Πώς η κλιματική αλλαγή επηρεάζει την υγεία

Τα τελευταία χρόνια έχουν προβληθεί δεκάδες ταινίες που δραματοποιούν τα επακόλουθα της κλιματικής αλλαγής και προσπαθούν να ευαισθητοποιήσουν τους κατοίκους του πλανήτη. Για πολλούς όμως, η αύξηση της θερμοκρασίας και οι επιπτώσεις της στον άνθρωπο μοιάζουν με παραγωγές του Χόλιγουντ που βρίσκονται μακριά από την πραγματικότητα.

Οι New York Times, σε πρόσφατο άρθρο τους δημοσίευσαν στοιχεία έρευνας η οποία συνδέει τη μόλυνση του περιβάλλοντος με την άνοια. Το δείγμα της έρευνας αποτέλεσαν δεκαοχτώ χιλιάδες Αμερικανοί. Η άνοια όμως είναι ένα από τα προβλήματα που προκαλεί η περιβαλλοντική επιβάρυνση στην υγεία του ανθρώπου. Οι αναπνευστικές ασθένειες, οι αλλεργίες και οι μολύνσεις από νέους ιούς και βακτήρια βρίσκονται επίσης στο «τραπέζι».

«Η κλιματική αλλαγή είναι βέβαιο ότι προκαλεί τεράστιες αλλαγές στην εποχικότητα, τη γεωγραφική κατανομή αλλά και την ένταση της εκδήλωσης επανεμφανιζόμενων αλλά και νέων επιδημιών από βακτήρια και ιούς, όπως ο SARS-CoV-2», λέει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο αντιπρύτανης του ΕΚΠΑ, Καθηγητής Μικροβιολογίας και μέλος της επιτροπής λοιμωξιολόγων, Αθανάσιος Τσακρής.

«Στο μέλλον θα υπάρξουν περισσότερες επιδημίες και πανδημίες, λοιπόν, αν δεν συνειδητοποιήσουμε τι συμβαίνει στον πλανήτη και, κυρίως, αν δεν αλλάξουμε το πώς βλέπουμε το περιβάλλον και τη δική μας θέση σ' αυτό: ως κρίκο στην αλυσίδα της φύσης και όχι ως ρυθμιστή και εξουσιαστή των πάντων» συμπληρώνει.

Κάθε χρόνο οι άνθρωποι εξαντλούμε τους φυσικούς πόρους που είναι απαραίτητοι για την ανανέωση του οικοσυστήματος. Από τον ορυκτό πλούτο μέχρι τα ψάρια και τα βοοειδή. Για παράδειγμα, η μικρότερη κατανάλωση κρέατος, ζωικού γάλακτος, τυριών και γιαουρτιών φαίνεται ασήμαντη. Μπορεί όμως να επιφέρει: μεγάλη εξοικονόμηση καλλιεργήσιμης γης, υδάτινων πόρων, να μειώσει τις εκπομπές διοξειδίου του άνθρακα και να αποκαταστήσει τα δάση και την άγρια φύση, επισημαίνουν οι επιστήμονες.

Μέχρι το 2050 τα δυο τρίτα του ανθρώπινου πληθυσμού υπολογίζεται να κατοικούν σε αστικές και περιαστικές περιοχές, όπου υπάρχουν και οι περισσότερες θέσεις εργασίας. Η εξέλιξη αυτή όμως αναμένεται να οξύνει τα ήδη υπάρχοντα προβλήματα αν η οικονομία δεν αλλάξει ρότα και αν οι άνθρωποι δεν υιοθετήσουν νέες συνήθειες.

Σήμερα, πάνω από το 80% του παγκόσμιου ΑΕΠ παράγεται στις πόλεις, σύμφωνα με την Τράπεζα της Ελλάδος. Το μοντέλο της «γραμμικής» οικονομίας που επικρατεί (λήψη πόρων - κατασκευή - απόρριψη), και στο οποίο βασίζονται οι περισσότερες οικονομίες μετά τη Βιομηχανική Επανάσταση, δεν είναι πλέον βιώσιμο. Παρόλη την παγκόσμια ανησυχία, οι δεσμεύσεις των κρατών για μειώσεις των εκπομπών διοξειδίου του άνθρακα δεν είναι ικανές να συγκρατήσουν την άνοδο της θερμοκρασίας στο στόχο του 1,5 βαθμού Κελσίου έως το 2100. Το σενάριο των 3 βαθμών Κελσίου φαίνεται πλέον πιθανότερο, τη στιγμή που είμαστε ήδη περίπου 1 βαθμό Κελσίου πάνω από τα επίπεδα της προβιομηχανικής περιόδου.

Στην Ελλάδα, οι πρώτες επιπτώσεις της κλιματικής αλλαγής -σύμφωνα με μελέτες- θα φανούν στον «πνεύμονα» της χώρας, τα δάση του Ολύμπου. «Η κωνοφόρα περιοχή θα αρχίσει να ανεβαίνει προς τα πάνω», επισημαίνει στο ΑΠΕ-ΜΠΕ ο ομότιμος ερευνητής και πρώην διευθυντής του ινστιτούτου περιβάλλοντος του Αστεροσκοπείου Αθηνών, Μιχάλης Πετράκης. Αυτή είναι μια από τις επιπτώσεις στη χώρα μας.

«Φανταστείτε το 2023-2024 για παράδειγμα να εξαφανιστούν οι μουσώνες από τον Ινδικό Ωκεανό, οι οποίοι τροφοδοτούν γύρω στα 2,5 με 3 δισεκατομμύρια κόσμο. Είναι το ψωμί τους, το φαγητό τους. Περιμένουν να καλλιεργηθεί από τους μουσώνες και είναι η μοναδική πηγή για βιοπορισμό. Σε περίπτωση που συμβεί κάτι τέτοιο, ένα μεγάλο μέρος του πληθυσμού θα μετακινηθεί. Και αυτό που βλέπετε λόγω του πολέμου στη Συρία, τους μετανάστες που έρχονται στα ελληνικά παράλια πολλαπλασιάστε το επί εκατό. Επί χίλια, επί ένα εκατομμύριο για να καταλάβετε για τι πράγμα μιλάμε», προσθέτει ο Μ. Πετράκης.

Η πανδημία Covid-19 σε ένα βαθμό φρέναρε την περιβαλλοντική μόλυνση. Είναι ενδεικτικό πως λόγω της καραντίνας η Κίνα-μέσα σε δυο μήνες- είδε βελτίωση στην ποιότητα του αέρα και έτσι απέτρεψε το θάνατο 4.000 παιδιών κάτω των πέντε ετών, όπως και 73.000 χιλιάδων ενηλίκων άνω των εβδομήντα, σύμφωνα με το Πανεπιστήμιο του Στάνφορντ.

Όμως, η επιβράδυνση της οικονομίας όπως είναι δομημένη σήμερα δεν αποτελεί λύση στο πρόβλημα. Τη βασική ευθύνη έχουν οι κυβερνήσεις των κρατών για τις πολιτικές που θα εφαρμόσουν τα επόμενα χρόνια, όσον φορά τις μεγάλες βιομηχανίες, την ανακύκλωση και την κυκλική οικονομία. Ευθύνη βέβαια έχει και ο καθένας από εμάς, λένε οι ειδικοί. Την επόμενη φορά λοιπόν που κάποιος θα ξεκινήσει ένα ταξίδι με το αεροπλάνο θα πρέπει να το σκεφτεί διπλά. Όπως και όταν χρησιμοποιήσει το αυτοκίνητο για μια απόσταση που καλύπτεται με τα πόδια, το ασανσέρ για έναν ή δυο ορόφους, πλαστικές σακούλες από το σούπερ μάρκετ και ούτω καθεξής. Η προστασία του περιβάλλοντος εξαρτάται από ολόκληρη την ανθρωπότητα και ολόκληρη η ανθρωπότητα εξαρτάται από το περιβάλλον.