Δημοτικά σχολεία άνοιγμα: Οι επιπτώσεις στον ψυχισμό των παιδιών δημοτικών και νηπίων
ΔΙΑΒΑΣΤΕ ΣΤΟ ΤΕΛΟΣ το ηλεκτρονικό βιβλιαράκι (e-book) που έχει γραφτεί για αυτό το λόγο...για τα μικρά παιδιά
ΟΙ ΕΠΕΙΓΟΥΣΕΣ ΑΝΑΓΚΕΣ ΤΩΝ ΜΙΚΡΩΝ ΜΑΣ ΦΙΛΩΝ ΣΤΙΣ ΙΔΙΑΙΤΕΡΕΣ ΣΥΝΘΗΚΕΣ ΠΟΥ ΜΕΓΑΛΩΝΟΥΝ ΚΑΙ ΕΞΕΛΙΣΣΟΝΤΑΙ. Στη δεδομένη περίσταση του κορονοιού που όλοι αγχωτικά βιώνουμε οι κορυφαίοι ειδικοί αλλά και η ευρύτερη κοινωνία των πολιτών οφείλουν να μεριμνήσουν με στοχευμένη και ολοκληρωμένη πρόνοια για τα παιδιά και τους νέους και να χρησιμοποιήσουν τις πλέον ενδεδειγμένες και αποτελεσματικές μεθόδους που έχουν στη διάθεσή τους, δρώντας με γνώμονα πάνω από όλα να τους στηρίξουν και να τους ενδυναμώσουν σε αυτές τις πρωτοφανείς και αβέβαιες στιγμές. Τα παιδιά δεν έχουν διαμορφώσει ακόμη τις δυνατότητες εκλογίκευσης και προσαρμοστικότητας, δεν έχουν καν γνωρίσει τα βασικά της ζωής και καλούνται να αντιμετωπίσουν και να μεταβολίσουν ομαλά εντός τους καταστάσεις άκρως διαταρακτικες και συναισθηματικά βίαιες. Εντελώς ακατάλληλες για τον παιδικό ψυχισμό και της τρυφερότητας που συνάδει με την ηλικία τους. Με το ξέσπασμα της πανδημίας του κορονοϊού έχει δημιουργηθεί σε κάθε περίπτωση ένα μεγάλο ποσοστό άγχους και φόβου σε όλους ανεξαιρέτως τους ανθρώπους και μη αποκλείοντας καμία ηλικιακή κατηγορία. Λόγω του πρωτόγνωρου αυτού συμβάντος όλοι μας και σε κάθε ηλικία από μωρά έως ενήλικες, έχουμε αναπόφευκτα επηρεαστεί σε μεγάλο βαθμό. Τα μικρά παιδιά μπορεί να παρουσιάσουν προβλήματα ύπνου ή έχουν ύπνο με εφιάλτες, προσκόλληση σε φροντιστές, φόβους για μοναξιά, συμπεριφορές ασυνήθιστες, αυξημένο θυμό και επαναλαμβανόμενο παιχνίδι. Μερικά παιδιά μπορεί να γίνουν επιθετικά και να έχουν πολύ θυμό μέσα τους ή και να απομονωθούν και να αποσυρθούν στον μικρόκοσμο τους και να φέρονται με εσωστρέφεια. Κάποια άλλα παιδιά καταλήγουν να υποχωρήσουν σε προηγούμενα και ήδη κατεκτημενα από νεότερη ηλικία αναπτυξιακά στάδια, έτσι π.χ. να χάσουν την εκπαίδευση στην τουαλέτα και τον έλεγχο των σφιγχτηρων, να θέλουν να επιστρέψουν στην συμπεριφορά πόσης από μπουκάλι ή να μιλούν σαν ένα πολύ μικρότερο παιδί με ένα πιο φτωχό και περιορισμένο λεξιλόγιο. Όλοι μας αισθανόμαστε αυτό τον καιρό ένα πλήθος συναισθημάτων που ενίοτε μάλιστα είναι αλληλοαναιρουμενα, συνήθως δε είναι ένα μείγμα συναισθημάτων που τροφοδοτείται και επωάζεται εντός μας και είναι, στους περισσότερους από εμάς επηρεασμένο, από αυτό το πρωτόγνωρο γεγονός και τις αδιανόητες καταστάσεις, οι οποίες είναι για όλους μας εντελώς ξένες μέχρι τούδε. Συνυπολογίζοντας το πρωτόγνωρο του γεγονότος εύλογα κανείς αναρωτιέται… Τι επιπτώσεις μπορεί να φέρει στα πιο μικρά ηλικιακά άτομα και μέλη αυτου του κόσμου η συνθήκη με τον COVID 19; Ποιός θα είναι άραγε ο αντίκτυπος στα μωρά και στα μικρότερα παιδιά; Είναι εύκολο να σκεφτεί κανείς ότι τα μωρά ή τα πολύ μικρά παιδιά, τα παιδιά δηλαδή κάτω των πέντε ετών, θα έχουν χάσει από την ξαφνική αυτή αλλαγή της ζωής τους τουλάχιστον κάποια κομμάτια της ανεμελιάς και της αθωότητας τους. Σε ομαλές συνθήκες μπορούμε να υποθέσουμε ότι στα πρώτα τους χρόνια της ζωής τους τα παιδιά δεν παρατηρούν συγκλονιστικές αλλαγές που να επηρεάζουν αποφασιστικά τις καθημερινές τους ρουτίνες ή ότι κατά κάποιον τρόπο επηρεάζονται λιγότερο από αυτές, σε σχέση με τους ενήλικες. Ωστόσο, η έρευνα μας λέει ξεκάθαρα ότι αυτό δεν συμβαίνει! Αν και είναι τα νεότερα μέλη της κοινωνίας μας, η ζωή τους θα αλλάξει επίσης. Όλα αυτά που βίωσαν και βιώνουν και σήμερα θα επηρεάσουν πολύ, τα μικρά παιδιά σήμερα, που θα είναι οι αυριανοί ενήλικες. Βέβαια τα ίδια δεν έχουν ακόμη συγκροτήσει τους μηχανισμούς εκείνους έτσι ώστε να έχουν πλήρη συνείδηση κι ουτε έχουν κατακτήσει το ανάλογο νοητικό επίπεδο στη ζωή τους αλλά και σχετικά με αυτό το συμβάν και δεν έχουν αποκτήσει ακόμη επαρκείς δυνατότητες για να μπορούν να το εκφράσουν αυτό με λόγια. Εμείς όμως σαν γονείς, σαν φροντιστές και σαν επαγγελματίες που δουλεύουμε με παιδιά αυτών των ηλικιών, των πρώτων ετών της ζωής τους, οφείλουμε να σκύψουμε με διαθεση επιμέλειας και φροντίδας πάνω σε αυτήν τους την εμπειρία και να είμαστε προσεκτικοί σχετικά με το πόσο και με πιο τρόπο αυτό το βίωμα τους θα τα επηρεάσει, προσπαθώντας να μειώσουμε τον κάθε πιθανό αρνητικό αντίκτυπό του. Τι μπορούμε να κάνουμε όμως για να υπερκεράσουμε κάθε αρνητική απόρροια και έκβαση που ίσως εκδηλωθεί; Η υποστήριξη που παρέχεται από τις οικογένειές μας αλλά και όλα αυτά τα δίκτυα γύρω μας, είναι κάτι που όλο σαφώς εκτιμούμε. Το να τους αφιερώσουμε χρόνο όμως και να ακούσουμε ενεργητικά αυτά που θέλουν να μας πούνε, τις ανησυχίες τους, τα ερωτηματικά τους, που μπορεί να είναι παρόμοιες ή διαφορετικές από τις δικές μας αλλά είναι ιδιαίτερα σημαντικό, καθησυχαστικο και ανακουφιστικό για τα παιδιά και τους νέους ανθρώπους να τα επικοινωνήσουν. Πιθανότατα να αισθάνονται τουλάχιστον συγκλονισμένοι από αυτήν την περίπλοκη, πρωτόγνωρη και διαρκώς μεταβαλλόμενη κατάσταση που δεν τους εξηγείται ακόμη επαρκώς και δεν περιέχει καμία σαφήνεια και ασφάλεια για την όποια προοπτική τους και τα μελλοντικά σχέδιά τους. Είναι σημαντικό να νοιαζόμαστε για το τι υπάρχει στο μυαλό των παιδιών, ώστε να έχουν την άνεση και να μας μιλήσουν όταν αυτά αισθανθούν έτοιμα και σε χρόνο και με τον ανάλογο τρόπο που οι ίδιοι θα επιλέξουν σαν τον πιο κατάλληλο γι αυτά. Εάν είστε ο γονέας ή ο φροντιστής ενός μωρού ή ενός μικρού παιδιού, ή επαγγελματίας υγείας σε λίγο μεγαλύτερα παιδιά, μπορεί να πιστεύετε ότι δεν θα επηρεαστούν από την τρέχουσα ανησυχία για τον κορονοϊό ή από άλλα σημαντικά γεγονότα. Ένα μικρό παιδί μπορεί να μην είναι σε θέση να μας εξηγήσει λεκτικά και για το ίδιο είναι δύσκολο να μας πει τι περνά από το μυαλό του και πως νιώθει για όλο αυτό το γεγονός. Μόνο με εναλλακτικούς τρόπους και δια μέσω των εικαστικών τεχνών θα μπορέσουμε να αποσπάσουμε κομμάτια του ψυχισμού τους και να μάθουμε τι πραγματικά συμβαίνει εντός τους. Με την μη λεκτική επικοινωνία θα μπορέσουμε να υποθέσουμε για τις σκέψεις τους, τα δικά τους ερωτηματικά και τις αντιδράσεις που τους προκαλεί το συγκεκριμένο διαταρακτικό γεγονός. Μπορούμε να παρατηρούμε τον τρόπο που παίζουν, αν παίζουν επαναλαμβάνοντας τα ίδια μοτίβα ή όταν σχεδιάζουν, ζωγραφίζουν και ουσιαστικά επικοινωνούν για αυτά που σκέφτονται και νιώθουν μέσα τους, αποτυπώνοντας στο χαρτί και μέσω των χρωμάτων και των σχημάτων στις ιχνογραφίες τους την μη λεκτική, πλην όμως αρκετά πλούσια συναισθηματική τους κατάσταση. Με αυτόν τον εναλλακτικό τρόπο μας καθοδηγούν και μας ενημερώνουν για τα τεκταινόμενα εντός τους. Σήμερα είμαστε σε θέση να γνωρίζουμε ότι τα μωρά και τα μικρά παιδιά μπορούν να καταλαβαίνουν πώς αισθανόμαστε και η συναισθηματική τους αντιληπτικότητα είναι ιδιαίτερα οξυμένη. Το άγχος μας από την θέση του γονιού, του επαγγελματία ή του φροντιστή γίνεται αντιληπτό από τα παιδιά και δυνητικά θα μπορούσε να έχει αντίκτυπο επάνω τους, είτε θετικό, είτε αρνητικό. Γνωρίζουμε ότι ακόμη κι ένα μωρό ή ένα μικρό παιδί μπορεί να αισθανθεί μια αλλαγή στη ατμόσφαιρα του κοινού σπιτιού μας ή στη διάθεσή μας και δρούν κατά τέτοιο τρόπο επιχειρούν να κερδίσουν την προσοχή μας, θεωρώντας ότι τα έχουμε παραμελήσει,αφού έτσι νιώθουν πιο ασφαλή. Εξάλλου είναι γνωστό πως ειδικά τα μικρότερα παιδιά αισθάνονται πιο ασφαλή όταν κόσμος γύρω τους είναι σταθερός, προβλέψιμος και οικείος. Δίχως ακραίες ανατροπές, μεγάλες αλλαγές και ανατρεπτικά συμβάντα που τα φέρνει σε αναστάτωση βίαια αναστέλλει την προοδευτικά εξελισσόμενη, και ραγδαία αναπτυξιακή πορεία τους προς την ενήλικη ζωή. Οπότε η διατήρηση των πραγμάτων σε όσο το δυνατόν πιο σταθερή και ομαλή βάση και με την διατήρηση των συνήθων ρουτίνων τους να παραμένει το δυνατόν αμετάβλητη, τόσο πιο χρήσιμη και εξαιρετικά επωφελής μπορεί να αποδειχθεί για τα ίδια. Όπως είναι εξίσου σημαντικό να τα διαβεβαιώσετε αρκετά συχνά και με συνέπεια για την αγάπη σας μέσω των πράξεων σας. Εάν είστε ο γονέας ή φροντιστής ενός παιδιού, επαγγελματίας που δουλεύει με παιδιά περνώντας πολλές ώρες μαζί με το παιδί είναι φρόνιμο και ενδείκνυται να προσέχετε στον τρόπο που τους μιλάτε για σοβαρά, ανησυχητικά ή και απειλητικά στα μάτια του παιδιού ζητήματα αλλά κυρίως τον τρόπο που εμείς τους συμπεριφερόμαστε και τις αντιδράσεις που έχουμε μπροστά σε κάποια τέτοια ανάλογα συμβάντα. Εάν παρατηρώντας εσάς τους ίδιους το παιδί και δεν εισπράττει αναστάτωση, δεν του φαίνεται τρομακτικό και δεν διακρίνει κάποια ανησυχία. Ετσι είναι έκδηλη στα δικά του μάτια και στην αντίληψή του ότι είστε ευδιάκριτα χαλαρός στην αντιμετώπιση του όλου θέματος. Γι'αυτό και είναι πολύ πιθανό να υιοθετήσει τα δικά σας συναισθήματα και την δική σας στάση απέναντι στο συγκεκριμένο ερέθισμα, πράγμα που θα τα ωθήσει να αισθανθούν ταυτόσημα συναισθηματικά με σας, μιας και ο μιμητισμος που αναπτύσσουν αποτελεί ένα πολύ χαρακτηριστικό γνώρισμα κι ένα εξαιρετικά συνηθισμένο φαινόμενο της παιδικής ηλικίας. Έτσι όπου είναι δυνατόν προσπαθήστε να φαίνεστε ψύχραιμοι ακόμη κι αν δεν ειδτε,κάντε το για να καθησυχάζετε τουλαχιστον το παιδί σας! Ταυτόχρονα βέβαια οφείλουμε να είμαστε αληθινοί και πραγματιστές, ρεαλιστές σε κάποιες καταστάσεις έτσι ώστε να μας εμπιστεύονται και να εδραιώνουν μια πίστη στις θέσεις μας, πάντα στο βαθμό που αυτό βιολογικά τους επιτρέπεται και φυσικά σύμφωνα με τις απαιτήσεις που η ηλικία τους το επιτρέπει. Να είστε πάντα ειλικρινείς μαζι τους! Αν και μπορεί να μην είναι πάντα εύκολο αυτό, όταν οι γονείς, οι επαγγελματίες υγείας και οι φροντιστές αντιμετωπίζουν μια κατάσταση ήρεμα και συγκροτημένα, τότε παρέχουν τις καλύτερες υπηρεσίες και την μεγαλύτερη υποστήριξη στα παιδιά. Υπάρχουν πρακτικά πράγματα που μπορείτε να κάνετε μαζί τους και που ανήκουν στη σφαίρα του ενδιαφέροντος τους. Στις ατομικές τους ανησυχίες όποτε κι αν το ίδιο επιλέξει να τις εκφράσει πρέπει αυτές να εξυπηρετούνται, οι ανησυχίες τους πχ για την υγεία του ηλικιωμένου παππού τους και της γιαγιάς που τόσο αγαπούν γίνονται κατανοητές με την γνωστοποίηση των πρακτικών μέτρων για τη διατήρηση της υγείας όλων και σίγουρα θα τα βοηθήσει. Φυσικά, το πλύσιμο των χεριών είναι κάτι που τα παιδιά πρέπει να δούνε απο τους γονείς τους και είναι ασυζητητί προτιμότερο, αφού σημειώνει μεγάλη αποτελεσματικότητα αυτό να γίνεται σαν κοινή δραστηριότητα και εν είδη παιχνιδιού. Τα παιδιά πάντοτε μαθαίνουν με το παράδειγμα και δια μέσω του παιχνίδιου κι όχι με τη στείρα διδαχή. Άλλη μια βασική πλην όμως αξιοσημείωτη παράμετρος είναι αυτή της σωστής πληροφόρησης. Έτσι όταν αυτή πραγματοποιείται να συμβαίνει με αραιή και με μετριασμενη πάντα παρακολούθηση επιλεγμένων και μόνο μέσων και αξιόπιστων πηγών πληροφόρησης. Όπως εξίσου κρίσιμο γεγονός αποτελεί μια περιγραφική μεν αλλά πάντα μετριασμενη συναισθηματικά χρήση της γλώσσας περιγραφής κι όχι χρησιμοποιώντας αρνητικά φορτισμένες και πομπώδης, τρομολαγνικες εκφράσεις.Οι οποίες σε συνδυασμό με τον καταιγισμό και την ένταση επιδιώκουν την ατομική μας παράλυση. Με οξυμένα τονισμένες κι επιθετικά δοσμένες λέξεις σαφέστατα επιδιώκουν την ακινητοποίηση και την πιστή εφαρμογή των λεχθεντων,υποβόσκουν μόνο τις φοβικές διαστάσεις των πληροφοριών κι αποτελούν ένα εντελώς τοξικό κι ακατάλληλο για τα παιδιά περιβάλλον πληροφόρησης. Θα είναι επωφελές και θα διαδραματίσει θετικό ρόλο στην ανάγκη των παιδιών να αισθάνονται ενημερωμένα για την παρούσα κατάσταση και έτσι να νιώθουν και πιο ασφαλή, αφού ταυτόχρονα θα συμπεριλαμβάνονται και οι συμβουλές από τους οικείους τους,την οικογένειά τους σχετικά με τον παρόντα COVID-19. Γνωρίζουμε ότι στα εφηβικά τους χρόνια, οι νέοι μπορούν και προσπαθούν να αποστασιοποιηθούν από τους γονείς τους και το συγγενικό τους περιβάλλον και επηρεάζονται περισσότερο από τους συνομηλίκους, τις παρέες τους και τις κοινωνικές τους επαφές για κάθε είδους υποστήριξη. Σε αυτή την ηλικία οι φίλοι είναι για τα παιδιά όλος ο κόσμος! Κι ότι πιο σημαντικό έχουν στην ευκταία και σημαντική γιαυτα πορεία τους προς πλήρωση του αισθήματος του "ανήκειν". Αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά σημαντικό καθώς αρχίζουν να ανακαλύπτουν τον δικό τους κόσμο με περισσότερη ανεξαρτησία. Ενθαρρύνετε τους να συνεχίσουν να αναζητούν αυτές τις αξιόπιστες κι αληθινές φιλίες που σταδιακά θα τους χαρίσουν και την ανεξαρτησία τους αλλά πάντα ταυτόχρονα και παράλληλα με την υπευθυνότητα τους. Τις περισσότερες φορές μια συζήτηση μπορεί να δύναται να αρχίσει και να συνεχιστεί ευκολότερα αν συμμετέχουμε με το παιδί απο κοινού σε μια δραστηριότητα. Χωρίς δηλαδή άκαμπτα,αυστηρά και καθαρά πλαίσια αλλά σε χαλαρά δομημένες συνθήκες και που διευκολύνει τις συζητήσεις και τις παρουσιάσεις του εαυτού μας. Πέρα από το χαλαρό πλαίσιο που διευκολύνει εκατέρωθεν την έκφραση αλλά με την μη λεκτική επικοινωνία να συμμετέχει ενεργά και δια μέσω της οποίας λέγονται πολλά και σημαντικά...με τρόπο που δεν δυσκολεύει την επικοινωνία αλλά χρειάζεται για την πιο αληθινή κι απελευθερωμένη έκφραση μας. Πάνω απ 'όλα όμως είναι ευεργετικό να συνδέεστε τακτικά με το παιδί σας με όρους αλήθειας και ειλικρινούς προσφοράς,με διατυπωμένη πάντα την σαφή δήλωση ότι θα είστε συνέχεια εκεί γι αυτά όταν σας το ζητήσουν.! Είτε είστε γονέας, είτε φροντιστής, ακόμη και σαν επαγγελματίας οφείλεται να φροντίζετε και τη δική σας ψυχική υγεία. Αυτό θα σας επιτρέψει να υποστηρίξετε με περισσότερη θερμη και πιο αποτελεσματικά τον εαυτό σας αλλά και εκείνους που σας ενδιαφέρουν. ΜΑΝΘΟΣ ΜΥΡΙΟΥΝΗΣ ΨΥΧΟΛΟΓΟΣ/ΨΥΧΟΘΕΡΑΠΕΥΤΗΣ Mail: manthosmiriounis@gmail.comMy Hero is You, Storybook f... by avgerinosx on Scribd