Ροζ κελιά: Ένα ψυχολογικό πείραμα στις Φυλακές με αμφιλεγόμενα αποτελέσματα

Πριν από μερικά χρόνια μία περίεργη τάση ξεκίνησε από τις φυλακές της Ευρώπης και της Βόρειας Αμερικής. Η τάση αυτή δεν ήταν άλλη από το να βάφουν κάποια κελιά των φυλακών τους σε τόνους του ροζ. Μάλιστα, η μόδα αυτή την «ξαναζωντάνεψε» την περίοδο του 2014 και υπήρξε τόσο διαδεδομένη, ώστε στην Ελβετία σε κάθε πέντε φυλακές η μία είχε το κελί της απομόνωσης βαμμένο ροζ, στον τόνο του ροζ του φλαμίνγκο.

Φυσικά, η επιλογή για το συγκεκριμένο χρώμα δεν έγινε με βάση κάποιο διακοσμητικό κριτήριο ή κριτήριο καλαισθησίας, αλλά σκοπός ήταν να θέσουν σε δοκιμή μία επιστημονική έρευνα της δεκαετίας του 1970.

Από ποιον και πως προέκυψε η ιδέα

Ο ερευνητής Alexander Schauss την δεκαετία του 1970 έπεισε ένα σωφρονιστικό ίδρυμα του Ναυτικού να βάψει μερικά από τα κελιά κράτησης σε ροζ χρώμα. Σκοπός του ήταν να αποδείξει στην πράξη στην θεωρία του, ότι δηλαδή το χρώμα μπορεί να επηρεάσει θετικά τη συμπεριφορά των κρατούμενων, καταπραΰνοντας και ηρεμώντας την ταραχή τους.

Τα αποτελέσματα του πειράματος αυτού επιβεβαίωσαν την θεωρία του ερευνητή. Με υπόμνημα που γράφτηκε από το Γραφείο Προσωπικού του Ναυτικού ανέφερε ότι χρειάζονταν μόνο 15 λεπτά παραμονής στο ροζ κελί για να μειωθεί η επιθετική συμπεριφορά και οι βίαιες τάσεις των κρατούμενων. Οι δοκιμές συνεχίστηκαν και σε άλλα κέντρα κράτησης και φάνηκε να επιβεβαιώνουν τα αρχικό πείραμα.

Την περίοδο μεταξύ του 1979 και το 1981 που άρχισαν να δημοσιοποιούνται τα αποτελέσματα του πειράματος έγιναν γνωστές και οι αναλογίες των χρωμάτων που χρησιμοποιήθηκαν για να πετύχουν την επιθυμητή απόχρωση του ροζ. Οι αναλογίες των χρωμάτων που χρησιμοποίησε ο ερευνητής ήταν αρχικά 473 ml ημι-γυαλιστερής κόκκινης εξωτερικής μπογιάς και 4.546 ml από καθαρό λευκό χρώμα λατέξ για εσωτερικούς χώρους.

Το χρώμα που προέκυψε από την πρόσμιξη αυτή, επίσημα ονομάστηκε P-618 αλλά η εμπορική του ονομασία δόθηκε από τον Schauss και ήταν το χρώμα «Baker-Miller Pink», δηλαδή τα ονόματα των διευθυντών από το Κέντρο Κράτησης στο Ναυτικό, όπου δοκιμάστηκε το πείραμα για πρώτη φορά. Κατόπιν η απόχρωση αυτή απέκτησε και άλλα ονόματα σε όλο τον κόσμο όπου έχει χρησιμοποιηθεί, μερικά από αυτά είναι το «Drunk Tank Pink» και το «cool down pink».

Ισχύει τελικά το πείραμα του Schauss

Tα αποτελέσματα του πειράματος αυτού του δεν έχουν επαναληφθεί ποτέ με επιτυχία.

«Υπήρξε μια μελέτη το 2015, που διεξήχθη κάτω από ελεγχόμενες συνθήκες και δεν βρέθηκε κανένα στοιχείο ότι το ροζ μειώνει την επιθετικότητα», λέει ο Domicele Jonauskaite, ερευνητής χρωμάτων στο Πανεπιστήμιο της Βιέννης, στην Αυστρία.

Μάλιστα σε πείραμα που έγινε στην Ελβετία, συμμετείχαν σε αυτό 59 άνδρες κρατούμενοι και δεν διαπιστώθηκε καμία διαφορά στα επίπεδα επιθετικότητας των κρατουμένων είτε ήταν μέσα σε λευκά είτε σε ροζ κελιά.

Ακόμα κι αν η ηρεμιστική επίδραση του «Baker-Miller Pink» είναι αμφίβολη, η ετοιμότητα με την οποία υιοθετήθηκε αποδεικνύει την σχέση αλληλεπίδρασης που μπορεί να δημιουργεί ένα χρώμα στην ψυχολογία και στην διάθεση ενός ανθρώπου.

Και ίσως τελικά να μην είναι τόση άστοχη η θεώρηση αυτή, καθώς υπάρχουν ενδείξεις ότι το χρώμα μπορεί να επηρεάσει τη συμπεριφορά μας με κάποιους εκπληκτικούς τρόπους χωρίς να το καταλάβουμε.

Αλήθεια ή μύθος ότι τα χρώματα μας επηρεάζουν

Η αλήθεια είναι ότι σε κάποιους τομείς της ζωή μας το χρώμα ασκεί άμεση επιρροή.

Για παράδειγμα έχει αποδειχθεί ότι όταν βλέπουμε κάτι με έντονο κόκκινο χρώμα μας κάνει να πιστεύουμε ότι είναι γλυκό. Το πιο απλό, ένα μήλο. Όσο πιο κόκκινο είναι ένα μήλο, τόσο μεγαλύτερη είναι η αίσθηση ότι θα είναι γλυκό.

Επιπλέον σε μία άλλη έρευνα που έγινε σε περισσότερους από 5.300 ανθρώπους σε ολόκληρο τον κόσμο, βρήκαν ότι όταν έβλεπαν ένα κόκκινο ποτό θεωρούσαν αυτόματα ότι θα είναι ένα γλυκό ποτό.

Από την άλλη, αρκετοί είναι οι ειδικοί που υποστηρίζουν ότι κακώς δίνεται τόση έμφαση στις θεραπευτικές ιδιότητες και τα ψυχολογικά οφέλη που μπορεί να προσφέρουν τα χρώματα στον άνθρωπο.

Το επιμύθιο σε αυτή την αντιπαράθεση μεταξύ των ειδικών για την δύναμη του χρώματος η αλήθεια ίσως είναι κάπου στη μέση. Εάν το σκεφτούμε, οι περισσότεροι άνθρωποι πάντα πρώτα «τρώμε» με τα μάτια μας.