Φως στο παράνομο εμπόριο άγριων ειδών – Έρευνα σοκ για το «αόρατο» έγκλημα στην Ελλάδα

Το WWF Ελλάς φέρνει στο προσκήνιο ένα από τα πλέον επικερδή και «αόρατα» περιβαλλοντικά εγκλήματα: το παράνομο και ανεξέλεγκτο εμπόριο άγριων ειδών στην Ελλάδα. Μέσα από μια ολοκληρωμένη έρευνα που διήρκησε περισσότερο από έναν χρόνο, αναδεικνύονται τα αίτια και οι σοβαρές συνέπειες αυτού του προβλήματος, ενώ παράλληλα υποβάλλονται συγκεκριμένες προτάσεις για την αντιμετώπισή του.

Οργανωμένο έγκλημα με παγκόσμιες διαστάσεις

Το παράνομο εμπόριο άγριας ζωής δεν είναι ένα απλό περιβαλλοντικό ζήτημα, αλλά μία από τις πιο επικερδείς μορφές οργανωμένου εγκλήματος παγκοσμίως.

Σύμφωνα με την Interpol, κατατάσσεται στην 4η θέση, πίσω από το εμπόριο όπλων, ναρκωτικών και την εμπορία ανθρώπων, με ετήσιο τζίρο που ξεπερνά τα 18 δισεκατομμύρια ευρώ.

Η δραστηριότητα αυτή έχει καταστροφικές συνέπειες:

• Οδηγεί σε σοβαρή υποβάθμιση της βιοποικιλότητας και σημαντικότατες επιπτώσεις στα οικοσυστήματα, καθώς αφορά χιλιάδες ζωντανούς οργανισμούς παγκοσμίως (όπως ασπόνδυλα, ερπετά, θηλαστικά, πτηνά και ψάρια).
• Δεν περιορίζεται μόνο στην πανίδα, αλλά αφορά και τη χλωρίδα, με χαρακτηριστικό παράδειγμα στην Ελλάδα την άγρια ορχιδέα.
• Η ζήτηση επεκτείνεται και σε παράγωγά τους (όπως δέρμα, ελεφαντόδοντο, ξυλεία κ.ο.κ.).

Τα βασικά ευρήματα της έρευνας για την Ελλάδα

Η έρευνα του WWF  Ελλάς τεκμηριώνει την ύπαρξη εμπορίου άγριας ζωής στη χώρα μας, μέσα από επιτόπιες αυτοψίες (π.χ. αγορά Σχιστού), έρευνα στο διαδίκτυο, ανάλυση δεδομένων και συνεντεύξεις με αρμόδιους φορείς.

Συγκεκριμένα, εντοπίστηκαν τα εξής:

Εμπόριο Άγριων Πτηνών και Ερπετών

Στην Ελλάδα, η εμπορία αφορά κυρίως πτηνά που συλλαμβάνονται και πωλούνται στη χώρα, όπως οι καρδερίνες, οι φλώροι και τα λούγαρα.

Κατά τη διάρκεια της έρευνας, κατασχέθηκαν ενδεικτικά 292 άγρια πτηνά στο παζάρι του Σχιστού, έπειτα από αιφνίδια έφοδο θηροφυλάκων.

Ερπετά (π.χ. χελώνες, φίδια) και ασπόνδυλα (π.χ. σκορπιοί, μυρμήγκια) παράνομα συλλεγμένα από την ελληνική φύση, εντοπίστηκαν σε ευρωπαϊκές διαδικτυακές αγορές άγριων ειδών.

Θεσμικά κενά και υποστελέχωση

Το παράνομο εμπόριο καθίσταται ανεξέλεγκτο λόγω του παρατεταμένου προβλήματος της υποστελέχωσης των δασικών υπηρεσιών. Οι προσλήψεις είναι ανεπαρκείς.

Οι περισσότεροι δασονόμοι και δασοφύλακες είναι επιβαρυμένοι με διοικητικά καθήκοντα, με αποτέλεσμα να είναι δεσμευμένοι στο γραφείο και να σπανίζουν οι εξωτερικοί έλεγχοι για την καταστολή της παράνομης αιχμαλωσίας.

Υπάρχει έλλειψη ενδιαφέροντος και πολιτικής βούλησης από τις κρατικές Αρχές, καθώς και καθυστερήσεις στην έγκαιρη υιοθέτηση των αναγκαίων μέτρων για την προστασία των άγριων ειδών.

Έλλειψη διαφάνειας και δεδομένων

Οι ελληνικές Αρχές παρουσιάζουν έλλειμμα στη συλλογή και ανάλυση δεδομένων από τους εμπλεκόμενους δημόσιους και ιδιωτικούς φορείς.

Επίσης, παρατηρείται έλλειμμα στη δημοσιοποίηση στοιχείων και την παροχή απαντήσεων σχετικά με το εμπόριο άγριων ειδών.

Υπάρχει σημαντικό έλλειμμα διαφάνειας και ενημέρωσης των καταναλωτών γύρω από την απόκτηση αυτών των ζώων.

Οι επιπτώσεις και ο δρόμος προς την αντιμετώπιση

Η μη αποτελεσματική αντιμετώπιση του εμπορίου άγριων ζώων έχει ως συνέπεια την υποβάθμιση της βιοποικιλότητας παγκοσμίως. Όπως σημειώνει το Γραφείο των Ηνωμένων Εθνών για τον Έλεγχο των Ναρκωτικών και την Πρόληψη του Εγκλήματος (UNODC), αυτή η υπερεκμετάλλευση «μπορεί να μειώσει πληθυσμούς ειδών και να προκαλέσει τοπική ή ακόμη και παγκόσμια εξαφάνιση (ζώων)». Η απώλεια ειδών άγριας ζωής έχει ευθείες επιπτώσεις και στη ζωή του ανθρώπου.

Το WWF Ελλάς προτείνει συγκεκριμένα μέτρα για την καταπολέμηση του φαινομένου:

• Εντατικοποίηση των ελέγχων σε καταστήματα, φυσικές αγορές, αλλά και διαδικτυακούς ιστότοπους.
• Αυστηροποίηση προστίμων.
• Ενίσχυση προσωπικού και εξοπλισμού στα δασαρχεία, καθώς και συστηματική εκπαίδευση προσωπικού στα τελωνεία.
• Διαμόρφωση ενός νομοθετικού πλαισίου για τη ρύθμιση της απόκτησης ερπετών ή άλλων ειδών ζώων ως κατοικιδίων.
• Ενίσχυση της συνεργασίας μεταξύ αρμόδιων υπηρεσιών και αρχών.
• Ενημέρωση των πολιτών για τα είδη άγριας ζωής που πωλούνται παράνομα.

Η Παναγιώτα Μαραγκού, επικεφαλής προγραμμάτων προστασίας περιβάλλοντος στο WWF Ελλάς, τόνισε τον κομβικό ρόλο του καταναλωτή: «Η έρευνα... επιβεβαιώνει πως το παράνομο εμπόριο άγριας ζωής όχι μόνο είναι ένα υπαρκτό πρόβλημα στη χώρα μας, αλλά ευδοκιμεί, εξαιτίας της απουσίας ενός αποτελεσματικού πλαισίου ρύθμισης και ελέγχων. Σε ένα πλαίσιο που το κράτος συχνά αδυνατεί να αλλάξει την κατάσταση, ο ρόλος των καταναλωτ(ρι)ών είναι κομβικός, καθώς μέσα από τις υπεύθυνες επιλογές τους μπορούν να συμβάλλουν στην προστασία της βιοποικιλότητας»