμούς (προσωπικούς ή επαγγελματικούς), επενδύσεις/συμμετοχές σε Ελλάδα και εξωτερικό, τραπεζικές θυρίδες, επενδύσεις σε έργα τέχνης, τιμαλφή, συλλογές, αυτοκίνητα, μοτοσικλέτες, σκάφη αναψυχής, αεροσκάφη, διαθέσιμα μετρητά και κρυπτονομίσματα, αριθμό παροχής ηλεκτροδότησης και υδροδότησης για κύρια, εξοχική και δευτερεύουσα κατοικία. Λογαριασμούς σταθερής και κινητής τηλεφωνίας, χρεωστικές, πιστωτικές ή προπληρωμένες κάρτες, ασφάλιση αυτοκινήτων και δίτροχων. ασφαλιστικό πρόγραμμα ζωής, υγείας, συνταξιοδότησης, θανάτου κλπ, ασφαλιστικά συμβόλαια κατοικιών για σεισμό, πυρκαγιά και πλημμύρα, δίδακτρα σε σχολεία, φροντιστήρια, αμοιβές σε αθλοπαιδιές, διατροφή, και ταξίδια στο εσωτερικό και εξωτερικό.
2. Κατά τη διενέργεια του ελέγχου ο φορολογούμενος υποχρεούται να προσκομίσει οποιοδήποτε διαθέσιμο αποδεικτικό στοιχείο για τη διακρίβωση της ορθότητας και της ακρίβειας των αναφερόμενων στο ερωτηματολόγιο.
3. Η φορολογική διοίκηση έχει δικαίωμα να προσδιορίσει το εισόδημά του με βάση κάθε διαθέσιμο στοιχείο ή με έμμεσες μεθόδους ελέγχου και να επεκτείνει τον έλεγχο σε προγενέστερα φορολογικά έτη ή/και λοιπές φορολογίες ή άλλα φορολογικά αντικείμενα ιδίως σε περίπτωση που οι παρεχόμενες πληροφορίες δεν ανταποκρίνονται στην πραγματική οικονομική του κατάσταση. Όπως αναφέρεται στην απόφαση ο έλεγχος δύναται να επαληθεύει και τα λοιπά δηλωθέντα εισοδήματα του ελεγχόμενου από κάθε πηγή ή αιτία προβαίνοντας σε οποιαδήποτε ενέργεια.

Η διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα

Όσον αφορά στη διαδικασία και το χρονοδιάγραμμα μετά την υποβολή της δήλωσης με αίτημα ελέγχου η Φορολογική Διοίκηση εκδίδει εντολή μερικού ελέγχου φορολογίας εισοδήματος για το φορολογικό έτος στο οποίο αφορά η δήλωση. Ο έλεγχος διενεργείται 12 μήνες από την κοινοποίηση της εντολής και με την ολοκλήρωσή του εκδίδεται πράξη διορθωτικού προσδιορισμού φόρου και τυχόν επιπλέον ποσό φόρου βεβαιώνεται ή ο φόρος που έχει βεβαιωθεί κατά το ποσό που δεν οφείλεται διαγράφεται ή επιστρέφεται κατά περίπτωση.

Οι υπόλοιπες κατηγορίες επαγγελματιών που θα επικαλεστούν αντικειμενικούς λόγους για να αμφισβητήσουν το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα επί του οποίου προσδιορίσθηκε φόρος εισοδήματος θα πρέπει να υποβάλουν σχετική αίτηση στην ειδική ψηφιακή πύλη της ΑΑΔΕ που αναμένεται να ανοίξει στο πρώτο δεκαήμερο του Μάιου. Στην αίτηση που υποβάλλεται μετά την έκδοση της πράξης διοικητικού ή διορθωτικού προσδιορισμού φόρου θα αναφέρονται και να αποδεικνύονται με την υποβολή των ανάλογων παραστατικών και εγγράφων οι αντικειμενικοί λόγοι για τους οποίους αμφισβητείται το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα, δηλαδή τα πραγματικά περιστατικά που άγουν αντικειμενικά σε μείωση της επαγγελματικής δραστηριότητας είτε για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα είτε για ολόκληρο το φορολογικό έτος.

Ειδικότερα οι αντικειμενικοί λόγοι που δύναται να επικαλεσθεί ο φορολογούμενος και τα δικαιολογητικά που συνυποβάλλονται για την απόδειξη αυτών κατά περίπτωση είναι:

- Στρατιωτική θητεία, για την απόδειξη της οποίας εάν έχει λήξει η θητεία του φορολογούμενου προσκομίζεται πιστοποιητικό στρατολογικής κατάστασης και εάν ο φορολογούμενος εξακολουθεί να υπηρετεί τη θητεία του συνυποβάλλεται βεβαίωση της Μονάδας που υπηρετεί.

- Φυλάκιση, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλεται αποφυλακιστήριο από το κατάστημα κράτησης ή πιστοποιητικό κράτησης.

- Νοσηλεία σε νοσοκομείο ή κλινική, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλεται βεβαίωση νοσηλείας σε δημόσιο νοσοκομείο ή ιδιωτική κλινική.

- Αδυναμία άσκησης δραστηριότητας λόγω εγκυμοσύνης, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλεται βεβαίωση κυοφορίας είτε από την ΗΔΙΚΑ είτε από δημόσιο νοσοκομείο ή ιδιωτική κλινική.

- Αδυναμία άσκησης δραστηριότητας κατά τους 12 μήνες μετά τον τοκετό ή την υιοθεσία ή την αναδοχή τέκνου, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλονται: αα) σε περίπτωση τοκετού, πιστοποιητικό ή ληξιαρχική πράξη γέννησης, ββ) σε περίπτωση υιοθεσίας, η δικαστική απόφαση με την οποία τελείται η υιοθεσία, συνοδευόμενη είτε από πιστοποιητικό τελεσιδικίας είτε από αποδεικτικό/έκθεση επίδοσης της απόφασης στον αρμόδιο Εισαγγελέα και πιστοποιητικό περί μη άσκησης ενδίκων μέσων και γγ) σε περίπτωση αναδοχής τέκνου η πράξη τοποθέτησης σε ανάδοχη οικογένεια (δικαστική απόφαση, σύμβαση, πράξη/απόφαση του αρμόδιου φορέα) και βεβαίωση καταχώρισης του ανηλίκου στο Εθνικό Μητρώο Ανηλίκων ή στο Εθνικό Μητρώο Εγκεκριμένων Αναδοχών ή στο Μητρώο Ασυνόδευτων Ανηλίκων. Στην περίπτωση της υιοθεσίας λαμβάνεται υπόψη ο χρόνος έναρξης των αποτελεσμάτων της κατά τα οριζόμενα στον Αστικό Κώδικα, ήτοι ο χρόνος κατά τον οποίο η δικαστική απόφαση κατέστη τελεσίδικη είτε σύμφωνα με το πιστοποιητικό τελεσιδικίας, όταν προσκομίζεται, είτε με την πάροδο τριάντα (30) ημερών από την κοινοποίηση της δικαστικής απόφασης στον αρμόδιο εισαγγελέα και τη μη άσκηση ενδίκων μέσων. Εάν η υιοθεσία του τέκνου λάβει χώρα μετά την αναδοχή αυτού, λαμβάνεται υπόψη η πρώτη ένταξη του τέκνου στην οικογένεια του φορολογούμενου με τη διαδικασία της αναδοχής.

- Εκτεταμένες φυσικές καταστροφές που κατέστησαν αδύνατη, συνολικά ή μερικά, την άσκηση της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής του δραστηριότητας. Για την απόδειξη της αδυναμίας συνυποβάλλεται απόφαση/ βεβαίωση του αρμόδιου φορέα για τον χαρακτηρισμό της επιχείρησης ως πληγείσας ή απόφαση/πράξη του αρμοδίου οργάνου με την οποία παρέχεται κρατική αρωγή για την αντιμετώπιση των ζημιών που προκλήθηκαν από θεομηνία ως πρώτη αρωγή ή επιχορήγηση, ή προκαταβολή επιχορήγησης. Η συνολική ή μερική αδυναμία άσκησης της δραστηριότητας διαρκεί για όσο χρονικό διάστημα (ημέρες) ισχύει η κήρυξη με την απόφαση που εκδίδεται για την περιοχή που, κατά περίπτωση, εδρεύει ή έχει εγκατάσταση η επιχείρηση, σε κατάσταση έκτακτης ανάγκης πολιτικής προστασίας.

- Ανάκληση της άδειας λειτουργίας της ατομικής τους επιχείρησης ή της άδειας άσκησης επαγγέλματός τους, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλεται απόφαση της δημόσιας αρχής με την οποία ανακλήθηκε η άδεια λειτουργίας ή η άδεια άσκησης επαγγέλματος ή σχετική βεβαίωση από τον αρμόδιο φορέα.

- Απαγόρευση λειτουργίας του καταστήματος ή άλλου χώρου άσκησης της επαγγελματικής ή επιχειρηματικής τους δραστηριότητας σε εφαρμογή απόφασης δημόσιας αρχής για λόγους προστασίας της δημόσιας υγείας ή άλλου λόγου που υπαγορεύει το δημόσιο συμφέρον, για την απόδειξη της οποίας συνυποβάλλεται η απόφαση της δημόσιας αρχής.

- Άλλοι λόγοι ανωτέρας βίας πέραν των ανωτέρω αναφερόμενων, ήτοι ανυπαίτια γεγονότα εντελώς εξαιρετικής φύσης, τα οποία δεν αναμένονταν, ούτε ήταν δυνατό να προληφθούν ή να αποτραπούν από τον φορολογούμενο, ούτε με μέτρα άκρας επιμέλειας και σύνεσης και τα οποία εμπόδισαν την άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα. Τέτοιο γεγονός δύναται ιδίως να συνιστά σοβαρό πρόβλημα υγείας του φορολογούμενου ή τέκνου του, λόγω ασθένειας ή ατυχήματος, για το οποίο δεν απαιτείται νοσηλεία, αλλά αποδεικνύεται με βάση ιατρική γνωμάτευση από νοσοκομείο ή κλινική ότι εμποδίζει για όσο χρονικό διάστημα διαρκεί, την άσκηση της επιχειρηματικής δραστηριότητας του φορολογούμενου.

Έλεγχος από τον προϊστάμενο

Η αίτηση εξετάζεται από τον προϊστάμενο της υπηρεσίας η οποία είναι αρμόδια για την παραλαβή της δήλωσης φορολογίας εισοδήματος του φορολογούμενου. Ο προϊστάμενος ελέγχει την αλήθεια των ισχυρισμών και την ακρίβεια των αποδεικτικών στοιχείων του υπόχρεου και σε περίπτωση αποδοχής τους, υποχρεούται να μειώσει ανάλογα το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα, λαμβάνοντας υπόψη το συγκεκριμένο χρονικό διάστημα (ημέρες) για το οποίο αποδεικνύεται ότι περιορίσθηκε η άσκηση επιχειρηματικής δραστηριότητας του φορολογούμενου. Ακολούθως εκδίδει νέα πράξη διοικητικού προσδιορισμού φόρου εισοδήματος που κοινοποιείται στον φορολογούμενο και με βάση την οποία ο φόρος προσδιορίζεται ως εξής:

α) Με βάση το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα που δηλώθηκε από τον φορολογούμενο εάν αυτό υπερβαίνει το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα, όπως μειώθηκε κατά τα ανωτέρω ή

β) με βάση το ελάχιστο ετήσιο εισόδημα, όπως μειώθηκε κατά τα ανωτέρω εάν αυτό υπερβαίνει το εισόδημα από επιχειρηματική δραστηριότητα που δηλώθηκε από το φορολογούμενο.

Σε περίπτωση μη απόδειξης των ισχυρισμών του φορολογούμενου, ο προϊστάμενος της υπηρεσίας απορρίπτει αιτιολογημένα την αίτηση και κοινοποιεί στον φορολογούμενο την απορριπτική απόφαση. Αν πριν την εξέταση της υποβληθείσας αίτησης κοινοποιηθεί στον φορολογούμενο εντολή ελέγχου φορολογίας εισοδήματος, η αίτηση εξετάζεται από την αρμόδια υπηρεσία κατά προτεραιότητα.

Κατά της απόφασης απόρριψης της αίτησης ή σιωπηρής απόρριψης της ο φορολογούμενος έχει δικαίωμα άσκησης ενδικοφανούς προσφυγής στην αρμόδια επιτροπή.