Η Ελλάδα «διψάει» - Στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο ανεπάρκειας νερού

Στην 19η θέση παγκοσμίως ως προς τον κίνδυνο εμφάνισης λειψυδρίας βρίσκεται η χώρα μας, εξαιτίας της κλιματικής αλλαγής κυρίως, η οποία έχει αρνητικές επιπτώσεις τόσο στην πλευρά της προσφοράς (μείωση βροχοπτώσεων) όσο και σε εκείνη της ζήτησης (αύξηση της κατανάλωσης για άρδευση και γενικές χρήσεις).

Τα στοιχεία αυτά προκύπτουν από έρευνα του World Resources Institute αλλά και από έκθεση της Deloitte για τη διαχείριση των υδάτων που πραγματοποιήθηκε για λογαριασμό της ελληνικής κυβέρνησης. Η έκθεση, την οποία αποκαλύπτει το Αθηναϊκό-Μακεδονικό Πρακτορείο Ειδήσεων, υπογραμμίζει το μέγεθος του κινδύνου που αντιμετωπίζει η χώρα μας. Ένας κίνδυνος, ο οποίος εντείνεται ασφαλώς, αν συνυπολογισθούν οι απώλειες από τα δίκτυα που πολλαπλασιάζουν το πρόβλημα.

Τουρισμός και θερμοκρασίες «στραγγίζουν» το νερό

Σύμφωνα με την έκθεση της Deloitte, αναλυτικά η Ελλάδα:

1. Καταγράφει υπερδιπλασιασμό (+139%) των απολήψεων νερού για ύδρευση την περίοδο 2001-2022, εξαιτίας, μεταξύ άλλων λόγων, και της αυξημένης τουριστικής κίνησης.

Ο υπερδιπλασιασμός των απολήψεων νερού για ύδρευση οφείλεται αφενός στο συνδυασμό της αύξησης της τουριστικής κίνησης και της ανόδου τής κατά κεφαλήν κατανάλωσης αλλά και αφετέρου στις μεγάλες -της τάξης του 50%- απώλειες από τα δίκτυα διανομής. Το πρόβλημα είναι ακόμα μεγαλύτερο σε περιοχές με αυξημένες τουριστικές ροές (όπως λόγου χάριν οι Κυκλάδες) όπου η κατανάλωση αυξάνεται ενώ η διαθεσιμότητα του πόρου είναι πολύ περιορισμένη. Πρόσθετο πρόβλημα δημιουργεί το γεγονός ότι η ζήτηση στους τουριστικούς προορισμούς κορυφώνεται κατά τους θερινούς μήνες, οπότε ανακύπτουν ήδη σε αρκετά νησιά θέματα επάρκειας ενώ καταπονούνται παράλληλα οι υποδομές.

2. Δαπανά τον μεγαλύτερο όγκο νερού ανά εκτάριο αρδευόμενης γης στην Ευρωπαϊκή Ένωση και σημαντικά υψηλότερο σε σχέση με τις συγκρίσιμες από άποψη κλιματολογικών στοιχείων μεσογειακές χώρες της ΕΕ. Παρά τη σημαντική μείωση στις γεωργικές εκμεταλλεύσεις τα προηγούμενα χρόνια, οι απολήψεις υδάτων για άρδευση δεν έχουν μειωθεί σημαντικά, για τους εξής λόγους: αύξηση της θερμοκρασίας, μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό ανά καλλιέργεια, μεγάλες απώλειες των δικτύων -τα περισσότερα από τα οποία είναι άνω των 20 ετών- και καλλιέργεια ποικιλιών με μεγαλύτερες ανάγκες σε νερό.

Οι αγροτικές καλλιέργειες ζητούν περισσότερο νερό

Περαιτέρω, σημειώνεται στην έκθεση, οι πολιτικές στήριξης του αγροτικού τομέα μπορεί να οδηγήσουν τα επόμενα χρόνια σε αύξηση των αρδευόμενων εκτάσεων, άρα και της κατανάλωσης νερού.

3. Αντιμετωπίζει μείωση διαθεσιμότητας των επιφανειακών πόρων και αύξηση της χρήσης γεωτρήσεων με αποτέλεσμα την υφαλμύριση των υδάτων.

Σύμφωνα με τα στοιχεία της ΕΛΣΤΑΤ κατά την περίοδο 2000-2022 η άντληση υπόγειων υδάτων αυξήθηκε κατά 80%, από 3.453 εκατ. κυβικά μέτρα ετησίως σε 6.221. Αντίθετα, η χρήση επιφανειακών υδάτων μειώθηκε κατά 40% (3.852 εκατ. κ.μ. το 2022 έναντι 6.471 εκατ. κ.μ. το 2000). Η σημαντική αύξηση στην άντληση υπόγειων υδάτων, πιέζει τα αποθέματα στον υδροφόρο ορίζοντα και οδηγεί σε υφαλμύριση των υδάτων.

Ενδεικτικό είναι, επίσης, ότι παρά τις αυξημένες βροχοπτώσεις των τελευταίων μηνών τα αποθέματα νερού στους ταμιευτήρες των υδροηλεκτρικών της ΔΕΗ βρίσκονται σε ιστορικά χαμηλά επίπεδα. Τα φράγματα της ΔΕΗ χρησιμοποιούνται τόσο για την παραγωγή ενέργειας όσο και για άρδευση/ύδρευση. Έτσι, η μείωση των αποθεμάτων εγκυμονεί κινδύνους όχι μόνο για την επάρκεια νερού αλλά και για το κόστος της ηλεκτρικής ενέργειας.