«Ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ΚΤΕΟ: Τι ισχύει στην Ελλάδα και στην Ευρώπη
Τι κάνεις για τη συντήρηση του ηλεκτρικού σου αυτοκινήτου; Τι θα κάνεις με το ΚΤΕΟ; Τι ισχύει σήμερα και τι έρχεται αύριο.
Η ραγδαία αύξηση των ηλεκτρικών οχημάτων απαιτεί νέα πρότυπα συντήρησης – από τον έλεγχο μπαταρίας έως τις διεθνείς πρακτικές τεχνικού ελέγχου.
Η ηλεκτροκίνηση στην Ελλάδα βρίσκεται σε φάση εκρηκτικής ανάπτυξης. Σύμφωνα με τα στοιχεία των σταθμών τεχνικού ελέγχου γνωστής εταιρίας ιδιωτικών ΚΤΕΟ στην Αθήνα, τον Πειραιά και την Πυλαία Θεσσαλονίκης, οι διελεύσεις πλήρως ηλεκτρικών οχημάτων έχουν αυξηθεί ραγδαία τα τελευταία χρόνια, με τον αριθμό τους να έχει υπερδιπλασιαστεί από το 2023 στο 2024. Οι οδηγοί στρέφονται σταδιακά σε καθαρότερες και πιο τεχνολογικά προηγμένες μορφές μετακίνησης, ωστόσο η γνώση γύρω από τη συντήρηση και τον τεχνικό έλεγχο των ηλεκτρικών παραμένει ελλιπής.
Ηλεκτρικό είναι. Δεν έχει μοτέρ δεν θέλει συντήριση
Πολλοί ιδιοκτήτες EV θεωρούν ότι ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο δεν χρειάζεται ιδιαίτερη φροντίδα. Στην πράξη όμως, αν και απαλλάσσεται από τακτικές αλλαγές λαδιών ή ρύθμιση κινητήρα. Έχει όμως το δικό του, εντελώς διαφορετικό σύστημα που απαιτεί εξειδικευμένο έλεγχο, κυρίως στη μπαταρία υψηλής τάσης – το πιο ακριβό και κρίσιμο εξάρτημα του οχήματος.
Τι ισχύει σήμερα στην Ελλάδα
Στη χώρα μας όλα τα αυτοκίνητα, ανεξαρτήτως τεχνολογίας, υπάγονται στο ίδιο καθεστώς τεχνικού ελέγχου. Ο πρώτος έλεγχος γίνεται τέσσερα χρόνια μετά την πρώτη ταξινόμηση του οχήματος και επαναλαμβάνεται κάθε δύο χρόνια. Το νομικό πλαίσιο δεν κάνει διαχωρισμό ανάμεσα σε θερμικά και ηλεκτρικά οχήματα. Αυτό σημαίνει ότι ένα EV περνά από τον ίδιο μηχανικό και οπτικό έλεγχο με ένα αυτοκίνητο βενζίνης/πετρελαίου – χωρίς να εξετάζεται η «υγεία» της μπαταρίας, το σύστημα υψηλής τάσης ή τα ηλεκτρονικά ασφαλείας του.
Εδώ ακριβώς εντοπίζεται το κενό που έρχεται να καλύψει γνωστή εταιρία ιδιωτικών ΚΤΕΟ, εισάγοντας τις υπηρεσίες e-BATTERY CHECK και ev-KTEO. Ο συνδυαστικός αυτός έλεγχος πραγματοποιείται με πιστοποιημένο εξοπλισμό TÜV NORD, συνδέεται στον εγκέφαλο του οχήματος και συλλέγει δεδομένα για τη συνολική κατανάλωση ενέργειας, τους κύκλους φόρτισης, τη συχνότητα χρήσης και τη συμπεριφορά του οδηγού.
Στη συνέχεια αναλύονται τα στοιχεία μέσω αλγορίθμων και συγκρίνονται με ιστορικά δεδομένα, ώστε να υπολογιστεί το State of Health (SoH) της μπαταρίας. Ο ιδιοκτήτης λαμβάνει γραπτή πιστοποίηση της κατάστασης του συστήματος υψηλής τάσης – κάτι ιδιαίτερα σημαντικό, καθώς η αντικατάσταση μπαταρίας μπορεί να κοστίσει πάνω από 15.000 ευρώ.
Τι ισχύει στις άλλες χώρες
Στη Γερμανία, τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα περνούν από τακτικό έλεγχο HU (Hauptuntersuchung), όπως και τα συμβατικά. Ο πρώτος έλεγχος γίνεται τρία χρόνια μετά την πρώτη ταξινόμηση και έπειτα κάθε δύο χρόνια. Δεν υπάρχει τεστ εκπομπών αλλά ελέγχεται λεπτομερώς το σύστημα υψηλής τάσης, η μόνωση, οι καλωδιώσεις και η ασφάλεια της μπαταρίας. Οι αναφορές της TÜV Verband δείχνουν ότι τα EV (ηλεκτρικά αυτοκίνητα) παρουσιάζουν ελαφρώς υψηλότερα ποσοστά αστοχίας λόγω αναρτήσεων και φρένων, κάτι που αποδίδεται στο αυξημένο βάρος και στην διαφορετική καταπόνηση από την αναγεννητική πέδηση.
Στο Ηνωμένο Βασίλειο, το MOT για ηλεκτρικά οχήματα δεν περιλαμβάνει έλεγχο εκπομπών, αλλά καλύπτει όλα τα υπόλοιπα: Φώτα, φρένα, ανάρτηση, ελαστικά, ηλεκτρικά συστήματα ασφαλείας. Δεν υπάρχει ακόμη υποχρεωτικός διαγνωστικός έλεγχος μπαταρίας, ωστόσο το Υπουργείο Μεταφορών εξετάζει την καθιέρωση ειδικού EV-MOT μέσα στα επόμενα χρόνια.
Σε επίπεδο Ευρωπαϊκής Ένωσης, η Επιτροπή επεξεργάζεται νέα οδηγία για τον Περιοδικό Τεχνικό Έλεγχο, που θα λάβει υπόψη τα ηλεκτρικά και τα οχήματα με συστήματα υποβοήθησης οδήγησης (ADAS). Στόχος είναι να καθιερωθεί ένα ενιαίο ευρωπαϊκό πρωτόκολλο ελέγχου για μπαταρίες, συστήματα υψηλής τάσης και λογισμικά ασφαλείας.
Πού «κοβόμαστε» στην Ελλάδα
Το μεγαλύτερο πρόβλημα είναι ότι το ελληνικό ΚΤΕΟ δεν «διαβάζει» τη μπαταρία. Δεν συνδέεται στο διαγνωστικό σύστημα του αυτοκινήτου, άρα δεν μπορεί να εκτιμήσει την πραγματική χωρητικότητα ή τη φθορά της μπαταρίας. Έτσι, ένα όχημα με 70 % απόδοση μπορεί να περάσει ΚΤΕΟ χωρίς καμία ένδειξη για την υποβάθμισή του.
Επίσης, δεν υπάρχει θεσμοθετημένος ηλεκτρικός έλεγχος του συστήματος υψηλής τάσης, ούτε μέτρηση μόνωσης ή πιθανής διαρροής ρεύματος – κάτι που θεωρείται υποχρεωτικό στη Γερμανία. Οι τεχνικοί των ελληνικών ΚΤΕΟ είναι εξαιρετικά έμπειροι σε μηχανικά μέρη, αλλά δεν είναι ακόμη πιστοποιημένοι σε χειρισμό υψηλής τάσης, όπως απαιτείται στις χώρες του Βορρά.
Προσοχή σε φρένα, ελαστικά και τις αναρτήσεις
Ένα ακόμη παραγνωρισμένο ζήτημα είναι η διαφορετική φθορά των φρένων και της ανάρτησης στα ηλεκτρικά. Το αυξημένο βάρος και η ελάχιστη χρήση των φρένων λόγω αναγεννητικής πέδησης προκαλούν συχνά «κόλλημα» στα τακάκια και ανομοιόμορφη φθορά, κάτι που εντοπίζεται συχνά στα γερμανικά ΚΤΕΟ ως αιτία αποτυχίας. Επιπλέον «τρώνε» τα ελαστικά. Το μεγαλύτερο βάρος και η έντονη ροπή, φθείρουν το πέλμα και τον σκελετό του ελαστικού.
Τέλος, δεν υπάρχει καμία διαδικασία ελέγχου για το σύστημα φόρτισης, το καλώδιο ή το λογισμικό BMS (Battery Management System). Αν υπάρχει σφάλμα στο firmware ή πρόβλημα στη θερμική διαχείριση, το σημερινό ΚΤΕΟ απλώς δεν το ανιχνεύει.
Τι φέρνει η επόμενη πενταετία
Η επόμενη φάση της ηλεκτροκίνησης θα αλλάξει ριζικά και το πώς κατανοούμε τη συντήρηση.
Το «διαβατήριο» της μπαταρίας. Από το 2027, κάθε ηλεκτρικό ή plug-in υβριδικό όχημα που πωλείται στην ΕΕ θα έχει Battery Passport – ένα ψηφιακό αρχείο που θα καταγράφει προέλευση, φθορά, κύκλους φόρτισης και ανακύκλωση. Η κατάσταση της μπαταρίας θα αποτελεί επίσημο στοιχείο του τεχνικού ελέγχου και της μεταπώλησης.
Έλεγχος λογισμικού και ADAS. Οι νέες ευρωπαϊκές οδηγίες θα εντάξουν στο ΚΤΕΟ τον διαγνωστικό έλεγχο των ηλεκτρονικών βοηθημάτων ασφαλείας. Θα απαιτείται δηλαδή επαλήθευση λειτουργίας αυτόματου φρεναρίσματος, ευστάθειας, διατήρησης λωρίδας και ενημερώσεων λογισμικού.
Ασφαλιστικές απαιτήσεις. Ήδη στη Βόρεια Ευρώπη οι ασφαλιστικές ζητούν battery health report πριν από μεταπώληση ή αποζημίωση ύστερα από ατύχημα. Είναι θέμα χρόνου να δούμε την ίδια πρακτική και στην Ελλάδα, καθώς η φθορά της μπαταρίας επηρεάζει άμεσα την ασφάλεια και την αξία του οχήματος.
Επίδραση του κλίματος. Το ελληνικό κλίμα με υψηλές θερμοκρασίες και συχνή φόρτιση AC προκαλεί γρηγορότερη γήρανση της μπαταρίας. Τα στοιχεία δείχνουν ότι ο ρυθμός φθοράς SoH στη χώρα μας είναι 2–3 % ταχύτερος από τον μέσο ευρωπαϊκό, κάτι που καθιστά σημαντικό έναν ετήσιο έλεγχο υγείας της μπαταρίας.
Πιστοποιημένα «EV-ΚΤΕΟ». Στην Ευρώπη δημιουργούνται ήδη κέντρα τεχνικού ελέγχου με εξειδίκευση στα ηλεκτρικά, εξοπλισμένα με συστήματα HV μέτρησης και εκπαιδευμένο προσωπικό. Η TÜV και η DEKRA εφαρμόζουν ήδη πιλοτικά προγράμματα «High Voltage Certified Technicians». Αντίστοιχη πρωτοβουλία στην Ελλάδα θα φέρει τα ΚΤΕΟ πιο κοντά στις ευρωπαϊκές προδιαγραφές.
Λογισμικές ανακλήσεις. Οι περισσότερες ανακλήσεις EV σήμερα αφορούν το BMS ή αναβαθμίσεις firmware, όχι μηχανικά προβλήματα. Στο μέλλον, ο τεχνικός έλεγχος θα πρέπει να επιβεβαιώνει ότι το όχημα διαθέτει το πιο πρόσφατο λογισμικό.
Αγορά μεταχειρισμένων. Η αξία ενός ηλεκτρικού αυτοκινήτου καθορίζεται όλο και περισσότερο από την απόδοση της μπαταρίας. Ένα επίσημο battery report μπορεί να αυξήσει τη μεταπωλητική αξία κατά 10-15 %, σύμφωνα με στοιχεία της γερμανικής ADAC.
Νομοθετική θωράκιση της ηλεκτρικής ασφάλειας. Η Ευρωπαϊκή Επιτροπή σχεδιάζει υποχρεωτικό έλεγχο μόνωσης και υψηλής τάσης στον περιοδικό έλεγχο, ώστε να μειωθούν οι κίνδυνοι ηλεκτρικού τόξου ή διαρροής. Αυτό θα απαιτεί νέο εξοπλισμό και κατάρτιση στα ΚΤΕΟ.
Η νέα εποχή του τεχνικού ελέγχου
Η ηλεκτροκίνηση αλλάζει όχι μόνο το τι οδηγούμε, αλλά και το πώς ελέγχουμε την ασφάλεια των οχημάτων. Η μετάβαση από το ΚΤΕΟ της εποχής των καυσαερίων σε ένα «Ψηφιακό ΚΤΕΟ Ενέργειας» είναι αναπόφευκτη. Σήμερα το πλαίσιο στην Ελλάδα παραμένει γενικό, βασισμένο σε διαδικασίες των θερμικών κινητήρων. Όμως τα δεδομένα, οι τεχνολογίες και οι ανάγκες των οδηγών απαιτούν έναν τεχνικό έλεγχο που να αξιολογεί όχι μόνο το σασί και τα φρένα, αλλά και τη μπαταρία, το λογισμικό και το ενεργειακό αποτύπωμα. Σύντομα ο τεχνικός έλεγχος δεν θα είναι απλώς μια τυπική υποχρέωση, αλλά μια ουσιαστική πιστοποίηση τεχνολογικής ασφάλειας και ενεργειακής υγείας. Και εκεί, όποιος είναι προετοιμασμένος, θα βρίσκεται ένα βήμα μπροστά.