Η άλλη όψη του τουρισμού και του κλίματος: Ποια ελληνικά νησιά κινδυνεύουν να «εξαφανιστούν»

Καταγάλανος ουρανός, ο ήλιος να ζεσταίνει την επιδερμίδα, ο ήχος από τα τζιτζίκια που «σκάνε» από τη ζέστη. Λίγη δροσιά στη σκιά από τα αλμυρίκια ένα ζεστό καλοκαιρινό απομεσήμερο. Ασβεστωμένα σπίτια και αυλές με βουκαμβίλιες. Αυτά είναι μερικά μόνο από τα οπτικά και ηχητικά ερεθίσματα που είναι ταυτισμένα με την εικόνα το ελληνικού καλοκαιριού.

Μπορεί στο μυαλό μας το ελληνικό καλοκαίρι να μοιάζει με μια αρχαία επιγραφή γραμμένη στην πέτρα -που ούτε ο χρόνος μπορεί να πειράξει- ωστόσο η πραγματικότητα είναι εντελώς διαφορετική.

Η ραγδαία αύξηση του τουρισμού, η ανεξέλεγκτη δόμηση ακόμα και σε μικρά νησιά που δεν έχουν υποκύψει στο μοντέλο του μαζικού τουρισμού αλλά και φυσικοί κίνδυνοι όπως η διάβρωση των ακτών και η λειψυδρία τείνουν να θέσουν σε μεγάλο κίνδυνο την εικόνα των ελληνικών νησιών.

Η Δήλος που εξαφανίζεται

Μπορεί το ίδιο το όνομα του νησιού να σημαίνει ότι «φανερώθηκε από τα ύδατα» για να δώσει καταφύγιο στη Λητώ, τον Απόλλωνα και την Άρτεμη, ωστόσο η φύση φαίνεται να διεκδικεί πίσω τον ιερό αυτόν τόπο. Η Δήλος είναι από τα πλέον ευάλωτα νησιά καθώς μεγάλο τμήμα του είναι σε υψόμετρο κοντά στο επίπεδο της θάλασσας. Εκτιμάται ότι σε περίπου 50 χρόνια, σημαντικό μέρος του θα είναι εν δυνάμει πλημμυρισμένο, μια και υφίσταται ήδη φθορά στα θεμέλια των αρχαιοτήτων.

Την ίδια ώρα πάνω από το 50% των ελληνικών tombolos (γέφυρες γης–νησιού) αναμένεται να βυθιστεί έως το 2125 ακόμα και στο πιο αισιόδοξο σενάριο. Αυτό σημαίνει ότι πολλά μικρά παραθαλάσσια τμήματα, ή μικρά νησάκια, θα χαθούν .

Η Ελλάδα έχει χάσει περίπου 250 km² παραλιών τα τελευταία 30 χρόνια λόγω διάβρωσης. Μέχρι το 2050 προβλέπεται επιπλέον άνοδος της θάλασσας κατά 20–30 cm, με πιθανή συρρίκνωση ακτής έως και 30 μέτρων σε ρηχές ακτές.

Οι Κυκλάδες κινδυνεύουν από το τσιμέντο

Την ίδια ώρα που παραλίες ακόμα και ολόκληρα νησιά κινδυνεύουν να πνιγούν από τη θάλασσα άλλα νησιά «πλημμυρίζουν» στο τσιμέντο. Πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα το τεράστιο ξενοδοχειακό συγκρότημα στο Σαρακήνικο της Μήλου.

Την ίδια ώρα νησιά με εμβληματικούς παραδοσιακούς οικισμούς όπως η Χώρα της Μυκόνου, τα Φηρά, το Ημεροβίγλι και η Οία στην Σαντορίνη, έχουν αλλοιωθεί υπέρμετρα από την μαζική οικοδομική δρατηριότητα.

Η Europa Nostra συμπεριέλαβε την Σίφνο, τη Σέριφο στα 7 πιο απειλούμενα μνημεία πολιτιστικής κληρονομιάς στην Ευρώπη το 2024, λόγω μαζικής τουριστικής ανάπτυξης, ανεξέλεγκτων οικοδομικών έργων, καταστροφής νερού και απώλειας παραδοσιακών τοπίων.

Αυξάνουν τις τιμές για να αντιμετωπίσουν τον υπερτουρισμό

Στον αντίποδα το νησί του Φαιάκων, η Κέρκυρα θέλει να διατηρήσει την ισορροπία ανάμεσα στις εισπράξεις από τον τουρισμό και την ποιότητα ζωής για τους κατοίκους υιοθετώντας το μοντέλο «πολλά από ελάχιστους». Η Κέρκυρα καταπολεμά ενεργά τον υπερτουρισμό στοχεύοντας στρατηγικά στους πλουσιότερους ταξιδιώτες μέσω επενδύσεων σε υψηλής ποιότητας φιλοξενία και διαφοροποίησης των διεθνών αγορών.

Με τις αφίξεις τουριστών να αυξάνονται σταθερά, το νησί δίνει προτεραιότητα στον βιώσιμο τουρισμό για να διατηρήσει τη φυσική ομορφιά και την ιστορική του γοητεία. Αυτή η μετατόπιση στοχεύει στη μείωση της πίεσης στις υποδομές, διατηρώντας παράλληλα την ελκυστικότητα της Κέρκυρας ως κορυφαίου προορισμού.