Οι αρχαιότεροι αμμόλοφοι της Γης βρίσκονται στο Μαρόκο και είναι όμοιοι με αυτούς του πλανήτη Άρη

Υπολογίστηκε για πρώτη φορά η ηλικία ενός από τους μεγαλύτερους και πιο σύνθετους τύπους αμμόλοφων της Γης. Οι αμμόλοφοι «αστέρι» - ή αμμόλοφοι «πυραμίδα» όπως ονομάζονται από το χαρακτηριστικό σχήμα που τους διακρίνει, φτάνουν σε ύψος αρκετών εκατοντάδων μέτρων. 

Απαντώνται σε τρεις Ηπείρους: στην Αφρική, στην Ασία και στη Βόρεια Αμερική, καθώς και στον πλανήτη Άρη. Οι επιστήμονες ανακάλυψαν ότι ένας αμμόλοφος του Μαρόκου ονόματι «Lala Lallia» σχηματίστηκε πριν από 13.000 χρόνια, με τους ειδικούς να μην έχουν καταφέρει παλαιότερα να προσδιορίσουν την ημερομηνία σχηματισμού τους.  

Οι «αστεροειδείς αμμόλοφοι» δημιουργούνται από αντίθετους ανέμους που αλλάζουν κατεύθυνση. Η κατανόηση της ηλικίας τους βοηθά τους επιστήμονες να ξεδιαλύνουν το κλίμα εκείνης της εποχής, λέει ο καθηγητής Geoff Duller στο Πανεπιστήμιο του Aberystwyth, ο οποίος δημοσίευσε την έρευνα μαζί με τον καθηγητή Charles Bristow από το Πανεπιστήμιο του Birkbeck. 

Ο Lala Lallia -στη γλώσσα των ιθαγενών του Αμαζονίου σημαίνει το υψηλότερο ιερό σημείο- βρίσκεται στο Erg Chebbi στα νοτιοανατολικά της χώρας. Έχει ύψος 100 μέτρα, πλάτος 700 και αποτελείται από ακτινωτούς βραχίονες. Μετά τον αρχικό σχηματισμό του, σταμάτησε να αναπτύσσεται για περίπου 8.000 χρόνια και στη συνέχεια επεκτάθηκε γρήγορα.

Κανονικά οι έρημοι μπορούν να εντοπιστούν στη γεωλογική ιστορία της Γης, αλλά οι αστεροειδείς αμμόλοφοι απουσίαζαν μέχρι τώρα. Ο καθηγητής Duller λέει ότι αυτό μπορεί να οφείλεται στο γεγονός ότι είναι τόσο μεγάλοι που οι ειδικοί δεν αντιλήφθηκαν ότι έβλεπαν έναν ξεχωριστό αμμόλοφο. 

«Αυτά τα ευρήματα πιθανώς θα εκπλήξουν πολλούς ανθρώπους, καθώς μπορούμε να δούμε πόσο γρήγορα σχηματίστηκε αυτός ο τεράστιος αμμόλοφος και ότι κινείται σε όλη την έρημο με ταχύτητα περίπου 50 εκατοστών το χρόνο», προσθέτει. 

Η τεχνική της «φωταύγειας»

Οι επιστήμονες χρησιμοποίησαν μια τεχνική που ονομάζεται χρονολόγηση φωταύγειας για να υπολογίσουν την ηλικία του αστεροειδούς αμμόλοφου. Δείγματα άμμου ελήφθησαν στο απόλυτο σκοτάδι και αναλύθηκαν σε εργαστήριο σε συνθήκες αμυδρού κόκκινου φωτός παρόμοιες με αυτές που επικρατούν στα «παραδοσιακά» εργαστήρια φωτογραφίας. 

Ο καθηγητής Duller περιγράφει τους κόκκους ορυκτών στην άμμο ως «μικρές επαναφορτιζόμενες μπαταρίες». Αποθηκεύουν ενέργεια μέσα στους κρυστάλλους που προέρχεται από τη ραδιενέργεια του φυσικού περιβάλλοντος. 

Όσο περισσότερο χρόνο η άμμος είναι θαμμένη κάτω από το έδαφος, τόσο περισσότερη ραδιενέργεια εκτίθεται και τόσο περισσότερη ενέργεια συσσωρεύεται. Όταν οι κόκκοι εκτίθενται στο εργαστήριο, απελευθερώνουν την ενέργεια σε μορφή φωτός και οι επιστήμονες μπορούν να υπολογίσουν την ηλικία τους. 

«Στο σκοτεινό εργαστήριο βλέπουμε φως από αυτούς τους κόκκους άμμου. Όσο πιο έντονο είναι, τόσο πιο ηλικιωμένοι είναι οι κόκκοι του ιζήματος και τόσο περισσότερο χρόνο έχουν περάσει από τότε που θάφτηκαν», διευκρινίζει ο καθηγητής Duller. 

Άλλα παραδείγματα αυτών των τεράστιων αμμόλοφων είναι ο «Star Dune» στο Κολοράντο της Βόρειας Αμερικής, ο οποίος είναι ο κοινός ψηλότερος αμμόλοφος στις ΗΠΑ, με μήκος 225 μέτρα από τη βάση έως την κορυφή. 

Η αναρρίχηση σε αυτούς είναι μια επίπονη και σκληρή δουλειά, εξηγεί ο καθηγητής Duller. «Καθώς ανεβαίνεις, ανεβαίνεις δύο βήματα και γλιστράς ένα πίσω. Αλλά αξίζει τον κόπο, είναι απολύτως όμορφοι από την κορυφή», λέει.