Pac-Man: Το κίτρινο πλασματάκι που άλλαξε τον κόσμο των βιντεοπαιχνιδιών, ξεκίνησε απο μια πίτσα

Το κίτρινο πλασματάκι που τρώει τα πάντα και έφερε την επανάσταση στα βιντεοπαιχνίδια, γιορτάζει φέτος τα 45α «γενέθλιά» του. Τι είναι όμως αυτό που έκανε το Pac-man τόσο εθιστικό;

Το εμβληματικό ηλεκτρονικό παιχνίδι Pac-Man ξεκίνησε στα τέλη της δεκαετίας του 1970, όταν ο Toru Iwatani έτρωγε μια πίτσα με σαλάμι για να ηρεμήσει. Αφού αφαίρεσε το πρώτο κομμάτι, ο Ιάπωνας σχεδιαστής βιντεοπαιχνιδιών ένιωσε αμέσως τρόμο από το σφαιρικό ον που τον κοίταζε.

«Αν πάρεις μια πίτσα και αφαιρέσεις ένα κομμάτι, μοιάζει ακριβώς με στόμα», είπε ο Iwatani στο Wired το 2010, επιβεβαιώνοντας ότι αυτός ο αστικός μύθος είναι αληθινός.

Ρίχνοντας μια ματιά στο πιάτο του, ο Iwatani κατάλαβε ότι βρισκόταν μπροστά στον τέλειο χαρακτήρα για ένα παιχνίδι και μια «γρήγορη μηχανή φαγητού». Και κάπως έτσι «γεννήθηκε» το Pac-Man, που φέτος γιορτάζει 45 χρόνια από την πρώτη του κυκλοφορία στα arcade.

Στο συγκεκριμένο βιντεοπαιχνίδι, έχεις την αποστολή να ελέγχεις ένα άπληστο κίτρινο σφαιρικό πλάσμα, το οποίο πρέπει να περιπλανιέται σε συνεχώς μεταβαλλόμενους, κατάμαυρους λαβύρινθους τρώγοντας όσο το δυνατόν περισσότερα σφαιρίδια, ενώ παράλληλα πρέπει να αποφεύγει τα νύχια της Ghost Gang, που αποτελείται από τους Blinky (κόκκινο), Pinky (ροζ), Inky (κυανό) και Clyde (πορτοκαλί).

«Ο Pac-Man [ο χαρακτήρας] σχεδιάστηκε για να αντιπροσωπεύει την βασική ιδέα του παιχνιδιού, το «να τρώει», με τον πιο απλό δυνατό τρόπο», λέει η Michiko Kumagai, υπεύθυνη αδειοδότησης για τον εμβληματικό χαρακτήρα στην εκδότρια εταιρεία του παιχνιδιού, Bandai Namco, στο BBC. «Ακριβώς όπως οι φιγούρες της McDonald's, έχει γίνει ένα διεθνώς αναγνωρισμένο σύμβολο. Με μια ματιά, όλοι μπορούν να καταλάβουν τι είναι ο Pac-Man ενστικτωδώς, [γι' αυτό] ο Pac-Man έχει φτάσει σε τόσο ευρύ κοινό».

Η αρχική ονομασία

Σίγουρα έχει φτάσει σε ένα ευρύ κοινό. Αρχικά ονομαζόταν PuckMan στην Ιαπωνία, μια αναφορά στην ιαπωνική φράση «paku paku taberu», που σημαίνει να καταβροχθίζεις κάτι ενώ παράγεις έναν άπληστο ήχο με το σαγόνι σου, ο Pac-Man είναι το πιο επιτυχημένο arcade παιχνίδι, σύμφωνα με το Guinness Book of World Records.

Ο χαρακτήρας παραμένει ένα διαχρονικό σύμβολο ακόμη και σήμερα, με τη σειρά να έχει αποφέρει έσοδα ύψους περίπου 14 δισεκατομμυρίων δολαρίων, τόσο από τα arcade όσο και από δεκάδες επανεκδόσεις σε οικιακές κονσόλες. Τα παιχνίδια έχουν εμφανιστεί σε όλες τις πλατφόρμες, από το Nintendo Entertainment System [NES] έως το Xbox 360.

Ο Pac-Man έχει επίσης εμφανιστεί σε cameo ρόλους τα τελευταία χρόνια σε ταινίες κινουμένων σχεδίων για παιδιά με μεγάλο προϋπολογισμό, όπως το Wreck-It Ralph (2012) και το Pixels (2015), ενώ τον περασμένο μήνα η Bandai Namco κυκλοφόρησε το Shadow Labyrinth, ένα παιχνίδι που προσφέρει μια νέα πνοή στο αγαπημένο gameplay του Pac-Man.

Γιατί το παιχνίδι λειτουργεί τόσο καλά

«Το Pac-Man είναι ένα από τα εμβληματικά παιχνίδια της γέννησης των mainstream βιντεοπαιχνιδιών», λέει ο Peter Etchells, καθηγητής επιστημονικής επικοινωνίας στο Πανεπιστήμιο Bath Spa, στο BBC. «Η απλότητα του gameplay και του σχεδιασμού του ήταν τόσο κομψή που, κατά τη γνώμη μου, κέρδισε τη φαντασία πολλών παικτών».

Δεν χρειάζεται να είσαι σκληροπυρηνικός παίκτης για να εκτιμήσεις τον βασικό σκοπό του χαρακτήρα, που είναι το στρατηγικό τσιμπολόγημα, με το gameplay του Pac-Man να είναι τόσο αναζωογονητικά απλό όσο και, τελικά, δύσκολο να το κατακτήσεις.

Όσον αφορά το πρωτότυπο, οι παίκτες μπορούσαν είτε να τρέχουν μανιωδώς χωρίς να σκέφτονται πολύ είτε, όπως έκαναν πολλοί άνθρωποι τη δεκαετία του 1980, να διαβάζουν με ευλάβεια έναν οδηγό με τίτλο «Πώς να κερδίσετε στο Pac-Man», ο οποίος σας δίδασκε πώς να απομνημονεύσετε εκατοντάδες πολύπλοκα μοτίβα λαβυρίνθων και βέλτιστες διαδρομές. Μια τέτοια τακτική προετοιμασία θα σας έκανε έτοιμους για τον πόλεμο, ώστε να διαγωνιστείτε σε ένα τουρνουά Pac-Man – από τα οποία έχουν διοργανωθεί χιλιάδες σε όλο τον κόσμο.

Ο Etchells ισχυρίζεται ότι αυτό το format ήταν πολύ λιγότερο επηρεασμένο από την τεστοστερόνη σε σύγκριση με πολλούς ανταγωνιστές του Pac-Man, και αυτός ήταν ένας σημαντικός λόγος για τον οποίο το παιχνίδι είχε τόσο μεγάλη επιτυχία. «Ο δημιουργός του Pac-Man, Toru Iwatani, έχει δηλώσει συγκεκριμένα ότι ήθελε να δημιουργήσει ένα παιχνίδι που θα μπορούσαν να απολαύσουν όλοι, και ιδίως οι γυναίκες», προσθέτει. «Το Pac-Man και οι πολύχρωμες συνέχειές του, όπως το Ms Pac-Man του 1982, ξεχώρισαν από τα κυρίως ανδρικά, βασισμένα σε πυροβολισμούς παιχνίδια της εποχής, όπως τα Asteroids και Space Invaders, επειδή απευθύνονταν σε ένα πολύ ευρύτερο φάσμα δημογραφικών ομάδων».

Οι αναφορές στην ιαπωνική αισθητική

Σε συνέντευξή του στην Washington Post το 2020, ο δημιουργός του παιχνιδιού, Iwatani, δήλωσε ότι το παιχνίδι έχει επίσης βαθύτερους δεσμούς με την ιαπωνική κουλτούρα από ό,τι φαίνεται με την πρώτη ματιά. «Σχεδίασα τα φαντάσματα να είναι απλά και χαριτωμένα. Αυτό βασίζεται στην παλιά ιαπωνική αντίληψη του «wabi-sabi», όπου οι άνθρωποι βρίσκουν την εφήμερη ομορφιά και το βάθος στην απλότητα. Νομίζω ότι ο κόσμος αποδέχεται όλο και περισσότερο αυτή την ιαπωνική αισθητική, γεγονός που έχει κάνει περισσότερους ανθρώπους να αγαπήσουν το Pac-Man».

Ανεξίτηλο σημάδι στον κόσμο της επιστήμης

Πέρα από τον μοναδικό σχεδιασμό του και την απήχηση που έχει στους παίκτες σε όλο τον κόσμο, άνδρες και γυναίκες, το Pac-Man έχει επίσης αφήσει ένα ανεξίτηλο σημάδι στον κόσμο της επιστήμης, καθώς το παιχνίδι, όπως και το Tetris, αποδείχθηκε ένα χρήσιμο μέσο για τους ερευνητές να μάθουν για τους περιορισμούς στην επίλυση προβλημάτων του ανθρώπινου εγκεφάλου, αλλά και του εγκεφάλου των χιμπατζήδων. Μια μελέτη του Dean Mobbs και των συναδέλφων του από το California Institute of Technology το 2007 υποβάλλει τους παίκτες του Pac-Man σε ηλεκτροσόκ κάθε φορά που τους πιάνει ένα φάντασμα. «Αυτή η μελέτη χρησιμοποίησε μαγνητική τομογραφία (MRI) για να δει αν η εγκεφαλική δραστηριότητα μεταβαλλόταν όταν τα φαντάσματα πλησίαζαν πολύ. Και όντως μεταβαλλόταν», λέει γελώντας ο Dr Tom Garner, ανώτερος λέκτορας διαδραστικών τεχνολογιών στο Sheffield Hallam University.

Συνεχίζει: «Τα τελευταία χρόνια, και οι μαϊμούδες παίζουν Pac-Man. Ο Z Lin και οι συνεργάτες του από το Πανεπιστήμιο Cornell (2024) ανακάλυψαν μια σχέση μεταξύ ορισμένων μοτίβων στην κίνηση των ματιών των μαϊμούδων και των αποφάσεων που λαμβάνουν κατά το παιχνίδι, ενώ η Εθνική Βιβλιοθήκη Ιατρικής χρησιμοποίησε το Pac-Man για να αποκαλύψει ότι οι μαϊμούδες μακάκοι μπορούν να χρησιμοποιούν στρατηγική ιεραρχική λήψη αποφάσεων, κάτι που προηγουμένως θεωρούνταν πέρα από τις γνωστικές ικανότητες των μη ανθρώπινων ζώων.

Τα βιντεοπαιχνίδια όπως το Pac-Man έχουν ασκήσει σημαντική επίδραση στον τομέα της επιστημονικής έρευνας. Το Pac-Man είναι ένας καλός τρόπος για να κατανοήσουμε καλύτερα πώς σκέφτονται, αισθάνονται και συμπεριφέρονται οι άνθρωποι».