Νέα απειλή στις εθνικές και επαρχιακές οδούς: Αδύναμες μπαριέρες για τα ηλεκτρικά αυτοκίνητα

Έρευνα στην Αμερική αποκάλυψε ότι οι μπαριέρες ασφάλειας στις Εθνικές και Επαρχιακές οδούς δεν μπορούν να ανακόψουν τα ηλεκτρικά οχήματα και αυτό είναι μεγάλο πρόβλημα. Το Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα, στο Λίνκολν, έκανε μία μελέτη και ένα video που έγινε viral. Απεικονίζει ένα ηλεκτρικό Rivian R1T του 2022 να διαπερνά με χαρακτηριστική ευκολία μια προστατευτική μπαριέρα κατά τη διάρκεια δοκιμής πρόσκρουσης του Πανεπιστημίου, σαν να ήταν φτιαγμένη από χαρτομάντιλα. Η εικόνα αυτή προκάλεσε έντονο προβληματισμό γύρω από το βάρος των ηλεκτρικών οχημάτων (EVs) και τις ενδεχόμενες συνέπειες για την οδική ασφάλεια. Με μάζα που αγγίζει τα 3.254 κιλά, το Rivian αποτελεί από μόνο του πρόκληση για τις συμβατικές υποδομές.

Ωστόσο, σύμφωνα με δημοσιογραφική έρευνα του site «The Drive», το πρόβλημα δεν εντοπίζεται μόνο στο βάρος, αλλά και στο χαμηλότερο κέντρο βάρους που χαρακτηρίζει τα περισσότερα ηλεκρικά αυτοκίνητα.
Ο Cody Stolle, αναπληρωτής διευθυντής του Κέντρου Οδικής Ασφάλειας Midwest στο Πανεπιστήμιο της Νεμπράσκα, εξηγεί ότι οι καθιερωμένες δοκιμές πρόσκρουσης πραγματοποιούνται με δύο τύπους οχημάτων: ένα μικρό σεντάν βάρους περίπου 1.088 κιλών και ένα ημιφορτηγό, συνήθως Ram 1500, που φτάνει τα 2.268 κιλά. Το Rivian ξεπερνά το άθροισμα και των δύο, αποτελώντας μια σαφή απόκλιση από τα έως τώρα δεδομένα. Όμως, καθώς τα ηλεκτρικά οχήματα πληθαίνουν και οι μπαταρίες τους προσθέτουν σημαντικό βάρος, τέτοιες αποκλίσεις κινδυνεύουν να γίνουν ο κανόνας.

Αξιοσημείωτο είναι ότι ακόμη βαρύτερα είναι ορισμένα φορτηγά όπως το Ford Super Duty ή άλλες ενισχυμένες εκδόσεις συμβατικών pickups. Παρ’ όλα αυτά, τα ατυχήματα τα οποία εμπλέκονται δεν γίνονται «πρωτοσέλιδα». Πού οφείλεται αυτή η διαφοροποίηση;
Το βάρος είναι σημαντικό, αλλά εξίσου κρίσιμος είναι και ο τρόπος με τον οποίο αυτό κατανέμεται. Στη δοκιμή του Πανεπιστημίου, χρησιμοποιήθηκε επίσης ένα Tesla Model 3, με βάρος 1.740 κιλά, παρόμοιο με εκείνο ενός Ford Mustang GT Fastback με χειροκίνητο κιβώτιο. Ενώ τα Mustang έχουν τη φήμη οχημάτων που εμπλέκονται σε ατυχήματα, έχει αποδειχθεί ότι οι μπαριέρες μπορούν να τα συγκρατήσουν. Το Tesla, όμως, όπως και το Rivian, διαπέρασαν τη μπαριέρα.

Η εξήγηση βρίσκεται στον σχεδιασμό των ηλεκτρικών οχημάτων. Οι βαριές μπαταρίες τους είναι τοποθετημένες χαμηλά, στο δάπεδο του αυτοκινήτου, γεγονός που βελτιώνει μεν την οδική συμπεριφορά, αλλά κατεβάζει σημαντικά το συνολικό κέντρο βάρους – κατά περίπου 12 έως 20 εκατοστά σε σύγκριση με τα συμβατικά οχήματα με κινητήρες εσωτερικής καύσης. Αντιθέτως, σε αυτά τα τελευταία, ο κινητήρας και το κιβώτιο ταχυτήτων βρίσκονται σε ψηλότερη θέση. Η διαφορά αυτή έχει κρίσιμη σημασία: Όταν ένα ηλεκτρικό αυτοκίνητο συγκρούεται με μπαριέρα, η δύναμη πρόσκρουσης μεταφέρεται στα χαμηλότερα σημεία της κατασκευής – εκεί όπου οι περισσότερες μπαριέρες δεν είναι σχεδιασμένες να απορροφούν κρούσεις.

Κατά συνέπεια, το πρόβλημα είναι διπλό: Τα μεγάλα ηλεκτρικά οχήματα ξεπερνούν τα όρια αντοχής των υφιστάμενων μπαριέρων, ενώ ακόμη και τα μικρότερα ηλεκτρικά έχουν τέτοια κατανομή βάρους που προκαλούν αστοχία στις δομές. Η αναβάθμιση των υποδομών, ώστε να ανταποκρίνονται τόσο στα νέα δεδομένα των EVs όσο και στις απαιτήσεις των παραδοσιακών οχημάτων, αναμένεται να είναι μια δαπανηρή και μακροχρόνια διαδικασία.

Η πραγματικότητα στην Ευρώπη

Σε ευρωπαϊκό επίπεδο, το καθιερωμένο πρότυπο EN 1317 που διέπει τις μπαριέρες δρόμων—με βασικές κατηγορίες δοκιμών (N, L, H) για βάρος οχημάτων έως 1.500 kg—δεν έχει αναθεωρηθεί από το 2012 και δεν καλύπτει το βάρος των σύγχρονων ηλεκτρικών οχημάτων, που συχνά φτάνουν ή υπερβαίνουν τα 2.000 kg .
Το βρετανικό δίκτυο National Highways, προτού ενεργοποιήσει νέα έρευνα, παραδέχτηκε πως δεν υπάρχουν πανευρωπαϊκές δοκιμές με ηλεκτρικά αυτοκίνητα και ξεκίνησε μία νέα χρηματοδότηση για μελέτη, καθώς αναγνωρίζεται ότι οι παλαιότερες δοκιμασίες δεν ανταποκρίνονται στα νέα δεδομένα βάρους και σχεδιασμού.

Σε πολλές χώρες όπως η Βρετανία, η Γαλλία και η Γερμανία, έχουν ήδη ξεκινήσει πιλοτικά προγράμματα ανανέωσης κρίσιμων τμημάτων αυτοκινητόδρομων με μπαριέρες από οπλισμένο σκυρόδεμα, υψηλής συγκράτησης (high containment), ικανές να σταματούν οχήματα έως 13,5 τόνους, σε αντίθεση με τις τυπικές ατσάλινες που παραμορφώνονται και ενδέχεται να τις περάσουν τα βαρύτερα ηλεκτρικά.

Η κατάσταση στην Ελλάδα

Στην Ελλάδα, σε πολλές περιοχές οι μπαριέρες παραμένουν αμετάβλητες από την πρώτη ημέρα της εγκατάστασής τους, συχνά για δεκαετίες. Η έκθεση του Ευρωπαϊκού Ταμείου Περιφερειακής Ανάπτυξης (2023) επισημαίνει ότι οι συνθήκες έκθεσης σε περιβαλλοντικούς παράγοντες – όπως η υγρασία, η ηλιακή ακτινοβολία και η αλατότητα σε παράκτιες ζώνες – έχουν προκαλέσει αλλοιώσεις στα μεταλλικά μέρη και διάβρωση στα στηρίγματα. Η μη αντικατάσταση αυτών των στοιχείων σε τακτική βάση έχει μειώσει αισθητά την αντοχή τους στις κρούσεις, και όταν ένα βαρύ αυτοκίνητο, φορτηγό ή λεωφορείο συγκρουστεί με αυτές, το αποτέλεσμα μπορεί να αποβεί καταστροφικό χωρίς να υπάρχει περιθώριο ασφάλειας.

Στο πλαίσιο της μετάβασης προς βιώσιμες μεταφορές, η Ελλάδα, οφείλει να επανεξετάσει τα πρότυπα ασφαλείας των οδικών υποδομών με βάση τα νέα τεχνικά δεδομένα των ηλεκτρικών αυτοκινήτων. Προτείνεται η υιοθέτηση μπαριέρων υψηλής συγκράτησης τύπου H2 ή H4b, κατασκευασμένων από ενισχυμένο σκυρόδεμα ή συνδυαστικά υλικά, ικανών να απορροφούν χαμηλό και συγκεντρωμένο κέντρο πρόσκρουσης. Παράλληλα, απαιτείται επικαιροποίηση των τεχνικών προδιαγραφών του Υπουργείου Υποδομών ώστε να ενσωματωθούν νέες κατηγορίες crash-tests με ηλεκτρικά οχήματα. Πιλοτικά έργα αναβάθμισης μπορούν να ξεκινήσουν από σημεία υψηλής κυκλοφορίας και ιστορικού ατυχημάτων, όπως η Αθηνών–Κορίνθου και η Εγνατία Οδός. Σε συνεργασία με πανεπιστημιακά ιδρύματα, θα μπορούσαν να αναπτυχθούν έξυπνες μπαριέρες με αισθητήρες πρόσκρουσης, συμβάλλοντας σε ταχύτερη ανταπόκριση και αποτίμηση ζημιών.