Παγκόσμιος συναγερμός: Ξεχασμένες επιδημίες επιστρέφουν και απειλούν - SOS για εμβολιασμούς

Η ανθρωπότητα βρίσκεται αντιμέτωπη με μια εφιαλτική ανατροπή στη δημόσια υγεία: ασθένειες που θεωρούνταν πλέον ανενεργές επιστρέφουν απειλητικά, βυθίζοντας τον πλανήτη σε μια νέα υγειονομική κρίση.

Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας (ΠΟΥ), η UNICEF και η Συμμαχία για τα εμβόλια (Gavi) κρούουν τον κώδωνα του κινδύνου: δεκαετίες σκληρής δουλειάς και προόδου κινδυνεύουν να χαθούν, αν δεν υπάρξει άμεση και δραστική ενίσχυση των εμβολιαστικών προγραμμάτων.

Τα αποκαλυπτικά στοιχεία, που δημοσιεύτηκαν στο έγκριτο ιατρικό περιοδικό JAMA και σχολιάζονται από τις διακεκριμένες επιστήμονες του ΕΚΠΑ, Θεοδώρα Ψαλτοπούλου (Καθηγήτρια Θεραπευτικής-Επιδημιολογίας-Προληπτικής Ιατρικής) και Αλεξάνδρα Σταυροπούλου (βιολόγο), είναι κάτι παραπάνω από ανησυχητικά.

Η ιλαρά «εκρήγνυται»: 20% αύξηση σε έναν χρόνο!

Το πιο χαρακτηριστικό παράδειγμα αυτής της οπισθοδρόμησης είναι η ιλαρά, ο εφιάλτης που κάποτε είχαμε σχεδόν ξεχάσει. Τα κρούσματα εκτοξεύτηκαν κατά 20% μέσα σε μόλις έναν χρόνο, φτάνοντας από 8,6 εκατομμύρια το 2022 σε 10,3 εκατομμύρια το 2023!

Η τρομακτική αυτή άνοδος δεν είναι τυχαία: συμπίπτει με την κατακόρυφη πτώση των ποσοστών εμβολιασμού, καθώς η κάλυψη της πρώτης δόσης του εμβολίου για την ιλαρά βούτηξε από 86% το 2019 σε μόλις 81% το 2021 – το χαμηλότερο ποσοστό από το 2008!

Επιστρέφουν οι εφιάλτες: Μηνιγγίτιδα, κίτρινος πυρετός, διφθερίτιδα!

Ο συναγερμός δεν αφορά μόνο την ιλαρά. Άλλες, ξεχασμένες ασθένειες επιστρέφουν με απειλητικούς ρυθμούς:

• Στην Αφρική, η μηνιγγίτιδα καλπάζει: πάνω από 5.500 ύποπτα κρούσματα και σχεδόν 300 θάνατοι καταγράφηκαν μόνο το πρώτο τρίμηνο του 2025!
• Ο κίτρινος πυρετός, που είχε σχεδόν εξαλειφθεί, επιστρέφει επικίνδυνα, με δεκάδες επιβεβαιωμένα περιστατικά σε Αφρική και Λατινική Αμερική.
• Ακόμη και η διφθερίτιδα, μια ασθένεια που θεωρούνταν ουσιαστικά εξαφανισμένη από πολλές χώρες, θεωρείται πλέον πιθανό να επανεμφανιστεί.

Αποκαρδιωτικοί αριθμοί: 14,5 εκατομμύρια παιδιά χωρίς εμβόλια!

Οι αριθμοί που παρουσιάζουν οι ειδικοί είναι αποκαρδιωτικοί και δείχνουν το μέγεθος του προβλήματος: το 2023, 14,5 εκατομμύρια παιδιά παγκοσμίως δεν έλαβαν καμία από τις βασικές δόσεις εμβολιασμού. Ένας αριθμός που συνεχίζει να ανεβαίνει σταθερά, από 12,9 εκατομμύρια το 2019 σε 13,9 εκατομμύρια το 2022.

Περισσότερο από το 50% αυτών των παιδιών ζουν σε χώρες που μαστίζονται από πολέμους, πολιτική αστάθεια ή ανθρωπιστικές κρίσεις, όπου η πρόσβαση στις βασικές υπηρεσίες υγείας είναι είτε περιορισμένη είτε ανύπαρκτη. Πρόκειται για μια χαμένη γενιά, εκτεθειμένη σε ασθένειες που μπορούν να προληφθούν.

Περικοπές στην υγεία: Η «θηλιά» σφίγγει

Παρά τη σοβαρότητα της κατάστασης, πολλές χώρες αντιμετωπίζουν δραματικές περικοπές στη χρηματοδότηση για την υγεία. Έκθεση του ΠΟΥ αποκαλύπτει ότι σχεδόν οι μισές χώρες χαμηλού και μεσαίου εισοδήματος αντιμετωπίζουν σοβαρές διαταραχές στα προγράμματα εμβολιασμού, στις προμήθειες εμβολίων και στη λειτουργία των μηχανισμών επιτήρησης νοσημάτων.

Η υποχρηματοδότηση αυτή λειτουργεί ως θηλιά στον λαιμό της παγκόσμιας υγείας.

Η ελπίδα: Εμβόλια – Η πιο αποδοτική επένδυση!

Μέσα σε αυτό το ζοφερό τοπίο, υπάρχει και μια αχτίδα ελπίδας. Τα εμβόλια παραμένουν η πιο οικονομικά αποδοτική παρέμβαση στον χώρο της υγείας: σώζουν περίπου 4,2 εκατομμύρια ζωές ετησίως και προσφέρουν μια εκπληκτική απόδοση επένδυσης, 54 δολάρια για κάθε 1 δολάριο που δαπανάται! Επιπλέον, υπάρχουν και θετικά βήματα, όπως η επιτυχής εξάλειψη της μηνιγγίτιδας τύπου Α στην Αφρική και ο διπλασιασμός της κάλυψης του εμβολίου HPV.

Η πρωτοβουλία «The Big Catch-Up», που ξεκίνησε το 2023, προσπαθεί να καλύψει τα χαμένα εμβόλια της πανδημίας. Όμως, η βιωσιμότητά της, όπως τονίζουν οι ειδικοί, εξαρτάται από νέους, ουσιαστικούς οικονομικούς πόρους.

Ύστατη έκκληση: Η υγεία εκατομμυρίων κρέμεται από την πολιτική βούληση

Η UNICEF, ο ΠΟΥ και η Gavi απευθύνουν μια επείγουσα, δραματική έκκληση σε κυβερνήσεις, χορηγούς και την κοινωνία των πολιτών: να ενισχύσουν τη στήριξή τους στα εμβολιαστικά προγράμματα ΤΩΡΑ! Οι χώρες καλούνται να τηρήσουν τις δεσμεύσεις τους στην Ατζέντα Εμβολιασμού 2030 (IA2030) για την καθολική πρόσβαση στα εμβόλια.

Στις 25 Ιουνίου 2025, η Gavi θα επιχειρήσει σε σύνοδο υψηλού επιπέδου να συγκεντρώσει τουλάχιστον 9 δισεκατομμύρια δολάρια για την περίοδο 2026-2030, ένα φιλόδοξο σχέδιο που στοχεύει στην προστασία 500 εκατομμυρίων παιδιών και τη διάσωση 8 εκατομμυρίων ζωών.

Όπως καταλήγουν οι Θεοδώρα Ψαλτοπούλου και Αλεξάνδρα Σταυροπούλου, η επιτυχία αυτού του εγχειρήματος – και η υγεία εκατομμυρίων παιδιών παγκοσμίως – κρέμεται πλέον αποκλειστικά από την πολιτική βούληση και την παγκόσμια αλληλεγγύη. Η αντίστροφη μέτρηση έχει ξεκινήσει.