Παιδιά: Η γραφή με το χέρι ωφελεί τον εγκέφαλο περισσότερο από την πληκτρολόγηση, λέει μελέτη

Η χρήση ψηφιακών εργαλείων στην εκπαίδευση μικρών παιδιών θεωρείται πλέον δεδομένη. Πολλά σχολεία υιοθετούν τάμπλετ, υπολογιστές και ειδικά προγράμματα πληκτρολόγησης για τη διδασκαλία της ανάγνωσης και της γραφής. Ωστόσο, όπως διαβάζουμε στο The Brighter Side News αυτή η στροφή μπορεί να έχει αρνητικές συνέπειες, σύμφωνα με μελέτη. Συγκεκριμένα, αποδεικνύεται ότι τα παιδιά που μαθαίνουν να γράφουν με το χέρι αναπτύσσουν καλύτερες αναγνωστικές και ορθογραφικές δεξιότητες σε σύγκριση με εκείνα που πληκτρολογούν.

Πειράματα με άγνωστα γράμματα και νέες λέξεις

Η ηλικία των πέντε έως έξι ετών είναι καθοριστική για την ανάπτυξη του εγκεφάλου των παιδιών. Σε αυτό το στάδιο, αρχίζουν να κατανοούν πώς μοιάζουν και πώς ακούγονται τα γράμματα, καθώς και πώς σχηματίζουν λέξεις. Η μελέτη εστίασε στην εκμάθηση εντελώς νέων γραμμάτων και λέξεων, ώστε να διασφαλιστεί ότι οι μαθητές ξεκινούν από το μηδέν. Τα παιδιά κλήθηκαν να μάθουν γράμματα από τα αρμενικά και γεωργιανά αλφάβητα, τα οποία συνδυάστηκαν με ισπανικούς ήχους και τεχνητές δισύλλαβες λέξεις.

Ο λόγος που επιλέχθηκαν άγνωστα γράμματα ήταν για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο πρότερης γνώσης από την καθημερινότητά τους. Έτσι, οι ερευνητές μπορούσαν να αξιολογήσουν καθαρά τον αντίκτυπο της κάθε μεθόδου εκμάθησης. Τα παιδιά χωρίστηκαν σε τέσσερις ομάδες. Δύο ομάδες έμαθαν γράφοντας με το χέρι – είτε με αντιγραφή σε διακεκομμένες γραμμές είτε ελεύθερα. Οι άλλες δύο χρησιμοποίησαν πληκτρολόγιο – μία με μια σταθερή γραμματοσειρά και μία με διαφορετικές. Έτσι, η μελέτη εξέτασε όχι μόνο τη σημασία της κίνησης του χεριού αλλά και την επίδραση της ποικιλίας στα οπτικά ερεθίσματα.

Τα αποτελέσματα των δοκιμών ήταν εντυπωσιακά. Τα παιδιά που έγραφαν με το χέρι – ιδιαίτερα εκείνα που αντέγραφαν ελεύθερα – παρουσίασαν σαφώς καλύτερη απόδοση σε όλες τις ασκήσεις. Θυμόντουσαν πιο εύκολα τα σχήματα και τους ήχους των γραμμάτων και μπορούσαν να γράψουν με μεγαλύτερη ακρίβεια τις νέες λέξεις. Ενδεικτικά, όσα πληκτρολογούσαν συχνά μπέρδευαν τη σειρά των γραμμάτων ή δεν κατάφερναν να ολοκληρώσουν σωστά τις λέξεις.

Η γραφοκινητική δραστηριότητα

Σχεδόν όλα τα παιδιά που έμαθαν μέσω πληκτρολογίου αντιμετώπισαν δυσκολίες στην απομνημόνευση της σωστής σειράς των γραμμάτων. Όπως σημειώνει, η κίνηση του χεριού κατά τη γραφή – γνωστή ως γραφοκινητική δραστηριότητα – είναι κρίσιμη για την αποτύπωση όχι μόνο των γραμμάτων, αλλά και της δομής των λέξεων στη μνήμη. Όταν ένα παιδί γράφει, ο εγκέφαλος συνδέει το σχήμα κάθε γράμματος με την κίνηση που απαιτείται για να το σχηματίσει, δημιουργώντας πιο ισχυρές μνημονικές συνδέσεις από το απλό πάτημα ενός πλήκτρου.

Η μελέτη δεν περιορίστηκε μόνο στη σύγκριση γραφής και πληκτρολόγησης. Εξέτασε και τον ρόλο της ποικιλίας στα οπτικά ερεθίσματα. Ορισμένα παιδιά εκπαιδεύτηκαν βλέποντας συνεχώς την ίδια γραμματοσειρά, ενώ άλλα ήρθαν σε επαφή με διαφορετικά στυλ ή αναγκάστηκαν να δημιουργούν τα γράμματα με το χέρι χωρίς κάποιο πρότυπο. Εκείνα που αντιμετώπισαν περισσότερη ποικιλία – ιδίως όσα έγραφαν ελεύθερα – απέδωσαν καλύτερα.

Αυτό επιβεβαιώνει την "υπόθεση της ποικιλότητας", σύμφωνα με την οποία ο εγκέφαλος μαθαίνει αποτελεσματικότερα όταν εκτίθεται σε διαφορετικές παραλλαγές του ίδιου ερεθίσματος. Με αυτόν τον τρόπο, μπορεί να ξεχωρίσει καλύτερα τα βασικά χαρακτηριστικά που καθορίζουν τι είναι κάθε γράμμα, ανεξάρτητα από τη μορφή του. Όταν τα παιδιά γράφουν με το χέρι, κάθε γράμμα διαφέρει λίγο από το προηγούμενο, και αυτό βοηθά τον εγκέφαλο να αναγνωρίσει τα ουσιώδη χαρακτηριστικά του κάθε συμβόλου.

Ποικιλία, μνήμη και νευροεπιστήμη: τι μας διδάσκει η συμβατική γραφή

Παλαιότερες έρευνες με απεικονιστικές μεθόδους είχαν ήδη δείξει ότι η χειρόγραφη γραφή ενεργοποιεί περιοχές του εγκεφάλου που σχετίζονται με την αναγνώριση γραμμάτων περισσότερο από την πληκτρολόγηση ή την ιχνογράφηση. Από τη στιγμή που ένα παιδί έχει αναπτύξει ικανότητες λεπτών κινήσεων, το να αντιγράφει γράμματα μόνο του είναι πολύ πιο αποτελεσματικό από το να ακολουθεί οδηγούς. Το σημαντικότερο, καταλήγει, είναι να δίνονται στα παιδιά αυθεντικές εμπειρίες χειρόγραφης γραφής για να υποστηριχθεί ουσιαστικά η γλωσσική τους ανάπτυξη.