Ο ανδρικός εγκέφαλος συρρικνώνεται ταχύτερα από τον γυναικείο - Τι σημαίνει για το Αλτσχάιμερ

Νέα στοιχεία δείχνουν ότι ο ανδρικός εγκέφαλος μπορεί να συρρικνώνεται ταχύτερα από τον γυναικείο εγκέφαλο με την ηλικία. Μεταξύ 4.726 συμμετεχόντων με υγιή γνωστική λειτουργία, οι εγκεφαλικές σαρώσεις αποκάλυψαν «μέτριες, αλλά συστηματικές διαφορές φύλου» στον τρόπο με τον οποίο αποικοδομείται ο νευρολογικός ιστός.

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος συρρικνώνεται φυσικά καθώς μεγαλώνουμε και όσοι πεθαίνουν από νόσο Αλτσχάιμερ έχουν εγκεφάλους που εμφανίζουν δραστικές απώλειες όγκου.

Οι γυναίκες διαγιγνώσκονται με Αλτσχάιμερ σε διπλάσια συχνότητα από τους άνδρες, αλλά παραδόξως, λίγα είναι γνωστά για το πώς το φύλο ενός ατόμου επηρεάζει τον όγκο του εγκεφάλου του καθώς μεγαλώνει.

Όπως αποδεικνύεται, ο γυναικείος εγκέφαλος μπορεί στην πραγματικότητα να χάνει φαιά και λευκή ουσία με βραδύτερο ρυθμό από τον ανδρικό εγκέφαλο.

«Αν ο εγκέφαλος των γυναικών παρουσίαζε μεγαλύτερη μείωση, αυτό θα μπορούσε να εξηγήσει την υψηλότερη συχνότητα εμφάνισης της νόσου Αλτσχάιμερ», δήλωσε στο Nature, η εκ των συγγραφέων της μελέτης Anne Ravndal, νευροεπιστήμονας στο Πανεπιστήμιο του Όσλο στη Νορβηγία.

Ο ανδρικός εγκέφαλος γερνά πιο γρήγορα

Η Anne Ravndal και μια διεθνής ομάδα ερευνητών συγκέντρωσαν περισσότερες από 12.000 σαρώσεις εγκεφάλου, οι οποίες συλλέχθηκαν όλα αυτά τα χρόνια από συμμετέχοντες ηλικίας 17 έως 95 ετών. Κάθε άτομο είχε υποβληθεί σε τουλάχιστον δύο μαγνητικές τομογραφίες εγκεφάλου, με μέσο διάστημα περίπου 3 ετών μεταξύ τους.

Αφού έλαβαν υπόψη τις διαφορές στο μέγεθος του εγκεφάλου που βασίζονται στο φύλο, η ομάδα διαπίστωσε ότι οι άνδρες εμφάνισαν μείωση σε μεγαλύτερο αριθμό περιοχών του εγκεφάλου, συμπεριλαμβανομένων πολλών τμημάτων του φλοιού, σε μεγαλύτερη ηλικία.

Οι γυναίκες από την πλευρά τους εμφάνισαν μείωση σε λιγότερες περιοχές και το πάχος του φλοιού τους μεταβλήθηκε λιγότερο με την ηλικία.

Τα ευρήματα, που δημοσιεύτηκαν στο PNAS (Proceedings of the National Academy of Sciences) υποδηλώνουν ότι υπάρχουν πραγματικές διαφορές μεταξύ των φύλων στη βιολογία της γήρανσης, αλλά τα αποτελέσματα θα πρέπει να ερμηνεύονται με προσοχή, σημειώνουν οι συγγραφείς, καθώς χρειάζεται πολύ περισσότερη έρευνα.

Η προκατάληψη λόγω φύλου

Παρά την εκτεταμένη έρευνα σχετικά με τη βιολογία του γερασμένου εγκεφάλου, εξακολουθεί να υπάρχει μια ακραία προκατάληψη λόγω φύλου στον τομέα. Το 2019, μόνο το 5% των δημοσιευμένων μελετών στη νευροεπιστήμη ή την ψυχιατρική εξέτασαν την επίδραση του φύλου.

Τα αντικρουόμενα ευρήματα αφθονούν. Σήμερα, παραμένει ασαφές εάν οι άνδρες και οι γυναίκες διαφέρουν ως προς την έκταση ή την ταχύτητα της εγκεφαλικής παρακμής.

Ορισμένες μελέτες δείχνουν απότομες μειώσεις στη φαιά και λευκή ουσία στους άνδρες, ενώ άλλες δείχνουν απότομες μειώσεις στις γυναίκες, επισημαίνει το Science Alert.

Η νέα έρευνα, με επικεφαλής ερευνητές του Πανεπιστημίου του Όσλο στη Νορβηγία, επιδίωξε να ξεκαθαρίσει την εικόνα. Μεταξύ των φύλων, οι ερευνητές διαπίστωσαν διαφορές με βάση το φύλο στον συνολικό όγκο του εγκεφάλου, τον υποφλοιώδη όγκο του εγκεφάλου, το πάχος του φλοιού και την επιφάνεια, μεταξύ δεκάδων άλλων μετρήσεων.

Το τι σημαίνουν αυτές οι απώλειες για τη γνωστική λειτουργία απαιτεί περαιτέρω έρευνα. Οι επιστήμονες μόλις τώρα αρχίζουν να κατανοούν πώς το σχήμα του εγκεφάλου συνδέεται με ασθένειες και ορισμένες μελέτες υποδηλώνουν ότι η συρρίκνωση μπορεί μερικές φορές να είναι χρήσιμη.

Καμία διαφορά στον ιππόκαμπο

Η θέση της απώλειας όγκου μπορεί σίγουρα να δώσει σημαντικές ενδείξεις. Παραδόξως, η Ravndal και οι συνεργάτες της δεν βρήκαν καμία διαφορά στις αλλαγές όγκου στον ιππόκαμπο - έναν νευρωνικό κόμβο για τη μνήμη και τη μάθηση που εμπλέκεται στενά στην άνοια.

Μόνο σε μεγαλύτερη ηλικία οι γυναίκες στη μελέτη άρχισαν να εμφανίζουν ταχύτερη μείωση του ιππόκαμπου, όταν ελήφθη υπόψη το σχετικό προσδόκιμο ζωής τους. Αλλά αυτό μπορεί απλώς να είναι μια καθυστέρηση στη γήρανση: ένα προϊόν του ότι οι γυναίκες ζουν περισσότερο από τους άνδρες και όχι απαραίτητα ένα σημάδι που εξηγεί τον κίνδυνο άνοιας.

Όταν οι συγγραφείς συνέκριναν άνδρες και γυναίκες που προβλεπόταν να ζήσουν το ίδιο χρονικό διάστημα, μέρος της εγκεφαλικής παρακμής μεταξύ των φύλων εξισορροπήθηκε.

Η διάκριση της επίδρασης του φύλου στον εγκέφαλο από άλλες γενετικές και περιβαλλοντικές δυνάμεις είναι μια δύσκολη υπόθεση, η οποία καθίσταται ακόμη πιο δύσκολη λόγω της έλλειψης διαχρονικής έρευνας.

Μια ανασκόπηση του 2023 υποστήριξε ότι η συνεχιζόμενη επιστημονική προκατάληψη στις μελέτες για τη γήρανση του εγκεφάλου έχει «σοβαρές συνέπειες» για την ευημερία και επιβάλλει «δυσανάλογο βάρος» στην υγεία των γυναικών.