Κοινωνικές κατοικίες με «rent to own»: Ποιοι δικαιούνται χαμηλό ενοίκιο και πώς θα αποκτήσουν σπίτι

Με τον νέο Νόμο 5229/2025 ανοίγει ο δρόμος για τις κοινωνικές κατοικίες με χαμηλό ενοίκιο, οι οποίες θα διατίθενται σε ευάλωτα νοικοκυριά με βάση συγκεκριμένα κοινωνικά κριτήρια.

Οι δικαιούχοι θα επιλέγονται από τον ΟΠΕΚΑ , ενώ το ύψος του μισθώματος θα είναι ουσιαστικά χαμηλότερο από τα ενοίκια της αγοράς.

Τα κριτήρια επιλογής

Οι αιτήσεις θα αξιολογούνται με βάση:

• το εισόδημα,
• την περιουσιακή και οικογενειακή κατάσταση,
• την ηλικία των παιδιών,
• την ύπαρξη αναπηρίας.

Τα κριτήρια θα εξειδικευτούν με υπουργική απόφαση, ενώ θα πρέπει να ισχύουν σε όλα τα στάδια: από την αίτηση, μέχρι τη σύναψη ή ανανέωση της μίσθωσης.

Τι είναι η Κοινωνική Αντιπαροχή

Πρόκειται για ένα νέο μοντέλο συνεργασίας του κράτους με ιδιώτες:

• Ο ιδιώτης κατασκευάζει ή ανακαινίζει κτίρια του Δημοσίου.
• Τουλάχιστον το 30% των διαμερισμάτων μένει στο κράτος και παραχωρείται σε πολίτες με χαμηλό ενοίκιο.
• Τα υπόλοιπα διατίθενται στην αγορά, ενισχύοντας την προσφορά στέγης.

Έτσι, το Δημόσιο δεν ξοδεύει, αλλά κερδίζει κοινωνικό απόθεμα.

Από πού θα προκύψουν οι νέες κατοικίες

• Από αναξιοποίητα ακίνητα του Δημοσίου.
• Από ανενεργά στρατόπεδα, σε συνεργασία με το Υπουργείο Άμυνας. Εκεί, το 25% των κατοικιών θα καλύπτει ανάγκες των Ενόπλων Δυνάμεων και το 75% θα δίδεται ως κοινωνικές κατοικίες.

Κοινωνικό μίσθωμα

Το ενοίκιο θα είναι:

• χαμηλότερο από την αγορά,
• προσαρμοσμένο στο εισόδημα και την αξία του ακινήτου,
• καθορισμένο με κανόνες του κράτους και όχι του κατασκευαστή.

Συντήρηση και ποιότητα ζωής

Η διαχείριση και η συντήρηση των κατοικιών θα μπορεί να ανατίθεται σε ιδιώτες, ώστε τα σπίτια να παραμένουν σε καλή κατάσταση και να επαναδιατίθενται σε νέους δικαιούχους.

Όχι «γκέτο» κοινωνικής κατοικίας

Οι κοινωνικές κατοικίες δεν θα είναι σε ξεχωριστά κτίρια. Θα βρίσκονται εντός του οικιστικού ιστού, δίπλα σε ιδιωτικές κατοικίες, για να αποφευχθεί η κοινωνική απομόνωση.

Πότε θα δοθούν οι πρώτες κατοικίες

Οι συμβάσεις Κοινωνικής Αντιπαροχής ξεκινούν άμεσα. Τα πρώτα σπίτια αναμένονται σύντομα, με προτεραιότητα στις κατοικίες που θα χτιστούν σε ανενεργά στρατόπεδα.

Δυνατότητα εξαγοράς – Το «rent to own»

Μετά από 10 χρόνια μίσθωσης, οι δικαιούχοι θα έχουν τη δυνατότητα να εξαγοράσουν το διαμέρισμα που μένουν. Έτσι, δίνεται μια προοπτική μόνιμης στέγασης.

Το «rent to own» – Από το ενοίκιο στην ιδιοκατοίκηση

Ένα από τα πιο καινοτόμα στοιχεία του Νόμου 5229/2025 είναι η δυνατότητα εξαγοράς της κοινωνικής κατοικίας μετά από δέκα χρόνια μίσθωσης. Πρόκειται για το μοντέλο «rent to own» που εφαρμόζεται ήδη σε πολλές χώρες της Ευρώπης και της Αμερικής και δίνει στους ενοικιαστές την προοπτική να γίνουν ιδιοκτήτες.

Με απλά λόγια:

• Ο δικαιούχος υπογράφει σύμβαση κοινωνικής μίσθωσης διάρκειας τουλάχιστον 10 ετών.
• Στο συμβόλαιο υπάρχει ρήτρα που του δίνει το δικαίωμα προαίρεσης για εξαγορά.
• Μετά τη δεκαετία, μπορεί να αποφασίσει αν θέλει να αγοράσει το διαμέρισμα που νοικιάζει.

Η σύμβαση πρέπει να είναι συμβολαιογραφική και να καταχωρείται στο Κτηματολογικό Γραφείο, ώστε να προστατεύονται τα δικαιώματα του ενοικιαστή.

Γιατί είναι σημαντικό

Σε μια εποχή που η ιδιοκατοίκηση έχει γίνει άπιαστο όνειρο για πολλούς νέους και οικογένειες, το «rent to own» λειτουργεί σαν «γέφυρα» μεταξύ ενοικίασης και αγοράς:

• Ο ενοικιαστής ζει για χρόνια στο σπίτι, πληρώνοντας χαμηλό ενοίκιο.
• Γνωρίζει εκ των προτέρων ότι μετά από 10 χρόνια έχει το δικαίωμα να το κάνει δικό του.

Το ποσό της εξαγοράς θα είναι προσαρμοσμένο σε κοινωνικά και οικονομικά δεδομένα και δεν θα ακολουθεί τις υπέρογκες τιμές της αγοράς.

Με αυτόν τον τρόπο, το κράτος δεν προσφέρει απλώς μια προσωρινή λύση στέγασης, αλλά δημιουργεί μακροπρόθεσμη προοπτική κατοικίας.

Τι θα συμβεί με το ποσοστό που μένει στο Δημόσιο

Ακόμα κι αν επιλεγεί η εξαγορά, το Δημόσιο διατηρεί τουλάχιστον το 30% των κατοικιών μόνιμα στην κυριότητά του για κοινωνική χρήση. Αυτό σημαίνει ότι το πρόγραμμα δεν εξαντλείται στη διάρκεια ζωής μιας γενιάς, αλλά θα συνεχίσει να τροφοδοτεί την αγορά με κοινωνικά σπίτια και στο μέλλον.

Οι βελτιώσεις του νέου νόμου

Σε σχέση με το 2022, ο νέος νόμος:

• δίνει ισχυρότερα κίνητρα στους ιδιώτες,
• επεκτείνει την κοινωνική αντιπαροχή και σε ανακαινίσεις/επισκευές,
• εξασφαλίζει ότι το Δημόσιο κρατάει πάντα το 30% για κοινωνική χρήση,
• ορίζει μισθώσεις τουλάχιστον 10ετούς διάρκειας, με δυνατότητα εξαγοράς.

Συμπέρασμα: Οι κοινωνικές κατοικίες με χαμηλό ενοίκιο έρχονται για να δώσουν πραγματική ανάσα σε χιλιάδες οικογένειες που δυσκολεύονται να ανταπεξέλθουν στις τιμές της αγοράς.