Επιστήμονες άλλαξαν την ομάδα αίματος σε νεφρό και το μεταμόσχευσαν σε εγκεφαλικά νεκρό ασθενή

Μια καινοτομία στον τομέα των μεταμοσχεύσεων φέρνει πιο κοντά τη δημιουργία «καθολικών» οργάνων που θα μπορούν να χρησιμοποιηθούν ανεξαρτήτως ομάδας αίματος. Επιστήμονες κατάφεραν να μετατρέψουν ένα νεφρό με ομάδα αίματος Α σε τύπου Ο και στη συνέχεια να το μεταμοσχεύσουν σε έναν ασθενή που ήταν εγκεφαλικά νεκρός. Το όργανο λειτούργησε κανονικά για δύο ημέρες πριν εμφανίσει σημάδια απόρριψης, που σημαίνει ότι με περαιτέρω βελτιώσεις η μέθοδος μπορεί να μειώσει σημαντικά τον χρόνο αναμονής στις λίστες μεταμοσχεύσεων.

Από ομάδα αίματος Α σε Ο

Η έρευνα, που δημοσιεύθηκε στο περιοδικό Nature Biomedical Engineering, περιγράφει πώς οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν ειδικά ένζυμα για να αφαιρέσουν τα αντιγόνα της ομάδας Α από το μόσχευμα. Τα αντιγόνα αυτά είναι υπεύθυνα για την άμεση αντίδραση του ανοσοποιητικού συστήματος, καθώς όταν το σώμα αντιλαμβάνεται ξένα στοιχεία επιτίθεται στο όργανο και το απορρίπτει. Με την απομάκρυνσή τους, το νεφρό «μεταμφιέζεται» σε όργανο τύπου Ο, το οποίο θεωρείται συμβατό με όλους τους λήπτες.

Η τεράστια ανάγκη για καθολικά όργανα

Η ανάγκη για τέτοιες μεθόδους είναι τεράστια. Οι μεταμοσχεύσεις νεφρού εφαρμόζονται από τη δεκαετία του 1950, όμως οι λίστες αναμονής παραμένουν τεράστιες. Ο λόγος είναι ότι εκτός από το μέγεθος και την κατάσταση του μοσχεύματος, πρέπει να υπάρχει και συμβατότητα στην ομάδα αίματος. Για παράδειγμα, ένας ασθενής με ομάδα Ο μπορεί να δεχθεί μόνο όργανο Ο, γεγονός που περιορίζει δραματικά τις πιθανότητες εύρεσης δότη. Περισσότεροι από τους μισούς ανθρώπους που περιμένουν σήμερα ένα νεφρό έχουν ομάδα Ο, με αποτέλεσμα να χρειάζονται 2 έως 4 χρόνια περισσότερα σε σχέση με άλλες ομάδες.

Η ιδέα να «μετατραπεί» ένα όργανο δεν είναι καινούργια. Από τα τέλη της δεκαετίας του 1980 είχαν γίνει προσπάθειες για μεταμοσχεύσεις μεταξύ ασύμβατων ομάδων αίματος, αλλά η διαδικασία ήταν περίπλοκη και απαιτούσε μέρες προετοιμασίας. Το 2022, ερευνητές ανέπτυξαν μια πρωτοποριακή τεχνική με τη χρήση ενζύμων, η οποία ονομάστηκε «ECO» (Enzyme-Converted O). Αυτή η μέθοδος είχε εφαρμοστεί με επιτυχία σε πνεύμονες, όμως μέχρι πρόσφατα δεν είχε δοκιμαστεί σε άνθρωπο.

Όπως διαβάζουμε στο Live Science, στο νέο πείραμα, οι ερευνητές χρησιμοποίησαν έναν νεφρό που δεν ήταν κατάλληλο για κανονική μεταμόσχευση. Το τοποθέτησαν σε ειδική συσκευή διάχυσης με ένα διάλυμα που περιείχε τα ένζυμα ικανά να αφαιρέσουν τα αντιγόνα. Η διαδικασία διήρκεσε περίπου δύο ώρες. Στη συνέχεια, το μόσχευμα τοποθετήθηκε σε έναν εγκεφαλικά νεκρό ασθενή, ο οποίος είχε υψηλά επίπεδα αντισωμάτων κατά της ομάδας Α. Αυτό επέτρεψε στους επιστήμονες να ελέγξουν αν η μετατροπή θα απέτρεπε την άμεση απόρριψη.

Χωρίς πρόσθετες θεραπείες

Κανονικά, πριν και μετά από μια μεταμόσχευση, οι λήπτες λαμβάνουν ειδικές θεραπείες που μειώνουν τα αντισώματα ώστε να αποφευχθεί η απόρριψη. Σε αυτό το πείραμα όμως, δεν εφαρμόστηκαν τέτοιες θεραπείες, με σκοπό να μελετηθεί κυρίως η «καθαρή» αντίδραση του οργανισμού. Για δύο ημέρες το νεφρό λειτούργησε χωρίς πρόβλημα, αλλά την τρίτη ημέρα το ανοσοποιητικό σύστημα άρχισε να αναγνωρίζει ξανά τα αντιγόνα και ξεκίνησε η διαδικασία απόρριψης.

Παρά το γεγονός ότι η δοκιμή είχε περιορισμένη διάρκεια, τα αποτελέσματα θεωρούνται ενθαρρυντικά. Σε πραγματικές συνθήκες μεταμόσχευσης, οι ασθενείς λαμβάνουν φαρμακευτική αγωγή που μειώνει την αντίδραση του ανοσοποιητικού, κάτι που πιθανότατα θα παρατείνει τη ζωή του μοσχεύματος. Έτσι, οι ειδικοί πιστεύουν ότι η μέθοδος ECO μπορεί να δώσει σημαντική ώθηση στη δημιουργία «καθολικών» οργάνων στο μέλλον.